Dh’ainmich BBC ALBA agus Comann na Camanachd, buidheann riaghlaidh camanachd an t-saoghail, na geamannan a bhios gan craoladh air BBC ALBA ann an 2021.

’S iad seo na geamannan a chaidh a thaghadh airson an craoladh beò;

• Cuairt Deireannach Cupa MhicAmhlaigh Artemis, Pàirc Mossfield, An t-Òban
o Dis 21 Lùnastal – buille-bhàire: 4.10f

• Cuairt Iar-deireannach Cupa na Camanachd Tulloch Homes 1, làrach TBC
o Dis 28 Lùnastal – buille-bhàire: 4.10f

• Cuairt Iar-deireannach Cupa na Camanachd Tulloch Homes 2, làrach TBC
o Dis 4 Sultain – buille-bhàire: 4.10f

A thuilleadh air seo, thèid cuairt deireannach Cupa na Camanachd Tulloch Homes a chraoladh beò le BBC ALBA, le taghadh chriomagan às dèidh làimh air BBC Scotland mar phàirt de chom-pàirteachas ùr eadar BBC ALBA, BBC Scotland agus Comann na Camanachd a bheir leasachadh air craoladh beò agus taghadh chriomagan den chuairt deireannach.

• Cuairt deireannach Cupa na Camanachd Tulloch Homes, Pàirc Mossfield, An
t-Òban
o Dis 18 Sultain – buille-bhàire: 2.15f

Thuirt Iseabail Nic an t-Sagairt, Stiùiriche Susbaint Ioma-Ùrlair BBC ALBA: “Tha e sgoinneil a bhith a’ faicinn na camanachd air ais air an sgrìn, agus tha BBC ALBA riaraichte gu dearbha a bhith a’ toirt cuairt deireannach Cupa na Camanachd beò chun luchd-amhairc againn airson a’ chiad uair.”

Thuirt Derek Keir, Ceannard Comann na Camanachd: “Tha an t-aonta seo a’ leigeil dhuinn an spòrs eachdraidheil againn a thoirt gu luchd-amhairc ùr air feadh na dùthcha. Tha sinn air ar dòigh gun deach leinn an t-aonta craolaidh seo a chur air chois airson 2021, a dh’aindeoin nan dùbhlan a tha mu ar coinneimh ann a bhith a’ gluasad seachad air a’ phandeimig.”

Tha MG ALBA (Seirbheis nam Meadhanan Gàidhlig) air ainmeachadh gur i Raonaid NicCoinnich a bhios mar Stiùiriche Ionmhais na buidhne.

Tha an dreuchd, a bhios stèidhichte aig oifis MG ALBA ann an Steòrnabhagh, aig teis-mheadhan ceannas agus stiùireadh ro-innleachdail MG ALBA, a’ lìbhrigeadh ro-innleachd ionmhais agus gnothachais na buidhne, agus MG ALBA ag ullachadh gus lèirsinn airson na h-ath chòig bhliadhna a chur air bhog aig àm dùbhlanach ach àm anns an nochd cothroman dha roinn nam meadhanan.

À Eilean Leòdhais bho thùs, tha Raonaid na neach-cunntais cairte le eòlas sònraichte thairis air an dà chuid an roinn phoblach agus phrìobhaideach, agus a tha a’ tighinn gu MG ALBA bho bhith na Manaidsear Roinneil air sgìre Innse Gall de dh’Iomairt na Gàidhealtachd is nan Eilean.

Thuirt Dòmhnall Caimbeul, Àrd-oifigear MG ALBA: “Cuiridh Raonaid gu mòr ri sgioba ceannais MG ALBA, agus tha sinn air ar dòigh glan gu bheil i gu bhith còmhla rinn. Bidh a cuid sgilean, eòlas, lìonraidhean, agus dealas mar bhuannachd shònraichte chan ann a-mhàin do MG ALBA ach dha na meadhanan Gàidhlig air fad, is sinn ag obair còmhla gus nas urrainn dhuinn a dhèanamh de na cothroman a tha romhainn. Tha sinn a’ coimhead air adhart ri bhith a’ cur fàilte air Raonaid chun sgioba againn.”

Preasantairean iomairt ionnsachaidh SpeakGaelic air an ainmeachadh

‘S iad na preasantairean BBC agus na rionnagan meadhanan sòisealta Joy Dunlop agus Calum MacIlleathain a bhios aig cridhe iomairt ionnsachaidh ùr, SpeakGaelic, a tha ag amas air daoine a thàladh chun a’ chànain.

Tha na goireasan ionnsachaidh ùra Gàidhlig SpeakGaelic inntinneach agus àrd-amasach a’ tabhann frèam-obrach farsaing airson na Gàidhlig ionnsachadh thairis air TBh, iPlayer a’ BhBC, BBC Sounds, an eadar-lìon, clasaichean aghaidh ri aghaidh, YouTube, a thuilleadh air meadhanan sòisealta eile.

Tha mòran luchd-amhairc BBC Scotland agus BBC ALBA eòlach air a bhith a’ faicinn Joy Dunlop, às a’ Choingheal ann an Earra-Ghàidheal, mar riochdaire na h-aimsir, seinneadair agus neach-conaltraidh air prògraman.

Thuirt Joy Dunlop: “Mar neach a tha air a bhith ag ionnsachadh fad-mo bheatha, tha làn fhios agam mun dùbhlan buadhmhor a tha an cois a bhith ag ionnsachadh cànan, agus mar sin, tha e air leth tarraingeach dhomh-sa a bhith mar phàirt de phròiseact a bhios a’ toirt air luchd-ionnsachaidh na sgilean Gàidhlig aca a chur gu feum thairis air taghadh cho farsaing de mhodhan ionnsachaidh. Tric, bidh daoine a’ faighneachd dhomh ‘dè an dòigh as fheàrr Gàidhlig ionnsachadh?’ ’S e tha cho math mu dheidhinn SpeakGaelic, gu bheil e a’ tabhann uiread de roghainnean dhut air mar a dh’ionnsaicheas tu, a’ ciallachadh gum faigh thu dòigh a tha a’ freagairt ort fhèin.”

Tha Calum MacIlleathain aithnichte air na meadhanan sòisealta airson a bhith ri cur seachadan air a’ bhlàr a-muigh, (leithid ‘dùbhlan nam meanbh-chuileagan’) agus bidh e a’ taisbeanadh ùidh ann a bhith a’ snàmh ann an uisgeachan na h-Alba anns a’ phrògram BBC ALBA Dhan Uisge.

Thuirt Calum, a bhios a’ cur pìosan bhon bhlàr a-muigh ri prògraman SpeakGaelic: “’S e urram a th’ ann a bhith a’ cur ri ionnsachadh dhaoine eile, agus a bhith a’ toirt orra tlachd fhaighinn às a’ chànan, gu sònraichte leis gur e àm air leth cudromach a tha seo a thaobh na tha sinn a’ tabhann dhaibh-san a tha airson a bhith nan luchd-labhairt Gàidhlig. Tha mi fìor dhèidheil air eòlas a thoirt seachad dhaibh-san aig a bheil ùidh ann, gu sònraichte leis gun urrainn dhomh a dhèanamh ann an dòigh a fhreagras orm fhèin, a’ fighe na Gàidhlig ris a’ bhlàr a-muigh. Tha an cànan, agus na tha cho tarraingeach mu dheidhinn do dhaoine, gu mòr stèidhte air an àrainneachd nàdarrach againn ann an Alba, agus mar sin ’s e ceum nàdarra a th’ ann an t-àm ri teachd airson ionnsachadh na Gàidhlig a bhith a’ tighinn às a sin cuideachd.”

A’ bruidhinn às leth bòrd pròiseict SpeakGaelic, thuirt an cathraiche Iseabail Nic an t-Sagairt bho MG ALBA: “Tha SpeakGaelic gu bhith mar an t-iomairt ionnsachaidh Gàidhlig as iomlan a th’ air a bhith ann fad ginealach. ’S e àm air leth inntinneach agus togarrach a th’ ann a bhith ag ainmeachadh gur iad Joy agus Calum – dithis phearsa tarraingeach agus làidir – a bhios a’ lìbhrigeadh nam prògraman. ’S ann dhaibh-san le ùidh ann a bhith a’ cleachdadh a’ chànain a tha SpeakGaelic; dhaibh-san a tha air tòiseachadh air ionnsachadh mar thà, dhaibh-san nach eil cho misneachail mun cuid comasan, dhaibh-san a tha gu tur ùr dhan chànan agus dhuinn uile a tha air turas ionnsachaidh fad-beatha. Tha sinn uile a tha sa cho-bhanntachd air ar dòigh glan mu bhith a’ cruthachadh nan cothroman seo tro SpeakGaelic airson a’ choimhearsnachd air fad an cuid Ghàidhlig a chleachdadh – #cleachdi!”

Faic www.speakgaelic.scot airson na naidheachdan as ùire agus clàradh an-àrd.

’S e a bhith a’ comharrachadh obair chruaidh agus coileanas ann an suidheachadh dhuilich a tha aig cridhe Aithisg Bhliadhnail MG ALBA, a chaidh fhoillseachadh an-diugh, le rabhadh air na dùbhlain a tha ro na meadhanan Gàidhlig.

Tha an aithisg a’ toirt seachad sealladh air bliadhna de dh’fhàs airson MG ALBA, a dh’aindeoin a’ bhuaidh a bh’ aig Covid-19 air a’ bhuidhinn agus a chuid luchd-solarachaidh; le BBC ALBA, LearnGaelic agus FilmG uile a’ tarraing tuilleadh dol an sàs bho luchd-amhairc.

Air feadh na bliadhna ionmhais, chunnaic BBC ALBA àrdachadh ann an ruigsinneachd am measg a’ phrìomh luchd-amhairc aige agus air iPlayer a’ BhBC ann am bliadhna le cho beag de thachartasan beò agus nas lugha de shusbaint spòrs, na rudan air BBC ALBA air a bheil tòrr cho measail.

Fhuair FilmG, farpais nam filmichean goirid Gàidhlig aig MG ALBA, an àireamh as motha de dh’inntrigidhean a fhuair e a-riamh, le cuirm dhuaisean sònraichte ga chraoladh air BBC ALBA a-mhàin airson a’ chiad uair anns a’ Ghiblean 2021.

Fhuair LearnGaelic, an làrach-ionnsachaidh Gàidhlig aig MG ALBA, na h-ìrean as àirde de luchd-cleachdaidh fa leth air feadh 2020 agus àrdachadh de 26% bhon bhliadhna roimhe, le fàs ann an ionnsachadh na Gàidhlig thairis air a’ ghlasadh.

Anns an t-Sultain 2021, bidh MG ALBA a’ cur air bhog SpeakGaelic, iomairt ùr agus àrd-amasach airson Gàidhlig ionnsachadh, ann an co-bhanntachd leis a’ BhBC agus Sabhal Mòr Ostaig, le mhaoineachadh bho Riaghaltas na h-Alba agus Bòrd na Gàidhlig.

Ann an teachdaireachd a’ Chathraiche anns an Aithisg Bhliadhnail, chuir Ailean Dòmhnullach, Cathraiche MG ALBA, fàilte air toraidhean na bliadhna-sa, ach chaidh a’ cheist a thogail mu mhaoineachadh iomchaidh mar chùis deatamach agus na meadhanan Gàidhlig a’ coimhead air adhart, is e ag ràdh:

“Tha MG ALBA cuideachd an-dràsta a’ cumail chòmhraidhean le Riaghaltas na RA agus iad a’ dèanamh sgrùdadh air Cìs Craolaidh a’ BhBC mar ullachadh airson nan còig bliadhna a tha romhainn. Tha e air leth cudromach do na meadhanan Gàidhlig gum bu chòir am maoineachadh san àm ri teachd gu h-iomchaidh mar chùis poileasaidh poblach”.

Cuideachd a’ coimhead air adhart, thuirt Dòmhnall Caimbeul, Àrd-Oifigear MG ALBA:

“Ann an 2021, foillsichidh sinn an Lèirsinn: Mapa Slighe airson nam Meadhanan Gàidhlig. Aig cridhe ar lèirsinn tha dealas a bhith a’ frithealadh ar luchd-amhairc air fad, nam measg gu h-àraidh luchd-cleachdaidh na Gàidhlig a tha nas òige a bhios, mar an ginealach fhèin, a’ coimhead barrachd den t-susbaint aca air innealan agus ann an cruth goirid.

“Cha bu chòir an obair seo a mheasadh ann an suarachas. Chan eil maoineachadh airson BBC ALBA fhathast gu leòr airson làn sheirbheis a lìbhrigeadh. Bhithinn airson sònrachadh nach robh e comasach do BhBC ALBA ach ceithir uairean a thìde de dhràma agus comadaidh a lìbhrigeadh sa bhliadhna a tha dìreach air crìochnachadh, agus gu sìmplidh chan eil seo gu leòr airson ceangal gu cunbhalach ri luchd-amhairc nas òige. Ma tha BBC ALBA gu bhith a’ ciallachadh rudeigin do luchd-amhairc òga, feumar seilbheachd a bharrachd a lorg”.

Faodar Aithisg Bhliadhnail MG ALBA 2020/21 a leughadh an seo.

Tha na meadhanan Gàidhlig air aithne fhaighinn le 14 ainmeachaidhean airson duaisean Fèis nam Meadhanan Ceilteach 2021, nam measg prògraman bho BhBC ALBA, Radio nan Gàidheal agus Thèatar Nàiseanta na h-Alba.

Chaidh dà phrògram mu Peat & Diesel ainmeachadh; an prògram aithriseach That’s the Way We Do It! agus an cuirm-ciùil aca à Glaschu From the Barrow to the Barrowlands agus bha ainmeachadh eile ann do na riochdairean MacTV airson a’ phrògraim sònraichte aca, An Lot, a’ leantainn beatha a’ chroitear Dòmhnall ‘Sweeny’ MacSuain tro àm Covid.

Bha fòcas cuideachd air prògraman aithriseach BBC ALBA le ainmeachaidhean airson Curaidh na Coille, Crodh Gàidhealach an Àird Bhàin agus sealladh de Margaret Fay Shaw a choisinn dà ainmeachadh, nam measg airson an sàr-dhuais Spiorad na Fèise.

Chaidh BBC Radio nan Gàidheal ainmeachadh cuideachd airson stèisean na bliadhna còmhla ri ainmeachadh airson a’ chraoladair cliùiteach Cathy NicDhòmhnaill mar Preseantair Rèidio na Bliadhna.

Thog Danni the Champion, film dà-chànanach Gàidhlig agus Beurla le Thèatar Nàiseanta na h-Alba ainmeachadh anns an roinn Cruth Goirid.

Thuirt Mairead Chamshron, Deasaiche Coimiseanaidh & Ceannard Co-bhanntachdan Cruthachail aig MG ALBA: “Tha na prògraman seo air còrdadh gu mòr ri ar luchd-amhairc agus tha an aithne seo cho cudromach dhuinn. Tha Fèis nam Meadhanan Ceilteach na deagh thaisbeanadh airson susbaint ioma-chruth agus tha e math a bhith a’ faicinn a leithid de shusbaint tarraingeach bho BhBC ALBA aithneachadh leis an Fhèis. Meal-a-naidheachd chun a h-uile duine.”

Thèid Fèis nam Meadhanan Ceilteach a chumail am-bliadhna air-loidhne eadar 7-9 Sultain.

Tuilleadh fiosrachaidh an seo.

Prògraman BBC ALBA a th’ air geàrr-liosta na bliadhna-sa:

Ealain

Peat & Diesel: That’s the Way We Do It! (Riochdaichte le MacTV)

Dibhearsan Fìrinneach

An Lot: An Glasadh (Riochdaichte le MacTV)

Prògram aithriseach (barrachd na 60 mionaidean):

Crodh Gàidhealach an Àird Bhàin (Riochdaichte le TrixPixMedia)

Eachdraidh

Solas – Margaret Fay Shaw of Canna (Riochdaichte le National Trust for Scotland)

Prògram Ciùil Beò: Peat & Diesel

From the Barrow to the Barrowlands (Riochdaichte le MacTV)

Prògram aithriseach Singilte

Curaidh na Coille / The Birdman of Pollok (Riochdaichte le BBC Gàidhlig)

Spiorad na Fèise

Margaret Fay Shaw of Canna (Riochdaichte le National Trust of Scotland)

A thuilleadh air a bhith ainmichte airson duais Stèisean Rèidio na Bliadhna, tha BBC Radio nan Gàidheal a’ nochdadh air iomadach geàrr-liosta eile:

Prògram-aithris Rèidio

Fèin-aithne

Prògram Iriseach Rèidio

Feasgar

Prògram Ciùil Rèidio (Beò)

Mac IlleMhìcheil

Prògram Spòrs Rèidio

Spòrs na Seachdain

Preseantair Rèidio na Bliadhna

Cathy MacDonald

’S i ceumnaiche Sgoil Ealain Ghlaschu agus preantas gnìomhachais MG ALBA Choirstaidh NicArtair a tha a’ toirt dhuinn A’ Chùil, sreath ùr a’ tòiseachadh air CBBC ALBA far am bi Choirstaidh, a tha na neach-ealain i fhèin, a’ toirt seachad a cuid eòlais ri luchd-amhairc Gàidhlig òg.

Na h-oileanach aig Sgoil Ealain Ghlaschu, agus ag obair pàirt-ùine ann an gnìomhachas na h-aoigheachd, bha Choirstaidh a’ strì cothrom fhaighinn na sgilean aice bha i a’ togail aig an oilthigh a leasachadh – bha sin ro chiad glasadh.

“Bha mi fhathast a’ cruthachadh ealain fhad ’s a bha mi ag obair ann an taighean-seinnse is taighean bìdh, ach leis nach robh mi a’ cosnadh ach an ìre tuarastail as ìsle, cha robh airgead sam bith agam airson mo chuid ealain a thoirt gu bith. Gu h-obann ge-tà, leis nach robh agam ri uairean fada duilich a dhèanamh aig m’ obair, bha mi a’ cur seachad an ùine saor agam a’ cruthachadh ealain.”

Thuirt i “Ged a bhiodh e air a bhith math an cothrom sin fhaighinn às aonais galar mòr air feadh an t-saoghail, thug e dhomh cothrom ceum a ghabhail air ais agus dèanamh na thogras mi, agus thàinig na cothroman sgoinneil seo air a shàillibh.”

Thàinig Choirstaidh, à Grianaig o thùs, gu saoghal BBC ALBA tron ghlasadh le pròiseact a dh’èirich às an t-suidheachadh, A-staigh, rud a thug guth do luchd na Gàidhlig air feadh na dùthcha.

A’ cleachdadh a’ chothruim gus a cuid ealain a thaisbeanadh, ghlac seo aire luchd-coimiseanaidh BBC ALBA, a bha gu mòr airson Choirstaidh a chur ann an stiùidio beag dhi fhèin, agus ’s ann às a sin a thàinig A’ Chùil.

’S e seo a’ chiad turas aice mar phreasantair TBh agus thuirt i “Bha mi a’ beagan fo uallach an toiseach, ach às dèidh latha no dhà, thòisich rudan a’ tighinn ri chèile agus thòisich mi ag ionnsachadh mar a nì thu gach rud gu ceart, is bha mi ga fhaighinn gu math inntinneach aig deireadh a’ chùis.”

Tron t-sreath, bidh Choirstaidh a’ toirt cothrom don luchd-amhairc na ceistean aca fhèin a thogail mu ealain, agus airson beachd Choirstaidh fhèin fhaighinn a-mach mu na thug spionnadh dhi fhèin o shaoghal an ealain.

“Tha earrann ann a tha a-mach air Frida Kahlo, a’ sealltainn mar a nì thu dealbh dhiot fhèin a-mach às na rudan as prìseile dhut air an t-saoghal, agus earrann eile mu Hilma af Klint, a bha na neach-ealain eas-chruthach, agus mar a dh’fhaodas tu dealbh a tharraing gun phlana a chruthachadh airson do chuid fhaireachdainnean a chur an cèill.”

“Tha sinn cuideachd a’ feuchainn chleasan ùra a-mach – tha earrann againn far a bheil sinn a’ cruthachadh fosailean dhuinn fhèin, agus bidh sinn an uair sin a’ feuchainn ri dealbh a tharraing le aona loidhne leantainneach.”

Tha A’ Chùil a’ toirt an smaoineachaidh a tha air cùl cuid den luchd-ealain as fheàrr? air an t-saoghal gu ìre a tha furasta greimeachadh, a’ toirt air daoine òga rudan ùra fheuchainn nach biodh iad ’s mathaid air fheuchainn ron seo.

“Chan eil ealain cho doirbh sin, ann an dà-rìreabh,” thuirt Choirstaidh, “’s ann mu bhith innleachdail annad fhèin a tha e, agus rudan de sheòrsa sam bith a chruthachadh. Tha rudeigin anns A’ Chùil do gach aois, agus cothroman sgilean ùra ionnsachadh. Tha min dòchas gum faigh clann nach bi a’ faighinn na cothroman sin tric rudeigin às A’ Chùil agus gum bi tlachd mhòr ann dhaibh.

Tha A’ Chùil a’ tòiseachadh Dimàirt 7 Ògmhios aig 16.45 air BBC ALBA, gach seachdain, suas gu 7 Sultain.

An t-Ollamh Coinneach MacFhionghain nach maireann

Tha MG ALBA a’ cuimhneachadh air an Ollamh Coinneach MacFhionghain nach maireann, sàr-Ghàidheal agus fear a bha air bòrd MG ALBA eadar 2008-2011.
Thuirt Ceannard MG ALBA Dòmhnall Caimbeul:

“’S e sgoilear uabhasach cudromach agus buadhmhor a bha san Ollamh Coinneach MacFhionghain agus tha an rannsachadh agus na beachdan aige fhathast gan cleachdadh an-diugh.
Bha e na bhall air bòrd MG ALBA aig àm sònraichte, nuair a bha BBC ALBA dìreach a’ tòiseachadh, agus chuidich e gus craoladh na Gàidhlig agus leasachadh na Gàidhlig a stiùireadh fad a bheatha.

Tha ar smuaintean le a theaghlach agus a charaidean aig an àm dhuilich seo.”

Tha MG ALBA a’ comharrachadh toiseach Mìos nan Gàidheal ann an Alba Nuadh, le bhith a’ nochdadh dà fhilm goirid Gàidhlig à Canada air YouTube BBC ALBA, gus am faigh Gàidheil thall thairis, agus iadsan a tha an seo, cothrom na filmichean comadaidh fhaicinn.

Bidh an dà fhilm, An t-Inneal Espresso agus Na Tuinichean Mì-Thoilichte rim faicinn airson 7 latha, 1-7 Cèitean, airson toiseach Mìos nan Gàidheal a chomharrachadh, le co-bhoinn eadar MG ALBA agus 1913 Films, a riochdaich na filmichean.

Anns an fhilm An t-Inneal Espresso, feumaidh Ealasaid dèiligeadh ri suidheachadh caran cearbach –tha a caraid Ailig air ùr-sgaradh bho leannan, Una, ach chan e sin a-mhàin a tha a’ cur dragh oirre – thug Ealasaid an t-inneal cofaidh spaideil aice dha Una, is amharas oirre nach fhaic i gu bràth tuilleadh e…

Tha dà thuiniche Albannach air Alba Nuadh a ruigsinn airson a’ chiad uair ann an Na Tuinichean Mì-Thoilichte, agus chan eil a h-uile càil coltach ris na bha iad an dùil, is iad a’ tionndadh gu neach-fearainn seòlta airson cuideachadh.

Chithear an dà fhilm air YouTube BBC ALBA, agus gheibhear tuilleadh mu Mhìos nan Gàidheal Alba Nuadh an seo.

Tha sreath ùr air BBC ALBA a’ comharrachadh a’ bheartais agus an dualchais a th’ aig bàrdachd Ghàidhlig agus a cuid buntainneas a leanas ris an latha an-diugh.

Anns an t-sreath Dàn, tha dà dhuine dheug a’ leughadh agus a’ bruidhinn mu na dàin a tha cudromach dhaibh agus aig a bheil buaidh orra.

Dh’inns riochdaire Caledonia TV, Ramsay MacMahon: “Tha cumhachd air leth aig bàrdachd. Faodaidh e ar toirt a dh’àiteigin eile, faodaidh e neach no àm sònraichte a chur nar cuimhne agus tha e ag innse dhuinn mu ar n-eachdraidh is an t-saoghal anns a bheil sinn beò.”

“Tha measgachadh math farsaing de na rannan as bòidhche nar cànan thairis air dusan prògram goirid. Bho dhàin èibhinn gu tàlaidhean, bàird ainmeil na Gàidhlig gu feadhainn nach eil buileach cho aithnichte, bho bhàrdachd baile gu seann bhàrdachd a chluinnear tric ga seinn.”

Thèid an t-sreath gu lèir air BBC iPlayer air 24 Giblean. Às dèidh sin bidh gach prògram air BBC ALBA gach là aig 7.55f bho Dhiluain gu Diardaoin a’ tòiseachadh 26 Giblean.

Bidh an t-sreath cuideachd ri fhaicinn air YouTube BBC ALBA agus tionndadh dà chànanach den bhàrdachd ann an Gàidhlig agus Beurla air làrach-lìn a’ BhBC – theirigibh gu bbc.co.uk/alba

Clàr

Diluain, 26 Giblean – Ep 1: Tha Pàdraig MacAoidh à Eilean Leòdhais na bhàrd agus oide ann an litreachas na Beurla aig Oilthigh Chill Rìmhinn. Tha e na eòlaiche air litreachas Albannach agus Èireannach bho 1800 air adhart, agus gu sònraichte a thaobh litreachas na Gàidhlig. Bidh e a’ sgrùdadh agus ag aithris “Tha Thu air Aigeann M’ Inntinn” le Iain Chrichton Mac a’ Ghobhainn.

Dimàirt, 27 Giblean – Ep 2: Bidh Eilidh NicCarmaig, bhon chòmhlan SIAN a’ bruidhinn air agus ag aithris an dàin “Thig Trì Nithean Gun Iarraidh” a chaidh a dhèanamh o chionn 300 bliadhna le Nighean Fhir na Rèilig. Tha i a’ bruidhinn air mar a tha na teachdaireachdan mu spèis agus misneachd do bhoireannaich a th’ anns an dàn a cheart cho chudromach an-diugh.

Diciadain, 28 Giblean – Ep 3: Bruidhnidh Ross Christie mu mar a thàinig e tarsainn air obair a’ bhàna-bhàird Catriona NicIlleBhàin Ghrannd às an Òban, tè nach eil cho aithnichte. Bidh e ag aithris “Blàith-Fhleasg o Mhòd nam Maca-Meamna” agus ag innse mu mar a tha bàrdachd air a bhogadh anns a’ Ghàidhlig.

Diardaoin , 29 Giblean – Ep 4: Bidh Màiri NicLeòid a’ bruidhinn mu mar a dh’fhaodas bàrdachd do thoirt air ais ann an tìm. Bidh i ag aithris an dàin “An t-Seann Dachaigh” le Ealasaid Shutharlanach (Lizzie a’ Ghlinne) às an Eilean Sgitheanach a tha ga toirt air ais gu bhith na leanabh anns an Eilean Sgitheanach agus a cuimhneachain air lampaichean-ola agus teintean monaidh anns na taighean.

Diluain 3 Cèitean – Ep 5: Bidh Catriona Mhoireach, craoladair, sgrìobhadair agus cathraiche Comhairle nan Leabhraichean, a’ bruidhinn mu mar a dh’fhaodas bàrdachd cuimhneachan air duine a dhùsgadh. Bidh i ag aithris “An Luchag ’s an Cat” a tha a’ toirt cuimhne a h-ogha nach maireann dhi. Tha cuimhne làidir aice air ag aithris an dàin na bhalach òg aig a’ Mhòd.

Dimàirt, 4 Cèitean – Ep 6: Bidh Màrtainn MacGriogair, àrd-oide Eachdraidh aig Oilthigh Glaschu, a’ bruidhinn air luach bàrdachd mar thus eachdraidheil do dhaoine dhe leithid. Tha e a’ leughadh “Griogal Cridhe” a tha na caoidh agus tàladh le Mòr Chaimbeul, a dh’innseas tòrr dhuinn mu ùpraid nan cinnidhean anns a’ Ghàidhealtachd anns na 1500an.

Diciadain, 5 Cèitean – Ep 7: Bruidhnidh Iain MacChoinnich mun cheangal eadar bàrdachd agus àite is e a’ leughadh “Air Mòinteach Shuardail” le Ruaraidh MacThòmais. Tha an dà chuid Eilean Leòdhais agus Ameireaga a Deas a’ nochdadh anns an dàn, agus Iain a’ mìneachadh a’ cheangail eatorra.

Diardaoin, 6 Cèitean – Ep 8: Leughaidh Linda NicLeòid an dàn “Mar Chuimhneachan air Mo Mhac Ghràdhach” a chaidh a dhèanamh Mòrag Sheumais Bhàin à Uibhist a Tuath (Mòrag Dhòmhnallach, bàrd a bha càirdeach ri Linda na sinnsireachd) an dèidh dhi mac a chall. Bruidhnidh Linda mun t-solas a fhuair a’ bhàrd bho bhith a’ dèanamh na bàrdachd sin.

Diluain, 10 Cèitean – Ep 9: Rugadh Ruairidh Iain MacLeòid, a’ Mhorair Mhinginis QC, a tha na neach-lagha Albannach anns an Eilean Sgitheanach. Bidh e ag aithris an dàin “Òran Mòr MhicLeòid.” Bidh e a’ bruidhinn mu àm ann an eachdraidh a tha a’ nochdadh anns an dàn nuair a bha seann thraidiseanan nan cinnidhean a’ crìonadh agus an ath ghinealach de chinn-chinnidhean a’ gabhail thairis.

Dimàirt, 11 Cèitean – Ep 10: Do Melina Maclean, tha an dàn “Ban-Ghàidheal” le Somhairle MacGill-Eain a’ bualadh oirre aig iomadh ìre. Bidh i ag aithris an dàin agus a’ bruidhinn mu mar a tha i a’ faireachdainn ceangal ri ìomhaigh bhoireannach a’ giùlan clèibh feamad mar a rinn na sinnsirean aice.

Diciadain, 12 Cèitean – Ep 11: Bidh Rosemary Ward, Stiùiriche Phrògraman aig Urras Leabhraichean na h-Alba, a’ bruidhinn mun tarraing làidir a dh’fhaodadh a bhith aig dàn air neach. Bidh i ag aithris bàrdachd Dhòmhnall Dhòmhnallaich mu dheidhinn Uibhist “Còmhradh an Eilthirich ris an Stuaidh” agus ag innse mun chianalas tha e a’ fàgail oirre.

Diardaoin, 13 Cèitean – Ep 12: Bidh Eòghainn MacEanruig, ceòladair a tha stèidhte ann an Glaschu agus a tha a’ cluich don chòmhlan Mànran a’ bruidhinn mun togail a gheibhear à bàrdachd. Bidh e ag aithris “Do dh’ Arm Rìgh Sheumais” le Sìleas na Ceapaich agus a’ cur thairis gum faod gairm togarrach a’ bhàird agus a liut airson bheachdan làidir a chur an cèill a bhith gu math feumail dhuinn anns an latha an-diugh.

Bidh BBC ALBA a’ toirt cuid den tàlant as fheàrr ann an saoghal a’ chiùil ann an Alba gu dachannan dhaoine a’ mhìos-sa, le dà phrògram ùr a’ nochdadh stuthan bho Phàillean Srath Pheofhair gus fhèis air-loidhne Fèis Rois na bliadhna-sa a chomharrachadh.

Thèid dà chuirm a shealltainn air BBC ALBA, leis a’ chiad earrann a’ nochdadh ceòl bho chlàr The Seer le Lauren NicColla, a bha na choimisean bho Fhèis Rois an 2017. ’S e beatha agus ro-sheallaidhean Choinnich Odhair a bhrosnaich ceòl a’ chlàir seo, agus nochdaidh agallamhan a bharrachd air ceòl anns a’ phrògram. Nochdaidh ceòl bho thaghadh den luchd-ciùil as fheàrr ann an Alba anns an dàrna chuirm: SIAN, Mairearad & Anna agus Project Smok. Tha gach còmhlan a’ nochdadh bhuill a bha roimhe nan com-pàirtichean aig Fèis Rois, agus airson 35 bliadhna de dh’Fhèis Rois a chomharrachadh, bidh agallamhan ann bhuapa sin.

Tha Fèis Rois, fear de na buidhnean ealain as aithnichte ann an Alba, gu bhith a’ cumail fèis air-loidhne air a’ mhìos-sa bho 30 Giblean gu 3 Cèitean, airson an dàrna bliadhna às dèidh a chèile, a bhios làn ceòl agus òrain bho thaghadh de na ceòladairean traidiseanta as fheàrr ann an Alba. Bha aig a’ bhuidheann ealain, a tha stèidhte ann an Inbhir Pheofharain, ris na tachartasan-còmhnaidh ciùil àbhaisteach aca ann an Ulapul a chur dheth as t-earrach an-uiridh, airson an dàrna bliadhna ri linn Covid. Ach, ri linn iarrtas sònraichte tha e air ais am-bliadhna le tachartas mòr air-loidhne le tachartasan mar phàirt dheth, leithid bhùithtean-obrach, cuirmean, òraidean agus seiseanan saor an-asgaidh a’ nochdadh luchd-ciùil leithid Liz Carroll, fìdhleadair Èirinneach a chaidh a chur air adhart airson duais Grammy, triùir nuadh-trad Project Smok, fìdhleadair Lauren NicCollla, dithis à Gleann Fhionnain Iain MacPhàrlain agus Ingrid NicEanruig, fìdhleadair bhon Kinnaris Quintet Laura Wilkie agus còmhlan co-sheirm Gàidhlig, SIAN.

Thuirt Fiona Dalgetty, Ceannard Fèis Rois: “Tha bliadhna air leth trang air a bhith againn aig Fèis Rois, ag atharrachadh na h-obrach againn gus a bhith air-loidhne, agus a’ leasachadh phròiseactan ùra gus luchd-ciùil a thaiceachadh air feadh na dùthcha. Tha sinn air ar dòigh a bhith a’ tabhann cosnadh pàighte gu còrr air 50 ceòladairean agus luchd-cruthachail a tha ag obair air an cinn fhèin tron dheireadh sheachdain Fèis Rois air-loidhne 2021 againn. A’ leantainn air soirbheachas tachartas an-uiridh, tha sinn ag obair ann an co-bhanntachd le BEEZR Studios Ltd gus dà phrògram a riochdachadh airson BBC ALBA.”

Thuirt Ewan Duncan, leas-riochdaire aig BEEZR Studios Ltd ann an Glaschu, a riochdaich na prògraman a tha seo airson BBC ALBA: “Tha sinn air ar dòigh a bhith ag obair le Fèis Rois gus an taghadh sgoinneil de phrògraman ciùil a thoirt do luchd-amhairc BBC ALBA.

“Tha a’ bhliadhna mu dheireadh air a bhith gu sònraichte dùbhlanach do sheinneadairean agus luchd-ciùil, agus mar sin tha sinn riaraichte gu bheil e air a bhith comasach dhuinn air cuid a chur ri seo ann a bhith a’ taiceachadh nan daoine air leth tàlantach seo a tha dìreach airson tlachd a thoirt do bheathannan dhaoine tro cheòl anns na h-amannan duilich a tha seo.”

Thuirt Mairead Chamshron, Deasaiche Coimiseanaidh & Ceannard Co-Bhanntachdan Cruthachail airson BBC ALBA: “Tha BBC ALBA na dheagh dhachaigh airson nan cuirmean seo, agus tha sinn air ar dòigh an craoladh air an t-seanail agus a bhith ag obair còmhla ri Fèis Rois air a’ phròiseact seo a tha a’ faireachdainn gu math nàdarrach dha BBC ALBA. Tha sinn cuideachd ag obair air pròiseactan ciùil co-obrachail eile còmhla ri Beezr Studios a bhios a’ taisbeanadh farsaingeachd tàlant ceòlmhor na h-Alba, agus a bhios a’ toirt rionnagan mar seo chun sgrìn.”

Earrann 1: Fèis Rois The Seer – BBC ALBA, Dihaoine, 30 Giblean, 9f
Earrann 2: Fèis Rois 2021 – BBC ALBA, Disathairne, 1 Cèitean , 9f

Bidh gach prògram ri fhaicinn air iPlayer a’ BhBC airson 30 là an dèidh dhaibh a bhith air an craoladh