Tha FilmG, am farpais film-goirid Gàidhlig, a’ comharrachadh 15 bliadhna le bhith a’ foillseachadh cuspair adhartach, ùr airson fèis na bliadhna.
Tha iad air iarraidh air filmeadairean filmichean a chruthachadh stèidhichte air Buidhe, a’ togail air dathan agus brannd FilmG mar a tha e an-dràsta ach cuideachd mar fealla-dhà air an fhacal fhèin agus e cuideachd a’ ciallachadh ‘fortanach’ ann an abairtean leithid “nach buidhe dhut”.
Bithidh fèis FilmG am bliadhna a’ tòiseachadh air 1 Sultain, a’ gabhail a-steach sreathan de thachartasan agus bùithtean-obrach, le ceann-là san Dùbhlachd airson filmichean a chur a-steach don fharpais agus an cuirm-dhuaisean cliùiteach sa Ghearran.
’S ann le MG ALBA a tha FilmG, agus am bliadhna chaidh an companaidh Gàidhlig ùr Astar Media a chuir an-sàs airson a’ phròiseict a lìbhrigeadh.
An dùil togail air dìleab mhìorbhaileach FilmG, thuirt Manaidsear Stiùiridh Astar Media, Murchadh MacSuain: “Tha planaichean mòr againn airson FilmG, làn spionnadh gus slighean adhartais a leasachadh dha farpaisich agus gu faigh daoine le ùidh sna meadhanan agus ann an nithean cruthachail eile àite a lorg dhaibh fèin.
“Tha FilmG mar thà air buaidh mhòr a thoirt air a’ Ghàidhlig, agus tha sinn an dùil farpais na bliadhna seo a chur air bhog le fèis làn thachartasan agus com-pàirteachasan ionadail.”
Thuirt Alison Bruce, Manaidsear Conaltradh Bhranndaichean aig MG ALBA: “Tha e cho math gu bheil FilmG air ais airson an 15mh bliadhna. Tha sinne cho toilichte gu bheil sinn ag obair còmhla ri Astar Media airson farpais na bliadhna seo a lìbhrigeadh agus tha sinn a’ coimhead air adhart ri bhith a’ faicinn an dòigh ùr, inntinneach a bhios aca thar nan seachdainean agus nam mìosan ri thighinn.”
Airson tuilleadh fhaighinn a-mach mu FilmG, cuir fios tron làrach-lìn www.filmg.co.uk no air na meadhanan sòisealta aig FilmG.
Bheir BBC ALBA samhradh sònraichte de cheòl thugaibh am-bliadhna le craoladh bho thrì de na fèisean as motha ann an Alba.
Thèid TRNSMT, Fèis Belladrum agus Celtic Connections uile a chraoladh air BBC ALBA as t-samhradh.
Bidh Fèis TRNSMT ann an Glaschu a’ tòiseachadh an t-seachdain seo, 8 agus 9 Iuchar, le Niall Iain Dòmhnallach a’ lìbhrigeadh beò air oidhche Haoine agus oidhche Shathairne bho 9f, mus lean an craoladh air BBC Scotland bho 10f gach oidhche agus Didòmhnaich 10 Iuchar.
Bidh na prògraman beò a’ gabhail a-steach luchd-ciùil bhon phrìomh àrd-ùrlar, àrd-ùrlar King Tut’s agus òrain air an clàradh gu sònraichte thairis air an deireadh-sheachdain aig Glasgow Green.
Am measg nam prìomh luchd-chiùil bidh Paolo Nutini, Sam Fender, The Strokes, Foals, Lewis Capaldi agus Wolf Alice.
Thèid prògram le na pìosan as fheàrr a chraoladh bho 16 agus 23 Iuchar.
Nas fhaide air adhart sa mhìos bidh BBC ALBA a’ craoladh beò aig Fèis Cridhe Tartan Belladrum faisg air Inbhir Nis.
Bidh prògram le na pìosan as fheàrr bho na trì latha de cheòl air a chraoladh beò bho 9f air 28, 29 agus 30 Iuchar le Fiona NicChoinnich agus Niall Iain Dòmhnallach.
Faodaidh luchd-amhairc craoladh beò a bharrachd a leantainn air BBC Scotland bho 11f air 29 agus 30 Iuchar.
Bidh Nile Rodgers & Chic, Van Morrison agus Emeli Sandé air a’ phrìomh àrd-ùrlar, le luchd-ciùil eile leithid The Fratellis, Sam Ryder, Passenger agus Tide Lines.
A thuilleadh air sàr cheòl beò bidh seiseanan acoustic agus agallamhan.
Agus ma chailleas sibh dad bidh BBC ALBA a’ toirt thugaibh na pìosan as fheàrr gach seachdain bho 6 Lùnastal aig 9f.
Bidh dà chuirm air leth sònraichte aig Celtic Connections bho Thalla Chonsairt Rìoghail Ghlaschu cuideachd air an craoladh air BBC ALBA nas fhaide air adhart as t-samhradh.
Bidh Capercaillie agus Orcastra Simphinidh Albannach a’ BhBC (BBC SSO) a’ tighinn còmhla gus cuid de na h-òrain as fheàrr aig Capercaillie a thoirt thugaibh, a’ taisbeanadh measgachadh iongantach de stoidhlichean ciùil traidiseanta is clasaigeach air 17 Sultain aig 9f.
Bidh Niteworks cuideachd a’ tighinn còmhla ri BBC SSO airson cuirm shònraichte a thèid a chraoladh air 24 Sultain aig 9f.
Thèid prògram mun chòmhlan agus an t-slighe aca gus an treas clàr aca a chruthachadh a chraoladh air 22 Sultain aig 9f.
Thuirt Stiùiriche Leasachadh Susbaint MG ALBA, Mairead Chamshron: “Bidh samhradh de cheòl air BBC ALBA a’ toirt ar luchd-amhairc bho achaidhean fèise gu tallaichean cuirm-chiùil bhailteil, a’ còmhdach measgachadh de thàlant iongantach air an t-slighe.
“Air cùlaibh an taghadh bheairteach seo de stoidhlichean ciùil tha prìomh cho-obrachadh le Celtic Connections, BBC SSO, TG4, BBC Scotland a thuilleadh air Fèis Belladrum, TRNSMT agus riochdairean Beezr Studios, BBC Scotland Productions agus The Ninety.
“Tha sinn air leth toilichte na còmhlain sgoinneil seo a shealltainn dhan luchd-amhairc againn.”
Tha an t-amas aca airson nam meadhanan Gàidhlig a’ stiùireadh slighe MG ALBA agus iad a’ foillseachadh na h-Aithisg Bhliadhnail aca ann am bliadhna far a bheil buaidh agus luach nam meadhanan Gàidhlig air a bhith a’ sìor fhàs.
Anns an Aithisg Bhliadhnail tha àrd-shealladh air na prìomh amannan a tha MG ALBA agus roinn nam meadhanan Gàidhlig san fharsaingeachd air fhaicinn tron bhliadhna, le raon farsaing de phrògraman agus iomairtean le fòcas air na meadhanan a’ taisbeanadh suidheachadh bheothail nam meadhanan Gàidhlig thar raon de ùrlaran.
Chan eil an aithisg às aonais draghan. Sheall an àireamh ìosal de sheallaidhean iPlayer buaidh lùghdachadh ann an susbaint ùr, cha robh an ìre bheag de dhràma is de chomadaidh gu leòr airson an luchd-amhairc nas òige leis am feum BBC ALBA a dhol an sàs.
B’ e bliadhna a bha seo far an robh e riatanach an t-àm ri teachd airson nam meadhanan Gàidhlig a dhèanamh tèarainte ann an saoghal mheadhan didseatach. Chruthaich an com-pàirteachas air cùl SpeakGaelic prògram ionnsachaidh ioma-chruth, ùr-ghnàthach agus beothail airson na Gàidhlig, ag ùrachadh comas ar cànan ionnsachadh san t-saoghal dhidseatach agus a’ sealltainn cho cudromach ’s a tha co-obrachadh gus toraidhean a choileanadh.
Sheall measadh buaidh eaconamach bho Ekos toradh air tasgadh de £1.34 air a h-uile £1 a chaidh a chosg air na meadhanan Gàidhlig, a’ sealltainn carson a chur MG ALBA sealladh air adhart airson an ama ri teachd – Lèirsinn: Mapa Slighe airson nam Meadhanan Gàidhlig – a tha àrd-amasach ach a sheallas na dh’fhaodadh fìor sheilbheachd a thoirt. Tha Cathraiche MG ALBA, Ailean Dòmhnullach, ag ràdh anns an teachdaireachd bhliadhnail aige nam biodh maoineachadh MG ALBA air cumail an àirde ris an atmhorachd on chaidh BBC ALBA a stèidheachadh ann an 2008, bhiodh bun-mhaoineachaidh airson na bliadhna seo mu £20 millean seach an dearbh ìre aig a bheil e de £12.8 millean:
“Chan eil BBC ALBA an-dràsta uidheamaichte gus lìbhrigeadh don luchd-amhairc a tha e a’ frithealadh na tha iad airidh air. Feumaidh rèiteachadh ùr a bhith ann airson nam meadhanan Gàidhlig a tha a’ sealltainn an suidheachadh a th’ againn an-dràsta, agus tha MG ALBA ag obair gu dlùth le Riaghaltasan na h-Alba agus na RA gus seo a lìbhrigeadh. Tha e deatamach gun tèid meadhanan Gàidhlig a dhèanamh tèarainte san raon dhidseatach mar phrìomh phàirt airson àm ri teachd na Gàidhlig taobh a-staigh ar coimhearsnachdan.”
A’ bruidhinn aig àm foillseachaidh na h-Aithisg Bhliadhnail, thug an t-Àrd-Oifigear Dòmhnall Caimbeul sùil chun àm ri teachd ach dh’aidich e gu bheil feum air seilbheachd gus MG ALBA a lìbhrigeadh, is e ag ràdh:
‘’Tha MG ALBA moiteil ar lèirsinn mu na meadhanan Gàidhlig a thaisbeanadh, a’ mìneachadh dè ghabhas coileanadh leis a’ mhaoineachadh cheart. Tha an dìth mhaoineachaidh seo a-nis a’ toirt buaidh mhòr air ar comas seirbheis a thoirt do luchd-amhairc leis an raon fharsaing agus eadar-mheasgte de shusbaint a tha iad airidh air, gu sònraichte ann an àm sruthadairean cruinneil far a bheil farpais làidir ann airson luchd-amhairc. Feumar aghaidh a chur air seo ma tha sinn gu bhith misneachail mu sheirbheis mheadhanan Gàidhlig san àm ri teachd a bhios iomchaidh san àm dhidseatach ùr don luchd-amhairc againn air fad.”
Faodar Aithisg Bhliadhnail MG ALBA 2021/22 a leughadh an seo.
Tha MG ALBA air leth toilichte innse gu bheil a’ chompanaidh mheadhanan agus pròiseactan a tha stèidhichte ann an Steòrnabhadh, Astar Media, air cùmhnant dà bhliadhna a ghlèidheadh gus farpais film goirid Gàidhlig FilmG a lìbhrigeadh.
Bidh e an urra ri Astar Media àite FilmG mar mheadhan leasachadh tàlant a neartachadh agus ìomhaigh na farpais àrdachadh mar chomharrachadh air an t-susbaint dhidseatach a bhios ginealaichean ùra de luchd-labhairt misneachail na Gàidhlig a’ cruthachadh.
Tha FilmG air mòran de na farpaisich fhaicinn a’ dol air adhart gu bhith a’ leasachadh dhreuchdan anns na meadhanan agus cuideachd gu bhith a’ faighinn tuilleadh aithne sa ghnìomhachais. Bho chaidh a chuir air bhog ann an 2008, tha còrr air 1000 film air nochdadh rè na co-fharpais. Tha seo air buaidh mhòr a thoirt air an àireamh de shusbaint Gàidhlig ùr is tarraingeach, le prìomhachas air cruthachadh coimhearsnachd didseatach sa Ghàidhlig.
Gach bliadhna, thig an fharpais gu crìch le curim dhuaisean a bhios ga craoladh air BBC ALBA.
Bha an fharpais air a lìbhrigeadh roimhe seo leis a’ chompanaidh ioma-mheadhain Cànan Graphics Studio (CGS).
Thuirt Alison Bhrus, Manaidsear Conaltradh Bhranndaichean aig MG ALBA:
“Tha a bhith a’ brosnachadh filmeadairean gu bhith an sàs ann an gnìomhachas nam meadhanan Gàidhlig air a bhith aig cridhe FilmG bhon toiseach. Tha CGS air adhartas mòr a dhèanamh ann a bhith a’ coileanadh an amais seo bho thòisich an fharpais agus bu mhath le MG ALBA taing a thoirt dhan a h-uile duine aig CGS airson FilmG a leudachadh gu far a bheil e an-diugh. Tha sinn a’ coimhead air adhart ri bhith ag obair còmhla ri Astar Media gus leantainn air adhart a’ leasachadh agus a’ togail air soirbheachas na farpais am measg luchd-labhairt na Gàidhlig de gach aois is comas. Tron phròiseas tairgse, bha sinn gu sònraichte toilichte leis an t-sealladh àrd-amasach a bh’ aig Astar Media airson a bhith a’ leasachadh a’ cho-fharpais le cànan is cultar na Gàidhlig aig cridhe na h-obrach.”
Thathas a’ brosnachadh filmeadairean òga agus filmeadairean proifeiseantaich le chèile sùil a chumail a-mach airson tuilleadh fiosrachaidh mu mar a chuireas tu a-steach airson farpais FilmG15 na bliadhna-sa anns na mìosan a tha romhainn.
Tha BBC ALBA toilichte innse gu bheil Bekah NicLeòid air tighinn air bòrd mar preasantair ùr aig sgioba CBBC ALBA.
Bha Bekah, 24, à Sgeitheabost anns an Eilean Sgitheanach, air an t-seanail mar preasantair CBBC ALBA airson a’ chiad turas an t-seachdain seo chaidh.
Chòrd e ri Bekah, a cheumnaich bho Shabhal Mòr Ostaig, a bhith air a’ sgrion airson a’ chiad uair agus tha i gu math toilichte a bhith ag obair còmhla ris na preasantairen eile anns an sgioba: Calum Dòmhnallach, Ellen NicDhòmhnaill, Hannah NicKirdy, Zach Ronan agus Lana Pheutan.
Nuair nach eil i ag obair, bidh Bekah a’ togail a cuid sgilean rola-spèileadh, le ìre de shoirbheachas. Tha i cuideachd dèidheil air leughadh mar a tha i bho thùs air telebhisean agus dràma.
Leis an eòlas a thog i aig Oilthigh na Gàidhealtachd agus nan Eilean tron chùrsa TBh aig Sabhal Mòr Ostaig agus leis an obair a rinn i a dh’ionnsaidh ceum ann an Gàidhlig is na Meadhanan, fhuair Bekah air adhart glè mhath anns an stiùidio.
Ged a tha i a’ fuireach ann an Glaschu an-dràsta, tha Bekah, a bha na sgoilear aig Àrd- Sgoil Phort Righ, cuideachd air ùine a chuir seachad aig BBC Radio nan Gàidheal ann an Steòrnabhagh tro chothrom greis-gnìomhachais a bha air a thaiceachadh le MG ALBA, a fhuair i nuair a bha i na h-oileanach.
A’ bruidhinn às deidh dhi a’ chiad phrògram aice a chlàradh agus a’ mìneachadh a slighe gu obair ann an craoladh, thuirt Bekah: “Tha grunn obraichean eadar-dhealaichte air a bhith agam agus cha robh fios agam dè a bha mi airson a dhèanamh, ach bha mi a-riamh dèidheil air a bhith air an àrd-ùrlar.
“Rinn mi trèanadh farsaing air a h-uile rud thairis air an dà bhliadhna aig an robh mi air a’ chùrsa TBh agam.
“Bha a’ chiad latha san stiùidio spòrsail – ach tha cùisean caran eadar-dhealaichte nuair a tha camara air do bheulaibh!
“Bha e àraid a bhith a’ coimhead air ais air a’ chlàradh. Bidh thu a’ mothachadh rudan nach àbhaist dhut fhaicinn annad fhèin – cha do mhothaich mi gun do phriob mi mo shùilean cho tric sin! No bidh thu a’ smaoineachadh: ‘O, dè tha mi a’ dèanamh le mo làmhan an sin?’
“Tha an taic a fhuair mi bhon h-uile duine aig BBC ALBA air a bhith air leth cuideachail.
“Tha e math a bhith a’ mìneachadh do dhaoine dè an obair a th ’agam agus ag innse dhaibh gu bheil mi a’ cur seachad pàirt den latha agam a’ clàradh ann an stiùidio CBBC, rud a b’ àbhaist dhuinne a bhith a’ coimhead nuair a bha sinn na b’ òige.
“Eadar an greis gnìomhachais agam aig BBC Radio nan Gàidheal agus m’ obair gu ruige seo aig CBBC ALBA, tha iad air mo chuideachadh a’ dearbhadh dhomh fhìn gu bheil a bhith ag obair anns na meadhanan air leth freagarrach dhomh”.
Tha MG ALBA air cuireadh gu tagradh fhoillseachadh airson seirbhisean FilmG15 agus FilmG16 a lìbhrigeadh.
Ceann-là: 8 Ògmhios 2022
Tuilleadh: an seo
Tha an t-sreath trì-phàirteach seo na phàirt de ghrunnan cho-obrachaidhean eadar BBC ALBA agus TG4 a’ dèiligeadh ri sgeulachdan eadar-nàiseanta.
Air a lìbhrigeadh le Anne McAlpine (Anne Lundon) (Landward, BBC News) airson BBC ALBA, tha An t-Uisge / Rain Stories a’ coimhead air mar a tha an t-uisge air buaidh a thoirt air ar cuid cultaran agus traidiseanan bho thoiseach an t-saoghail.
Bidh luchd-saidheans ga sgrùdadh, coimhearsnachdan ga mhiannachadh agus bidh riaghaltasan a’ feuchainn ri smachd a chumail air; tha An t-Uisge / Rain Stories a’ faighneachd dè dha-rìreabh a th’ ann, agus carson a tha e nas cudromaiche a-nise na bha e a-riamh agus an t-saoghal a’ coimhead airson fuasglaidhean ri linn staing na ghnàth-shìde.
Tha costaichean a’ Chuan Shiar ann an Èirinn agus Alba aithnichte airson an uisge a bhios a’ tuiteam gach bliadhna, ach ’s iad na dìleannan seo air am bu chòir dhuinn a bhith taingeil airson toraidhean nàdarrach nan sgìrean sin.
Ann an Ratharsair, far costa an Eilein Sgitheanaich, bidh Anne a’ tadhal air an taigh-staile gus faighinn a-mach a bheil fìrinn sam bith anns an abairt nach eil ann an uisge an latha an-diugh ach uisge-beatha an latha a-màireach.
Ach gheibh Anne a-mach nach bi an t-uisge daonnan a’ toirt bheannachdan nuair a thig e, is i a’ tadhal air Hill House ann am Baile Eilidh, a tha na làrach aig Urras Nàiseanta na h-Alba. Stèidhte air oir a’ choille-uisge mheasarra ann an Earra-Ghàidheal, tha Hill House a’ nis ga chàradh le cosgaisean nach beag, an dèidh deicheadan de chron a chaidh a dhèanamh leis an uisge.
Anns an t-sreath, ionnsachaidh luchd-coimhid gu bheil maireannachd an togalaich aithnichte seo, a chaidh a dhreachadh le Charles Rennie Mackintosh, an urra ri deise mòr dìonachd mun chuairt air, a tha a’ cuairteachadh an togalaich bhrèagha agus eachdraidheil seo.
Chì sinn taghadh de thraidiseanan cuideachd a tha ag amas air an uisge a chumail air falbh. Ann an Èirinn, bithear a’ fàgail ìomhaigh de Ìosa Chrìosd na leanabh, ris an can iad ‘the Child of Prague’ a-muigh anns a’ ghàrradh air an oidhche mus bi banais ann, le dùil gun cùm seo an t-uisge air falbh airson latha na bainnse.
Am measg nan sgeulachdan à Alba a tha sa phrògram tha na deuchainnean sònraichte a tha gan ruith leis an Oll. Mark Sutton agus Netty Van Dijk bhon UK Centre for Ecology & Hydrology. Innsidh iad do dh’Anne gu bheil iad airson sùil a chumail air truailleadh Nitrogen a bhios a’ faighinn a-steach don uisge bho thruailleadh chàraichean agus obair àiteachais. Tha an Dr. Edward Graham, bho Oilthigh na Gàidhealtachd is nan Eilean cuideachd a-mach air sileadh-searbhagach, agus seallaidh Gordon Cameron, às a’ Chomraich, ri mar a tha a’ choimhearsnachd air a’ ghoireas phailteachd aca, uisge, gus sgeama cumhachd-uisge coimhearsnachd a stèidheachadh.
Coinnichidh Anne cuideachd ri Michael Begg, neach-ealain fuaim à Lodainn an Ear a tha a’ cruinneachadh fuaimean an uisge gus ceòl a dhèanamh airson aire a thoirt air atharrachadh na gnàth-shìde.
Chaidh Light Water Is Black Water, a chaidh a choimiseanadh leis an Ocean ARTic Partnership, a chruthachadh le bhith a’ cleachdadh dàta sileadh uisge agus fuaim an uisge.
Chithear Michael a’ clàradh fuaim an uisge is e a’ bualadh chraobhan ann an coille ann an taghadh de shoithichean, bho phoit copair gu bobhla seinn à Tibet.
Am measg nan rudan sònraichte eile anns an t-sreath, a chaidh a mhaoineachadh cuideachd le Sgrìn Alba, a thuilleadh air maoin craolaidh Gàidhlig na h-Èireann aig NI Screen, TG4, LIC ann an Sìona, Creative Wales agus air a sgaoileadh le TVF International, tha traidiseanan iongantach bho air feadh an t-saoghail, airson an uisge a ghairm agus a chumail air falbh – le dhà dhiubh a’ buntainn ri bainnsean!
Ann an Assam anns na h-Innseachan, tha banais dà losgainn na thachartas bhliadhnail ioma-dathte, a bheir air monsunaichean a thighinn.
Thuirt Anne: “Tha pailteas de dh’uisge ann an Alba, agus an dèidh dhomh a bhith air fàs suas air a’ chost an iar, tha mi gu math cleachdte ri bhith a-muigh anns gach ràith, airson an dà chuid saothair agus tlachd. Bha e cho inntinneach a bhith ag obair air an t-sreath seo; a’ cladhach a-staigh dhan t-saidheans agus na sgeulachdan – agus an uiread dhiubh ann – air cùl uisge a bha na rud anns an robh ùidh mhòr agam, mar a th’ aig muinntir na h-Alba air fad!”
Aig an National Center of Meteorology ann an Abu Dhabi, choinnich Anne ri cuid den luchd-saidheans a tha ag obair a’ sìoladh nan neòil – atharrachadh sìde a tha ag amas air an uiread de dh’uisge a thuiteas àrdachadh anns an dùthaich seo a tha na fhàsach tioram airson a’ mhòr-chuid.
Thuirt i cuideachd:“Bha e sgoinneil a bhith ag ionnsachadh mu mar a tha an UAE mar dhùthaich a’ dèiligeadh le an cuid cion-uisge.”
Shiubhal Anne cuideachd gu Sharjah anns an UAE, gu stàladh ealain far am faigh thu air coiseachd tron uisge, gun a bhith a’ fàs fliuch!
Tha Rain Room na raon de mheud ceud meatair ceàrnagach far a bheil an t-uisge a’ sìor thuiteam. Nuair a choisicheas tu a-staigh dhan t-seòmar, bidh siostam mhothaichearan a’ cur stad air an uisge os do chionn, a’ leigeil leat coiseachd tron tuil gun a bhith air do bhogadh.
Thuirt Anne: “Bha e gu math annasach – fhad ’s a tha a’ ghrian a’ sgoltadh nan creag anns an fhàsach thioram a-muigh, tha thu nad sheasamh anns an t-seòmar dhorch seo a tha làn uisge a’ tuiteam!”
Tha an t-sreath co-obrachaidh seo eadar MacTV /Cwmni Da / Below the Radar / LIC a’ nochdadh sgeulachdan à Alba, Èirinn, Na h-Innseachan, Na Stàitean Aonaichte, Ceinia, Sìona agus an UAE.
Tòisichidh AN T-UISGE / RAIN STORIES air BBC ALBA Diciadain, 6 Giblean aig 9f. Bidh gach prògram ri fhaotainn airson 30 là às dèidh làimh air iPlayer a’ BhBC.
Tha BBC ALBA agus BBC Radio nan Gàidheal gan aithneachadh an-diugh airson an cuid susbaint àrd-ìre agus iad a’ faighinn 14 àitichean air geàrr-liosta duaisean Fèis nam Meadhanan Ceilteach 2022.
Am measg na chaidh ainmeachadh tha am prògram aithriseach sònraichte Trusadh: Afro-Gàidheil (MacTV) anns a bheil an ceòladair agus cleasaiche Cass Ezeji a’ coimhead air a cuid aithne cultarach na neach Black òg le Gàidhlig ann an Alba, agus a chaidh ainmeachadh an dà chuid airson an earrann as fheàrr ann an sreath aithriseach agus cuideachd an duais cliùiteach ‘Spiorad na Fèise’.
Chaidh susbaint ciùil traidiseanta BBC ALBA aithneachadh a-rithist agus fèill cho math ‘s a bha ann a-riamh air na prògraman sin, le Cuirm @ Celtic: Duncan Chisholm (Beezr Studios) a’ glèidheadh àite air a’ gheàrr-liosta airson Prògram Ciùil Beò. A’ leantainn air adhart leis a’ chuspair ceòl, tha God Save the Quine bho HG Productions, a tha a’ coimhead air a’ chuid as fheàrr de luchd-ciùil boireann ann an Alba agus mar a thàinig iad gu cliù air àite a ghlèidheadh air a’ gheàrr liosta airson Dibhearsain Aithriseach.
Tha a’ chompanaidh riochdachaidh neo-eisimeileach Sgeul Media, a tha stèidhte ann an Glaschu, air dà phrògram fhaighinn air na geàrr-liostaichean airson nam prògraman aithriseach tiamhaidh agus cudromach aca; Tha Dystonia: Beatha air Fhiaradh a’ leantainn sgeulachd DK Mac a’ Phì, a tha air a bhith a’ fulang fad a bheatha le dystonia, agus mar a tha a’ dol dha a’ sireadh leigheas air a shon. Tha Ceòl is Cràdh a’ coimhead air a’ bhuaidh a th’ aig gnìomhachas a’ chiùil air staid-inntinn luchd-chiùil, tro shùilean cuid den luchd-ciùil traidiseanta as fheàrr ann an Alba.
Tha susbaint BBC Radio nan Gàidheal cuideachd a’ faighinn aithneachadh le 6 àitichean air a’ gheàrr-liosta, leis an t-susbaint inntinneach bho fharpais na Euros 2020 Ailig aig na Euros a’ faighinn àite, a thuilleadh air an dràma ghoirid shònraichte Danns a’ Rathaid agus am prògram a thug sùil gheur air ais air mar a thuit banca BCCI às a’ chèile Staing BCCI – ‘S Iomadh rud buidhe ‘s chan e an t-òr.
Thèid buannaichean Duaisean Torc Fèis nam Meadhanan Ceilteach ainmeachadh anns an Ògmhios aig an ‘International Summit of Sound and Screen’ ann an Quimper anns a’ Bhreatann Bheag.
Gheibhear liosta slàn de na geàrr-liostaichean gu h-ìosal, ach airson tuilleadh fios, rachaibh gu https://www.celticmediafestival.co.uk.
Le còrr air 250k cleachdadh den t-susbaint mheadhanan sòisealta aige on a chaidh a’ chiad ìre a chur air bhog an-uiridh, tha am pròiseact a-nise a’ gluasad chun ath-ìre.
Bidh an iomairt a-nise a’ tabhann a chuid ghoireasan ionnsachaidh Gàidhlig air leth do luchd-cleachdaidh na Gàidhlig a tha airson an ath cheum a ghabhail air an turas ionnsachaidh.
Tha SpeakGaelic a’ tabhann modal ionnsachaidh aonaichte sònraichte, le susbaint agus adhartas a tha stèidhte air bun-stèidh Eòrpach (Common European Framework of Reference for Languages). Tha na goireasan a tha a’ dèanamh an-àirde bun-stèidh a’ phròiseict gan sgrìobhadh leis an Ionad Nàiseanta Cultar is Cànain, Sabhal Mòr Ostaig.
Tha na prògraman rim faotainn air iPlayer a’ BhBC agus BBC Sounds a thuilleadh air an t-seanail BBC ALBA, le làthaireachd air YouTube a’ dearbhadh ruigsinneachd air feadh an t-saoghail. Tha ionnsachadh fèin-stiùirichte ri fhaotainn tron làrach, a thuilleadh air na goireasan teagaisg aghaidh-ri-aghaidh. Tha SpeakGaelic cuideachd a’ faighinn taic bho shusbaint mac-meanmnach air na meadhanan sòisealta.
Tha ionnsachadh aghaidh-ri-aghaidh ri fhaotainn cuideachd, le clasaichean agus luchd-teagaisg Gàidhlig ionadail a’ cleachdadh SpeakGaelic mar an cnàimh-droma airson an cuid teagasg, a’ frithealadh orra-san a tha a’ sireadh dòigh ionnsachaidh nas structaraichte, leis an t-susbaint mheadhanan a bharrachd a’ tabhann dhòighean bogaidh fiù ’s nas fheàrr fhaighinn mar phàirt den iomairt.
Tha SpeakGaelic ga mhaoineachadh le co-bhanntachd eadar MG ALBA, Sabhal Mòr Ostaig agus le maoineachadh bho Bhòrd na Gàidhlig, Riaghaltas na h-Alba, MG ALBA agus am BBC.
Chaidh a’ chiad ìre den phròiseact (A1), a bha ag amas air fìor luchd-tòiseachaidh, a chur air bhog san Dàmhair 2021, agus a-nise tha an dàrna ìre (A2), a tha ag amas air an dà chuid luchd-ceuma A1 agus iadsan aig a bheil eòlas a-cheana air a’ Ghàidhlig ach feumach air ùrachadh, ga chur air bhog an-diugh, 14 Màrt.
’S iad na preseantairean BBC agus na rionnagan air-loidhne, Joy Dunlop agus Calum MacIllEathain a tha a’ stiùireadh SpeakGaelic.
Buinidh Joy Dunlop don Choingheal ann an Earra-Ghàidheal, agus bidh tòrr a bhios a’ coimhead BBC Scotland agus BBC ALBA ga h-aithneachadh mar neach-lìbhrigidh aimsir agus neach-ciùil a bhios tric a’ nochdadh ann am prògraman.
Tha Calum MacIllEathain aithnichte do dhaoine air-loidhne airson a chuid susbaint bhon bhlàr a-muigh (cò nach cuimhnich air dùbhlan a’ mheanbh-chuileig!?) agus airson a bhith air prògram BBC ALBA Dhan Uisge, far a bheil e a’ taisbeanadh a chuid dealas airson a bhith a’ snàmh anns a’ mhuir, ann an lochan agus ann an aibhnichean air feadh Alba.
Thuirt Iseabail Nic an t-Sagairt, Stiùiriche Pròiseict SpeakGaelic agus Stiùiriche Susbaint Ioma-ùrlair MG ALBA: “’S e SpeakGaelic am pròiseact as motha a bha ann a-riamh a bha ag amas air a bhith a’ toirt air inbhich an cànan a thogail agus a thoirt am feabhas, agus tha e ag amas air cruth-atharrachadh a thoirt air cleachdadh agus ionnsachadh na Gàidhlig.
“Tha e air leth cudromach gum feuch sinn ris a’ Ghàidhlig a dhèanamh cho furasta ’s a ghabhas ionnsachadh, agus gun toir sinn barrachd misneachd ann a bhith ga cleachdadh dhaibh-san aig a bheil i mar-thà. Tha an iomairt ioma-ùrlair a’ ceadachadh do dhaoine fa leth, clasaichean agus buidhnean an t-slighe aca fhèin a thaghadh, le susbaint ri fhaotainn uair sam bith a dh’fheumas iad e.
“Tha e deatamach do àm ri teachd na Gàidhlig – agus an dreuchd a tha aice ann an Alba a tha ùr-nòsach agus iomadach – gun tog sinn misneachd ann an luchd-labhairt a’ chànain, ge bith cò iad; ùr, air a’ chànan a chall, no fileanta iad fhèin agus a’ sireadh barrachd misneachd. Le gach ìre de SpeakGaelic a’ tighinn gu bith, tha sinn gu mòr an dòchas gum bi iadsan le ùidh ann a bhith a’ cleachdadh na Gàidhlig a’ lorg an t-susbaint agus nan goireasan a tha a’ freagairt orra fhèin, ge bith càite no ciamar a bhios iad ag ionnsachadh, gum faigh sinn air am misneachadh uile.”
Faigh tuilleadh fios an-diugh aig www.speakgaelic.scot agus lean duilleagan SpeakGaelic air-loidhne – Instagram, Twitter, Facebook & TikTok.
’S e program sgeidsichean Gàidhlig a th’ ann an OMC! bho riochdairean Scot Squad, The Comedy Unit.
Le caractaran annasach agus craic am pailt, cumaidh an t-sreath daoine ann an sunnd agus a’ gàireachdainn ri na sgeidsichean èibhinn.
Le gaol aon-taobhach eadar ‘phostaidhean’ gu còcairean TBh garbh, tha sgaod de charactaran craicte ann an OMC! a’ chiad sreath comadaidh Gàidhlig riochdaichte le gaisgich comadaidh Albannach, The Comedy Unit do BhBC ALBA.
Bidh Hannah McKirdy, rionnag prògraman chloinne agus comadaidh, gar toirt gu Croit Albannach na Bliadhna agus Cogadh nan Cèic ann an OMC! a’ cleasachd cuide ri Lana Pheutan, agus gaisgich comadaidh na Gàidhlig Artair Donald agus Carina NicLeòid.
Am measg nan suidhichidhean a tha a’ nochdadh tha dinnear eadar dithis, co-strì maslachail anns a’ bhùth, aimhreit air na h-aiseagan agus gealladh-pòsaidh air nach tig crìch idir.
Thuirt Rab Christie, Àrd-Stiùiriche aig riochdairean OMC! The Comedy Unit: “Bha sinn air ar dòigh cothrom fhaighinn a bhith ag obair leis an uiread de dhaoine tàlantach air gach taobh den chamara, gus sreath ùr sgeidsichean a dhèanamh airson BBC ALBA.
“Tha OMC! a’ tional agus a’ taisbeanadh obair grunn sgrìobhadairean, agus abair gun robh taghadh de bheartas sgrìobhaidh againn. Tron phròiseas air fad, bha e na phrìomhachas dhuinn gum biodh luchd-cleachdaidh Gàidhlig a’ stiùireadh agus an sàs anns gach ceum den chruthachadh agus ‘s e a bha sgoinneil a bhith a’ faicinn an criutha agus na cleasaichean nan dòigh glan an cois OMC!”
A’ bruidhinn air cho sònraichte cudromach ’s a tha comadaidh ùr-nòsach, Gàidhlig, thuirt Uilleam MacLeòid, Deasaiche Coimiseanaidh airson BBC ALBA: “Tha Gàidheil gu math dèidheil air beagan fealla-dhà, agus chan eil dad nas fheàrr na a bhith a’ tarraing às a’ chèile – mar a tha làn fhios agam fhèin, is mi air a bhith air a’ cheann cheàrr dheth ann an coinneamhan sgrìobhaidh!
“Tha a h-uile càil anns a’ phrògram seo – bho aoir gu neo-àbhaisteachd gu dearg amaideas”!
Thèid OMC! a shealltainn gach seachdain o Diciadain 9 Màrt airson 4 seachdainean air BBC ALBA, agus bidh gach earrann ri fhaicinn air iPlayer a’ BhBC airson 30 là às dèidh làimh.
