PREANTASACHD NAM MEADHANAN GÀIDHLIG FOSGAILTE AIRSON THAGRAIDHEAN
Tha tagraidhean a-nis gan gabhail bho phroifeiseantaich le miann a bhith ag obair sna meadhanan airson na h-ath Preantasachd Gàidhlig aig a’ BhBC.
Tha an com-pàirteachas, air a ruith le BBC Scotland agus Colaiste Kelvin Ghlaschu, a’ faighinn taic bho MG ALBA. Le cùrsa 2017/18, seo an dàrna uair a chaidh preantasachd Gàidhlig a thairgse taobh ri taobh le preantasachd BBC Scotland, a tha a-nis dha ruith airson an t-seachdamh uair.
Gheibh an neach soirbheachail taic bho MG ALBA le cothrom obrachadh thar ùrlaran Gàidhlig leithid BBC ALBA agus BBC Radio nan Gàidheal.
San obair seo, gheibh an neach eòlas air feadh iomadh roinn a bhios a’ lìbhrigeadh stuthan don t-seanail, nam measg prògraman chloinne, a’ trusadh naidheachdan, stuthan aithriseach agus spòrs.
Le 50% de thoradh dèanamh phrògraman bhon roinn neo-eisimeileach ann an Alba a’ dol gu ruige BBC ALBA, bidh cothrom aig a’ phreantas ùine a chur seachad le cuid de luchd-solair neo-eisimeileach na seanail.
A thuilleadh air a bhith a’ cur ri bun sgilean agus leasachadh pearsanta, bidh na preantasan a’ cur seachad dà là sa mhìos ann an Colaiste Kelvin Ghlaschu, ag ionnsachadh tòrr de na sgilean teicnigeach agus obrach a bhios gu feum ann an gnìomhachas nam meadhanan craolaidh.
Bidh cothrom aig a’ phresantachd ùine a chur seachad aig Ionad nam Meadhanan Cruthachail ann an Steòrnabhagh – dachaigh MG ALBA agus BBC Radio nan Gàidheal.
Tha Calum MacFhearghais na chiad fhear a-riamh air sgeama preantasachd Gàidhlig a’ BhBC. Tha e air an t-uamhas eòlais fhaighinn, le greisean-gnìomhachais le prìomh chompanaidhean neo-eisimeilich leithid Bees Nees Media, a thuilleadh air ùine a chuir seachad ann an diofar roinnean taobh a-staigh a’ BhBC. San ùine ghoirid ri teachd, tha greisean-gnìomhachais aige còmhla ri BBC Sport agus Sky Sports.
Thuirt Calum: “Tha sgeama preantasachd Gàidhlig a’ BhBC air còrdadh ruim gu mòr. Tha mi air uiread de chothroman fhaighinn ann an ùine ghoirid agus tha mi a’ coimhead air adhart ris a’ chòrr den sgeama. Tha am preasantachd na chothrom shònraichte airson daoine òga le Gàidhlig agus cha b’ urrainn dhomh moladh gu leòr a dhèanamh air.”
A thilleadh air a’ phresantachd Gàidhlig, tha 10 preasantachdan rim faighinn aig BBC Scotland agus ron t-Sultain am-bliadhna, bidh 61 neach òg air a dhol tron phreantasachd bhrosnachail seo thar nan sia sgeamaichean a bh’ ann cheana. Tha an sgeama air stèidh a thoirt airson cùrsa-beatha ann an riochdachadh Tbh agus naidheachdas, le cuid de na h-oileanaich a bh’ air sgeamaichean a cheana a’ dol air adhart gus ceum fhaighinn ann am foghlam àrd-ìre, le cuid eile a’ gluasad gu obraichean aig a’ BhBC no buidhnean meadhanan eile.
Thuirt Iseabail Nic an t-Sagairt, Stiùiriche Ro-innleachd is Co-bhanntachd MG ALBA: “Seo an dàrna bliadhna a tha sinn a’ taiceachadh preantasachd Gàidhlig taobh a-staigh sgeama Preantasachd a’ BhBC agus tha sinn air leth toilichte a-rithist a bhith dha dhèanamh comasach trèanadh a thoirt don ath ghinealach de phroifeiseantaich nam meadhanan.
“Tha an sgeama seo air a bhith na shàr shlighe do dhaoine òga a-steach don roinn craolaidh agus ro dheireadh a’ sgeama, bidh an neach soirbheachail air sgilean air leth feumail ionnsachadh thar roinnean.”
Airson cur a-steach airson an sgeama, tadhail air http://www.bbc.co.uk/careers. ’S e Dimàirt 18 Giblean 2017 an ceann-là dùnaidh airson thagraidhean.
BRISEADH NA CLOICHE
Bidh a’ chiad sealladh de fhilm ùr goirid ann an Gàidhlig, Briseadh na Cloiche (The Breaking of the Stone), a’ gabhail àite aig Fèis Fhilmichean Goirid Ghlaschu nas fhaide air adhart air a’ mhìos seo.
Air a chlàradh ann an Taigh-cluiche Webster ann an Glaschu, far an deach an dealbh-chluich a chur air àrd-ùrlar mar phàirt de Fhèis Taobh an Iar Ghlaschu an-uiridh, tha an riochdachadh seo a’ nochdadh Iain MacRath agus Màiri Mhoireasdan le ceòl bho Alex Neilson. Bidh e air a thaisbeanadh le fo-thiotalan ann am Beurla ann an Taigh-dhealbh an CCA ann an Glaschu air 17 Màrt.
Tha Briseadh na Cloiche air a mheas fad’ is farsaing mar aon de na sgeulachdan goirid as grinne aig an sgrìobhaiche Iain Moireach, agus stèidhichte aig teis-meadhan litreachais co-aimsireil Gàidhlig. Air atharrachadh airson àrd-ùrlar agus sgrion leis a’ chleasaiche Iain MacRath, agus air a stiùireadh ’s air fhilmeadh le Donnchadh Dòmhnallach, tha an riochdachadh a’ leantainn slighe adhartais suirghe a ghabh àite às dèidh a’ chogaidh gu crìch a bha air leth duilich.
Tha an coimeasgadh spionnmhor seo de dhràma, dannsa agus mìm a’ faotainn taic làidir bho cheòl faramach eadar-obrachail a bha fìor thogarrach bho Neilson.
Chaidh am pròiseact film is thèatar seo a choimiseanadh leis a’ bhuidheann ealain Ghàidhlig, Ceòl ’s Craic, agus a mhaoineachadh le MG ALBA agus Alba Chruthachail.
Thuirt stiùiriche a’ phròiseict, Iseabail Mhoireach: “Tha sgeulachd Iain Mhoireich aithnichte fada is farsaing mar phìos mòr-bhuadhach de litreachas co-aimsireil Gàidhlig agus bha fios againn gum b’ urrainn dhuinn a bhith soirbheachail leis an dealbh-chluich seo a chur an gnìomh air àrd-ùrlar, ach bha sinn a’ faireachdainn cuideachd gun robh comas mòr aige mar phìos de dhràma a ghabhadh fhilmeadh.
“Mar sin is e ar n-amas an seo, film thùsail Gàidhlig a thaisbeanadh do luchd-èisteachd dìleas ealain agus tòiseachadh a’ dèiligeadh le dìth fhilmichean taigh-dhealbh ann an Gàidhlig. Tha an taic bho MG ALBA agus Alba Chruthachail air sin a choileanadh dhuinn.”
Tha dràma air a mheas mar phrìomh eileamaid ann an aiseirigh na Gàidhlig agus a’ faotainn taic làidir bhuapasan a tha ga fhaicinn mar chruth ealain a tha a’ cur a’ chànain aig fhìor thoiseach. Tha Briseadh na Cloiche a’ tarraing nan eileamaidean as fheàrr ann an litreachas, dràma agus film Gàidhlig còmhla ann am pasgan a tha beag ach glè èifeachdach.
Thuirt Brian Ó hEadhra, Oifigear Ealain agus Cultur Alba Chruthachail agus Bòrd na Gàidhlig, “Tha e mìorbhaileach a bhith a’ faicinn na h-obrach cho-aimsireil Ghàidhlig seo ga leasachadh bho Fhèis Taobh Siar Ghlaschu 2016 gu Fèis Fhilmichean Goirid Ghlaschu na bliadhna seo agus mu deireadh gu BBC ALBA san àm ri teachd. Tha an obair chumhachdach seo a’ dearbhadh gu bheil dràma na Gàidhlig a’ fàs agus a’ lorg luchd-èisteachd ùra tro thaisbeanaidhean air àrd-ùrlair agus sgrion. ’S e seo aon de ghrunn phròiseactan dràma a tha a’ tighinn am bàrr an-dràsta agus tha sinn a’ gabhail fiughar ri tuilleadh den leithid fhaicinn sna bliadhnaichean ri thighinn.”
Thuirt Mairead Chamshron, Deasaiche Seanail BBC ALBA: “Tha Briseadh na Cloiche a’ cur ri iomadach dràma a tha ri fhaotainn ann an Gàidhlig, agus tha mi air leth toilichte gum bi e ri fhaicinn air BBC ALBA san àm ri teachd. Tha mi a’ guidhe gach soirbheachas don fhilm aig Fèis Fhilmichean Goirid Ghlaschu, tha e a’ toirt toileachas mòr dhomh fhaicinn ann am prògram GSFF”.
Thèid Briseadh na Cloiche (20 mion) a sgrionadh le fo-thiotalan Beurla air 17 Màrt aig 9f ann an taigh-dhealbh an CCA ann an Glaschu. Air a sgrionadh roimhe, bidh Away with the Land (13 mion), aithriseach mhac-meanmhainneach le Joya Berrow mu bheatha a’ chroiteir, Dòmhnall Iain MacAonghais, às Na Hearadh. Bidh sin air a leantainn le seisean Ceist is Freagairt còmhla ri Iain MacRath, Màiri Mhoiresadan agus Donnchadh Dòmhnallach fo stiùir a’ chraoladair Ghàidhlig, Derek MacAoidh. Thathar a’ toirt cuireadh do dh’aoighean gu deoch no dhà aig 8f.
Bidh Briseadh na Cloiche air a chraoladh air BBC ALBA nas fhaide air adhart sa bhliadhna an dèidh dha na coileanaidhean eile dheth a bhith seachad.
MG ALBA A’ BROSNACHADH PROIFEISEANTAICH AN AMA RI TEACHD
Tha MG ALBA (Seirbheis nam Meadhanan Gàidhlig) a’ tabhann taic do phroifeiseantaich an ama ri teachd a bhith an làthair còmhla riutha aig Fèis nam Meadhanan Ceilteach 2017 ann an Douglas, Eilean Mhanainn, bho 3mh – 5mh den Chèitean.
Tha bursaraidhean ann airson còignear eadar 18 agus 30 bliadhna a dh’aois a tha airson dreuchdan a leantainn sna meadhanan Gàidhlig no a tha mu thràth ag obair air an cinn fhèin no airson companaidhean riochdachaidh neo-eisimeileach a bhios a’ riochdachadh phrògraman airson BBC ALBA.
Thèid cosgaisean siubhail, àite-fuirich agus clàradh aig a’ chòignear a phàigheadh.
Thuirt Iseabail Nic an t-Sagairt, Stiùiriche Leasachaidh agus Co-bhanntachd MG ALBA: “’S e an Fhèis Cheilteach aon de na prìomh thachartasan a th’ ann, chan ann a-mhàin airson lìonrachadh ach cuideachd airson tuigse fhaighinn air dè tha a’ toirt buaidh air ciamar a tha an luchd-amhairc a’ coimhead agus a’ cleachdadh nam meadhanan. Tha sgeama bursaraidh MG ALBA air a bhith uabhasach soirbheachail, agus tha seo na theisteanas don ùidh a th’ aig òigridh thàlantach a tha airson dreuchd a leantainn anns na meadhanan Gàidhlig, gus feum a dhèanamh dhen a h-uile cothrom a tha ri fhaighinn.
“Tha sinn ag amas air a bhith a’ cur taic agus a’ bhith a’ brosnachadh an ath ghinealach de phroifeiseantaich sna meadhanan Gàidhlig, agus bheir cothroman leithid seo tuigse agus deagh bheachd dhaibh air a’ ghnìomhachas, agus a thuilleadh air sealltainn dhaibh cho cudromach ’s a tha sealladh eadar-nàiseanta airson riochdachadh dùthchasail agus prògraman seanail.”
Am measg nan tagraidhean soirbheachail bhon uiridh, bha sgrìobhaiche agus deasaiche-sgriobt, Laura NicIllInnein agus oileanach PhD ‘Telebhisean agus Poileasaidh Cànain san Teaghlach’, Carrie NicNèill.
A’ bruidhinn air an eòlas aice bhon Fhèis an-uiridh, thuirt Laura: “Chuidich bursaraidh MG ALBA mise gu mòr airson mo leasachadh phroifeiseanta, oir choinnich mi ri iomadach neach a tha ag obair air feadh nam meadhanan anns gach ceàrnaidh Cheilteach. Bha seo gu h-àraidh feumail nuair a thàinig e gu bhith a’ frithealadh nan seiseanan mu dhràma, a’ cluinntinn gu dìreach bho na h-eòlaichean a tha air a bhith a’ cruthachadh dràma leantainneach ann an ceàrnaidhean Ceilteach eile agus ciamar a tha iad air a bhith soirbheachail, chan ann a-mhàin air na seanailean aca fhèin ach gu h-eadar-nàiseanta.
“Thug an Fhèis tòrr misneachd dhomh mun obair anns a bheil mi fhìn an sàs agus spionnadh às ùr airson a bhith a’ cruthachadh prògraman tarraingeach agus inntinneach leis a’ ghuth sònraichte Gàidhlig againn fhìn. Tha mi a-nis gu mòr den bheachd gu bheil ùrlar ann dha na sgeulachdan againne a thoirt chun mhòr-shluaigh, agus gum bu chòir dhuinn a bhith moiteil asta.”
Thuirt Carrie, a tha a’ rannsachadh an àite a th’ aig telebhisean cloinne air cleachdadh na Gàidhlig san dachaigh: “’S e deagh sgeama a th’ ann a bhios a’ toirt cothroman do dhaoine lìonraidhean a chruthachadh le muinntir a’ ghnìomhachais, bho Èireann gu Nirribhidh! Tha e cudromach gu bheil daoine bhon t-saoghal acadaimigeach a’ faicinn mar a tha an gnìomhachas ag obair gu practaigeach agus cnuasachadh a dhèanamh air bho shealladh nas fharsainge.
“Aig an Fhèis, bha cothrom ann ceistean a thogail le eòlaichean agus fiosrachadh fhaighinn ann an co-theacsa mion-chànain eile. Cuideachd, thug e dhomh cothroman còmhraidh le muinntir MG ALBA fhèin agus bha sin gu math feumail dhan obair rannsachaidh agam.”
Tha MG ALBA a’ sireadh bhidio goirid ann an Gàidhlig, eadar 2-4 mionaidean a dh’fhaid, a thèid leis an tagradh, gus cothrom a thoirt do gach neach-tagraidh an tàlant, cruthachalachd agus sgilean a thaisbeanadh, a bharrachd air a bhith a’ mìneachadh na h-adhbharan aca airson a bhith a’ frithealadh na fèise.
Tha MG ALBA a’ tabhann cosgaisean siubhail, àite-fuirich agus clàradh a phàigheadh. Lean an ceangal seo airson bileag-iarrtais agus bu chòir duine le ùidh, post-dealain a chur gu kerryanne.macleod@mgalba.com airson tuilleadh fiosrachaidh. Feumaidh na h-iarrtasan a bhith aig MG ALBA ro 10f air 9mh Giblean.
DUSAN PRÒGRAM GÀIDHLIG AINMICHTE AIR GEÀRR-LIOST FÈIS NAM MEADHANAN CEILTEACH
Tha dusan prògram Gàidhlig bho BhBC ALBA agus BBC Radio nan Gàidheal air an ainmeachadh air geàrr-liosta Fèis nam Meadhanan Ceilteach am-bliadhna, a thèid a chumail ann an Eilean Mhanainn bho 3-5 Cèitean.
Am measg nam prògraman air a’ gheàrr-liosta bha Hamish, film aithriseach mun duine shuaicheanta ann an cultar na h-Alba, Hamish Henderson, agus Jimmy Johnstone, film a’ dèanamh luaidh air beatha fear de na sàr thàlantan ann an eachdraidh spòrs na h-Alba.
Tha BBC Radio nan Gàidheal aon uair eile ainmichte airson duais Stèisean Rèidio na Bliadhna, le prògraman leithid Mac ‘Ille Mhìcheil agus Spòrs na Seachdain air a’ gheàrr-liosta.
Thuirt Dòmhnall Caimbeul, Àrd-Oifigear MG ALBA: “Tha sinn a’ dèanamh toileachas mòr gu bheil na meadhanan Gàidhlig air aithne a chosnadh, ann an fharpais le sàr phrògraman bho air feadh nan roinnean Ceilteach, aig fìor thoiseach na roinne chruthachail.
“Tha na tha de phrògraman air an ainmeachadh bho BhBC ALBA agus bho BBC Radio nan Gaidheal, a’ toirt aithne agus taing, airson an dà chuid am mac-meanmna agus an oidhirp a tha na proifeiseantaich nar roinn a’ sealltainn gu cunbhalach. Tha sinn a’ coimhead air adhart gu mòr ri na duaisean air Eilean Mhanainn agus dòchasach gum faic sinn cuid de na prògraman air a’ gheàrr-liosta a’ cosnadh duais”.
Prògraman BBC ALBA a th’ air a’ gheàrr-liosta:
Cùisean làitheil
Eòrpa Irish Babies (Riochdaichte le BBC Scotland Gàidhlig)
Prògram sònraichte mu mhòr-uaidh a thathar ag ràdh a tha stèidhichte aig seann dachaigh Màthair is Pàiste ann a Tuam, Co. Gaillimh an Èirinn – far a bheil e air a ràdh a chaidh suas gu 796 leanabh an tìodhlacadh eadar 1925-1961.
Dhibhearsain Fìrinneach
Port (Riochdaichte le Bees Nees Media)
An dàrna sreath de Phort – am prògram aithriseach ciùil air a lìbhrigeadh le dithis a tha nan deagh charaidean agus nan sàr luchd-ciùil – Julie Fowlis is Muireann NicAmhlaoibh. A’ taisbeanadh nan ceanglaichean dualchais a tha eadar Èireann agus Alba, fhuair luchd-amhairc craic agus ceòl air leth!
Sreath Fìrinneach
An Lot (Riochdaichte le MACTV)
Ghlac sgeulachd croiteir òg à Nis ann an Leòdhas, Dòmhnall MacSuain – no Sweeny mar as fheàrr a dh’aithnicheas mòran e – agus an oidhirp aige beòshlaint’ a dhèanamh à croitearachd làn ùine, aire luchd-amhairc BBC ALBA an-uiridh. Tha sinn a-nise a’ tilleadh dhan chroit son faicinn mar a tha a’ dol dha leis na planaichean aige airson an dàrna bliadhna de An Lot.
Prògram Aithris Singilte
Hamish (Riochdaichte le Bees Nees Media)
Bha Seumas MacEanraig na dhuine shuaicheanta ann an cultar na h-Alba, fear le spionnadh gun chrìoch. Tha a bhàrdachd fhathast a’ toirt togail agus a’ brosnachadh na dùthcha. Tha am film seo a’ dèanamh luaidh air a’ bheatha ioma-fhillte a bh’ aig MacEanraig; bàrd, saighdear, fear tulchuiseach, iomairteach, sgrìobhaiche òrain agus na chùl-taic do ath-bheothachadh ceòl traidiseanta na h-Alba. Bho thaigh nan dilleachdan agus trannsaichean Chambridge gu bhith os cionn ghnothaichean nuair a ghèill feachdan na h-Eadailt anns an Dàrna Cogadh agus sgrìobhadh “Freedom Come Aa’ Ye”, ‘s e seo sgeulachd beatha MhicEanraig air a h-innse leis an fheadhainn a bha eòlach air agus a bha measail air. Tha luaidh ga dhèanamh air sàr Albannach, a’ fighe seann fhilmichean agus àrd-mholaidhean bho chàirdean agus bho charaidean.
Prògram Aithris Spòrs
Jimmy Johnstone (Riochdaichte le purpleTV)
Deich bliadhna às dèidh a bhàs, tha ‘Jimmy Johnstone’ a’ dèanamh luaidh air beatha fear dheth na sàr thàlantan ann an eachdraidh spòrs na h-Alba, ag innse soirbheas is doilgheas cluicheadair ball-coise sònraichte nach tèid à cuimhne gu bràth, laoch aig sgioba Celtic, cèile agus athair a chaill a bheatha air sàilleabh tinneas motor neurone aig aois 61.
A thuilleadh air a bhith ainmichte airson duais Stèisean Rèidio na Bliadhna, tha cuideachd prògraman bho BhBC Radio nan Gàidheal air a’ gheàrr-liosta:
AITHRIS BHO MG ALBA AIR TAIC A’ BhBC DO CHRAOLADH GHÀIDHLIG
Chuir Magaidh Choineagan, Cathraiche MG ALBA – a tha a’ ruith BBC ALBA ann an co-bhanntachd leis a’ BhBC – a-mach an aithris a leanas mar fhreagairt air na dh’fhoillsich am BBC an-diugh a thaobh taic airson craoladh Gàidhlig.
Thuirt i: “Tha na thuirt am Morair Hall a thaobh taic airson craoladh Gàidhlig a’ toirt aithne do dh’inbhe BBC ALBA agus a’ dol le beachdan gach cuid Riaghaltas na RA agus Riaghaltas na h-Alba, a tha air a ràdh gu soilleir gum bu chòir do thaic leantainneach a bhith aig ar seanail ri linn an t-soirbheis a choisinn i.
“Tha sinn a’ cur fàilte air a’ ghealladh seirbheis naidheachd deireadh sheachdaineach a lìbhrigeadh air BBC ALBA, rud a tha an luchd-amhairc air a bhith ag iarraidh. Tha sinn cuideachd a’ cur fàilte air an amas gum bi an t-seanail ùr BBC Scotland ‘a’ cur taic ri bhith a’ lìbhrigeadh phrògraman a bharrachd airson BBC ALBA’.
“Is e an rud a dh’fheumas sinn a dhèanamh a-nis a bhith a’ co-obrachadh gu cuideachail leis a’ BhBC gus soilleireachadh fhaighinn air an dòigh anns an tig na prògraman a bharrachd a tha seo gu buil. Tha sinn gu cunbhalach air a bhith ag iarraidh air a’ BhBC tabhartas de 10 uairean a thìde gach seachdain de phrògraman mar phàirt den Chairt Rìoghail ùr, agus mar sin tha an tuilleadh chòmhraidhean leis a’ BhBC deatamach gus dèanamh a-mach dè dha-rìribh a tha air a thairgse agus ciamar a thèid sin a mhaoineachadh.
“Tha an t-seanail a’ cur feum air prògraman ùra agus lùghdachadh san àireamh de ath-chraolaidhean gus a bhith soirbheachail. Tha BBC ALBA air a bhith na dheagh sgeulachd de shoirbheas sna h-ochd bliadhna a dh’fhalbh agus tha sinn dealasach ann a bhith a’ cur ris an t-soirbheis sin.”
GARY LEWIS À OUTLANDER, KEVIN GUTHRIE, AGUS LEWIS MACDHÙGHAILL AM MEASG NAN RIONNAGAN AIG DUAISEAN NÀISEANTA NAM FILMICHEAN GÀIDHLIG
Nochd rionnagan film na h-Alba ann an Glaschu airson duaisean a thoirt seachad aig naoidheamh cuirm nàiseanta nam filmichean goirid Gàidhlig.
Tha FilmG, a’ cho-fharpais chliùiteach airson tàlant film Gàidhlig aig MG ALBA (Seirbheis nam Meadhanan Gàidhlig), air an àireamh as àirde a-riamh de dh’fhilmichean fhaighinn am bliadhna agus chaidh a’ chuirm a shruthadh beò air feadh an t-saoghail air an eadar-lìon.
Chaidh a’ chuirm a chumail aig The Old Fruitmarket, Glaschu agus b’ iad Fiona NicCoinnich à BBC ALBA agus am preasantair rèidio is telebhisein, Niall Iain Dòmhnallach, bean agus fear an taighe. Bha ceòl beò ann air an oidhche leis a’ chòmhlan, INYAL, agus iad dìreach an dèidh cuirmean a chluich aig Celtic Connections agus The Highland Annual.
Am measg nan aoighean a bha a’ toirt dhuaisean seachad bha an cleasaiche ainmeil Albannach, Gary Lewis, a tha ri fhaicinn anns an dràma eucoireach an-dràsta, The Level, agus a tha air nochdadh ann an Gangs of New York, Billy Elliot agus Outlander. Bha an cleasaiche òg à Dùn Èideann, Lewis MacDhùghaill, a tha 14 bliadhna a dh’aois agus a tha ri fhaicinn san fhilm ùr, A Monster Calls, còmhla ri Gary air an àrd-ùrlar.
Bha an cleasaiche, Kevin Guthrie, a tha air a bhith sna filmichean Sunshine on Leith, Sunset Song agus The Legend of Barney Thomson, an làthair cuideachd cuide ri neach-aithris na sìde air a’ BhBC, Kirsteen NicDhòmhnaill, a bha a’ toirt seachad dhuaisean air an oidhche.
Bha Iar-phrìomh-mhinistear na h-Alba agus Rùnaire Caibineit airson Foghlaim is Sgilean, John Swinney, aig a bheil dleastanas ministreil airson na Gàidhlig, an làthair agus thug e seachad an duais airson Film As Fheàrr ann an roinn na h-òigridh.
Bha an cleasaiche Leòdhasach, Dolina NicIllinnein, a tha air a bhith ann am filmichean a leithid The Queen, Seachd: The Inaccessible Pinnacle agus Barney Thomson, an làthair cuideachd airson cuid de na duaisean a bhuileachadh, cho math ris a’ chleasaiche, Màiri NicIllinnein, a tha ri fhaicinn air BBC ALBA san dràma, Bannan.
Thuirt an cleasaiche, Gary Lewis: “Tha e na thoileachas mòr dhomh a bhith a’ tilleadh do dhuaisean FilmG agus na urram dhomh a bhith ann an cuideachd nan daoine òga tàlantach seo. Tha e riatanach gum brosnaich sinn filmeadairean òga is ùra agus tha deagh chothrom an lùib iomairtean a leithid FilmG, a leigeas le daoine òga a bhith cruthachail air beulaibh agus air cùlaibh a’ chamara agus misneachd fhaighinn a leigeas leotha cumail orra ann an dreuchd ann an roinn chruthachail na h-Alba.”
B’ e ‘Strì’ cuspair na bliadhna agus thug sin air filmeadairean ùra, sgoiltean agus buidhnean coimhearsnachd às a h-uile ceàrnaidh den dùthaich an t-uabhas fhilmichean spòrsail is tarraingeach a dhèanamh. Chaidh 105 filmichean uile gu lèir a chur a-steach don cho-fharpais.
Tha ìre nam filmichean am bliadhna air a bhith glè àrd agus dh’fhàg sin dùbhlan nach beag aig na britheamhan a dh’fheumadh co-dhùnadh a dhèanamh anns gach roinn.
‘S e am film air leth ann an roinn na h-òigridh Faigh WiFi, a rinn clann bhon Sgoil Shamhraidh Dràma, a ghlèidh an duais Film As Fheàrr. Tha am film a’ leantainn buidheann de dh’oileanaich aig an sgoil shamhraidh is iad air tòir seirbheis Wi-Fi.
Bhuannaich Kate Bradley às Àrd-sgoil Àird nam Murchan aon de na prìomh duaisean cuideachd, an duais ùr ann an roinn na h-òigridh airson aithris spòrs, is i ag aithris aig cuairt dheireannach Cuach Valerie Fhriseil. ‘S e Gemma Fay, an glèidheadair ann an sgioba ball-coise na h-Alba agus a bha na cleasaiche san dràma air Sky Living, Rubenesque, a thug an duais do Kate.
Choisinn Uilleam MacDhùghaill à Barraigh an duais airson Cleasachd As Fheàrr anns an fhilm Eilean an Dòchais, dràma a tha a’ dèiligeadh le strì an fhearainn ann am Miùghalaigh ann an 1907. B’ e an cleasaiche òg, Lewis MacDhùghaill, a thug an duais seachad do dh’Uilleam.
Thuirt Iar-phrìomh-mhinistear na h-Alba agus Rùnaire Caibineit airson Foghlaim is Sgilean, John Swinney: “Tha e soilleir gu bheil soirbheas air leth an cois FilmG an dèidh naoi bliadhna. Bidh FilmG a’ tàladh an dà chuid, Gàidheil agus daoine aig nach eil Gàidhlig às a h-uile ceàrnaidh de dh’Alba, agus tha cothroman na lùib don òigridh againn a leigeas leotha an cuid sgilean is tàlantan a neartachadh. Tha mi fhèin uabhasach toilichte airson a h-uile duine a ghlèidh duais agus tha mi cuideachd uasal à Riaghaltas na h-Alba a tha ag obair cuide ri MG ALBA is sinn a’ cumail taic ris na duaisean seo.”
Ghlèidh Kirsty Scott agus Clas 7 aig Sgoil Ghàidhlig Inbhir Nis na duaisean Dràma is Coimhearsnachd airson an fhilm Latha Spòrs, stèidhichte air an latha as fharpaisiche den bhliadhna – Latha Spòrs Clas a 7.
Bidh a’ cho-fharpais a’ sireadh fhilmichean air fònaichean-làimhe, agus tha seo a’ sònrachadh cho cudromach ‘s a tha susbaint dhidseatach as urrainnear a dhealbhadh gun uidheam cosgail proifeiseanta, agus tha seo gu h-àraid freagarrach airson a thaisbeanadh air-loidhne. B’ e Eòghan Stiùbhart às Inbhir Nis a ghlèidh Film Fòn-làimhe As Fheàrr airson FilmG no Die Trying, anns a bheil fear a’ feuchainn ri adhbhar brosnachaidh a lorg.
B’ i Alannah Pheutan às an Eilean Sgitheanach a ghlèidh an duais Comadaidh As Fheàrr airson Gàidheal Gu Luath anns a bheil i a’ feuchainn ri an Gàidheal as coileanta a chruthachadh. Choisinn Alannah duais Roghainn an t-Sluaigh cuideachd.
Thuirt Dòmhnall Caimbeul, Àrd-oifigear MG ALBA: “Tha FilmG am bliadhna air a bhith nas motha agus nas fheàrr na bliadhna sam bith eile roimhe agus dhrùidh na filmichean anns a h-uile roinn oirnn gu mòr am bliadhna. Bu mhath leinn co-ghàirdeachas a chur air an fheadhainn a ghlèidh duais ach cuideachd air a h-uile duine a tha air oidhirp agus ùine nach beag a chosg air na filmichean aca.
“Tha a’ cho-fharpais air a dhol am meud gu mòr bhon a thòisich sinn o chionn naoi bliadhna – agus tha e na thoileachas mòr dhuinn gu bheil uiread a cho-obrachadh ann anns na meadhanan didseatach sa Ghàidhlig. Tha an roinn ùr – aithrisean spòrs – air a bhith na buannachd am bliadhna, a leig leis an fheadhainn air cùl a’ chamara a thighinn an sàs anns a’ cho-fharpais cuideachd.
“Tha sinn fìor thoilichte gu bheil a’ cho-fharpais a’ brosnachadh luchd-film, cleasaichean is sgrìobhadairean Gàidhlig ùr is òg gus pàirt a ghabhail innte. Tha e a’ toirt tlachd dhuinn cuideachd gu bheil barrachd is barrachd dhaoine òga ag ùisneachadh an cuid Gàidhlig airson na sgeulachdan aca innse tro na meadhanan didseatach. ‘S e àm fìor inntinneach a tha seo agus tha e iomchaidh gun cluinn sinn is gum faic sinn barrachd guthan Gàidhlig – tha sinn an dòchas gum faic sinn barrachd den a seo anns na bliadhnaichean ri teachd.”
Tha luchd-buannachaidh 2017 gu lèir rim faicinn gu h-ìosal, agus chithear gach film a chaidh a chur a-steach don cho-fharpais am bliadhna aig www.filmg.co.uk.
Tha MG ALBA air Bill Macleòid, air a bheil mòr mheas aig daoine agus a tha air iomadh duais telebhisein a chosnadh, a chuir ann an dreuchd Deasaiche Coimiseanaidh, gnìomh a tha a’ cur gu mòr ris an sgioba chruthachail a tha air cùl BBC ALBA.
Tha cùrsa-beatha fada agus soirbheachail air a bhith aig Bill Macleòid ann a bhith a’ lìbhrigeadh nuadh-phrògraman làidir agus aig àrd-ìre airson BBC One, BBC Two, BBC Four, BBC Scotland agus CBBC. Thòisich a bheatha-obrach telebhisein ann am prògraman Gàidhlig far an robh e na stiùiriche airson cuid de shàr phrògraman Gàidhlig, leithid Na h-Eilthirich, Ran Dan agus Gruth is Uachdar, a choisinn iomadh duais. Bho chionn ghoirid bha e ag obair air raoin farsaing de phrògraman, leithid am prògram comharraichte, A History of Scotland.
Thuirt Iseabail Nic an t-Sagairt, Stiùiriche Ro-innleachd is Co-bhanntachd MG ALBA: “Mar bu chòir, tha urram agus meas air Bill mar neach air leth cruthachail a choisinn deagh chliù na dhreuchd. Gu ruige seo tha BBC ALBA air a bhith sàr-shoirbheachail. Gus an t-soirbheas sin a dhèanamh seasmhach tha feum air ìrean nas aìrde de dh’ùr-ghnàthachadh agus de chruthachaileachd bhon sgioba a tha a’ lìbhrigeadh prògraman na seanail. Tha an dreuchd ùr seo, agus a bhith a’ cur cuideigin le comasan Bill an lùib an sgioba, a’ dol a chuideachadh le soirbheas BBC ALBA san àm ri teachd.”
Thuirt Bill MacLeòid: “Tha mi a’ coimhead air adhart gu mòr ris an obair seo aig MG ALBA. Thòisich mo bheatha-obrach ann an telebhisean Gàidhlig agus tha e mìorbhailteach a bhith a’ tilleadh gu raon a tha an-dràsta cho làn de thàlant agus de chruthachaileachd. ’S e fìor urram a tha seo agus tha mi a’ coimhead air adhart ri bhith a’ toirt susbaint ùr, làidir gu luchd-amhairc air feadh na dùthcha.”
CUIRM DUAISEAN FILMG 2017 GA SRUTHADH BEÒ AIR-LOIDHNE
‘S ann aig an Old Fruitmarket ann an Glaschu air Dihaoine 17 An Gearran a bhios cuirm duaisean FilmG, co-fharpais nàiseanta filmichean na Gàidhlig. Thèid aig luchd-leantainn FilmG a’ chuirm fhaicinn beò air an eadar-lìon mar a rinneadh gu soirbheachail an-uiridh.
Bidh a’ cho-fharpais Instagram sa Ghàidhlig a’ tilleadh, air an robh fèill mhòr, anns an naoidheamh bliadhna de na duaisean seo agus leigidh seo leis an luchd-èisteachd san talla agus na daoine a tha a’ coimhead aig an taigh pàirt aa ghabhail san fharpais. Tha an Sruth Beò a’ cur taobh sgoinneil eadar-obrachail ris an tachartas agus bidh preasantairean FilmG, Fiona NicCoinnich agus Niall Iain Dòmhnallach, ag iarraidh air na tha an làthair, cho math ri luchd-amhairc an t-srutha bheò, an dealbh as spòrsaile agus/no as cruthachaile a chur air Instagram fon chomharra #FilmG. Nì na britheamhan sgrùdadh air na dealbhan agus thèid an dealbh a ghlèidheas a ghairm aig deireadh na h-oidhche agus cosnaidh an dealbh sin camara Bebop Parrot Drone.
Thuirt Moira Pugh, Manaidsear Pròiseict FilmG: “Chan eil ach beagan làithean ri dhol chun na cuirm agus tha a h-uile duine air bhioran mar-thà, gu h-àraid air na meadhanan-sòisealta. An-uiridh fhuair barrachd dhaoine cothrom air cuirm nan duaisean fhaicinn air a’ chiad Sruth Beò, a leig le luchd-leantainn FilmG air feadh an t-saoghail pàirt a ghabhail air an oidhche agus tha FilmG air leth toilichte gun urrainn dhuinn a’ chuirm a sgaoileadh a-rithist am bliadhna.
“‘S e cothrom fìor mhath a th’ anns an t-Sruth Bheò airson daoine a th’ air a bhith an sàs san fharpais ach nach urrainn a bhith an làthair – cho math ris na daoine a tha air uiread taic a thoirt don cho-fharpais fad na bliadhna.”
“Tha sinn air leth toilichte gum bi a’ cho-fharpais Instagram againn a’ tilleadh. Bha fèill mhòr oirre an-uiridh agus ‘s e dòigh spòrsail a th’ ann airson iarraidh air barrachd dhaoine brathan a chur air na meadhan-sòisealta is iad a’ cur feum air na tagaichean againn. Tha sinn a’ cleachdadh nam meadhan-sòisealta anns an dòigh chruthachail is spòrsail seo a-rithist airson a’ Ghàidhlig agus a’ cho-fharpais a bhrosnachadh.”
“Shoirbhich leis na cuirmean a bh’ ann roimhe air na meadhan-sòisealta agus am bliadhna tha sinn a’ cur ri sin leis na bhideothan air cùl an àrd-ùrlair, far am bi na daoine a ghlèidheas ag innse don luchd-leantainn air-loidhne ciamar a tha iad a’ faireachdainn – bidh Danny MacAsgaill, a tha air taic mhòr a thoirt do FilmG thar nam bliadhnaichean, am measg nan daoine a bhios a’ bruidhinn, mar sin ‘s fhiach e sùil a chumail air an làraich-lìn againn airson nan bhideothan sònraichte seo.”
Am measg luchd-ciùil na h-oidhche bidh an còmhlan òg ann, INYAL, agus iad an dèidh cuirmean a chluich aig Celtic Connections agus The Highland Annual. Tha FilmG a’ dèanamh fiughair mhòr ris an naidheachd gum bi an seinneadair Gàidhlig air leth, Josie Duncan, a’ seinn cuide ris na balaich.
Lean Moira oirre: “Tha FilmG airson tàlant cruthachail a bhrosnachadh tro fhilmichean, ach bidh measgachadh de mheadhanan ann am bliadhna agus am fear a bhuannaich an duais Film Aithriseach As Fheàrr ann an 2016, Hamish MacLeòid, a’ cluich cuide ri a chòmhlan, INYAL, is iad a’ cur crìoch air an oidhche – cothrom sònraichte do FilmG.”
Co-fharpais ùr MG ALBA – Vlog a’ Mhòid
Tha MG ALBA air co-fharpais bhidio ùr a chuir air bhog gus a’ Vlogger as fheàrr a lorg aig a’ Mhòd Nàiseanta Rìoghail 2016.
Bidh Vlog a’ Mhòid fosgailte airson neach sam bith a tha an sàs sa Mhòd ann an dòigh sam bith – a’ gabhail pàirt mar fharpaiseach, ga choimhead air an tbh, ag èisteachd air rèidio, mar bhritheamh no mar neach-taic a’ Mhòid.
Faodaidh na vlogan a bhith a’ gabhail a-steach ullachadh airson a’ Mhòid, siubhal, a’ dèanamh deiseil airson a dhol air an àrd-ùrlar, a’ faighinn nan comharran, a’ coimhead nam prògraman, a bhith a’ coimhead no a’ frithealadh nan cèilidhean agus nan còisirean air fad a’ seinn còmhla no an turas dhachaigh.
Tòisichidh a’ cho-fharpais Dimàirt 27 Sultain agus bidh e fosgailte gu Dimàirt 25 Dàmhair. Bidh dà roinn aois ann, le duaisean gan toirt seachad san roinn Fo aois 18 agus san roinn airson Inbhich. Gheibh iadsan a bhuannaicheas anns gach roinn camara Go-Pro.
Feumaidh gach vlog a bhith clàraichte air fòn-làimhe, feumaidh e a bhith sa Ghàidhlig agus mun Mhòd agus nas giorra na trì mionaidean. Gheibhear na riaghailtean mionaideach an seo.
Faodaidh farpaisich roghnachadh a bhith a’ cruthachadh aon vlog, vlogan air leth no sreath de vlogan. Gus cuideachadh a thoirt dhaibhsan aig a bheil ùidh ann an vlog a chruthachadh, tha Calum MacIlleathain, bho The Social aig a’ BhBC, air stiùir vlog ullachadh (Dèan sin/Na dèan seo) a tha ri fhaighinn an seo.
Tha An Comunn Gàidhealach, a bhios a’ cur a’ Mhòid air dòigh, taiceil mun cho-fharpais. Thuirt Iseabail Nic an t-Sagairt, Stiùiriche Leasachaidh & Co-bhanntachdan MG ALBA: “’S e fear de amasan MG ALBA daoine a bhrosnachadh gus stuth fèin chruthaichte sa Ghàidhlig a dhèanamh airson nam meadhanan didseatach. Tha Gàidhlig aig cridhe a’ Mhòid agus tha an tachartas na dheagh chothrom airson co-fharpais vlog a chur air bhog. Tha sinn a’ coimhead air adhart ri na vlogan fhaicinn agus am faicinn air an co-roinn cho fad is farsaing ’s a ghabhas”.
Fosglaidh Mòd Nàiseanta Rìoghail 2016 ann an Steòrnabhagh Dihaoine 14 Dàmhair, a’ crìochnachadh le na còisearan air fad a’ seinn còmhla Disathairne 22 Dàmhair.
GAISGICH VLOG A’ MHÒID AIR AN CRÙNADH
Chaidh an fheadhainn a bhuannaich farpais Vlog a’ Mhòid ainmeachadh.
Chuir trithead ’s a naoi a-steach vlog airson farpais Vlog a’ Mhòid – 17 bho dhaoine òga agus 22 bho inbhich. Bhathar ag iarraidh air na farpaisich vlogan goirid bhidio mun Mhòd ullachadh. Dh’fhaodadh na vlogan a bhith air an ullachadh le neach-com-pàirteachaidh, neach-amhairc teilebhisein, neach-èisteachd rèidio, britheamh no neach-taic a’ Mhòid. Bidh an neach a bha soirbheachail anns gach roinn a’ faighinn duais de chamara GoPro.
B’ e an tè a bhuannaich ann an roinn na h-òigridh, Beth, 11, bho Chille Moluaig san Eilean Sgitheanach leis a’ vlog Clann Thròndairnis aig Mòd nan Eilean Siar 2016. Bha Beth mar phàirt den bhuidheann Clann Thròndairnis, a ghabh pàirt ann an grunnan fharpais aig a’ Mhòd. Tha a’ vlog aice ag innse mun turas a Steòrnabhagh, na farpaisean anns an robh iad agus na duaisean a bhuannaich iad. Mhol na britheamhan gu h-àraidh an comas a bha aice a sgeulachd innse ann an dòigh a bha èibhinn agus inntinneach, a’ cleachdadh goireasan bhidio agus dealbhan gus cur ris a’ vlog aice.
San dàrna àite bha Mata, aois naoi à Dùn Èideann, agus cha b’ urrainnear sgaradh a dhèanamh eadar an dithis bhràithrean Eòghainn agus Anndra Cuimeanach, aois 13 agus 10, à Laide. Fhuair an dithis aca an treas duais.
Ann an roinn sreath vlog na h-òigridh, bhuannaich na bana-charaidean Ceitidh agus Breagha, le chèile 10 bliadhna a dh’aois, bho Bun-sgoil Ghàidhlig Inbhir Nis. Rinn iad sreath drùidhteach a bha ag innse mun turas chun a’ Mhòid, a bha a’ gabhail a-steach cuairtean air feadh Leòdhais agus na Hearadh. a’ crìochnachadh len slighe dhachaigh air an aiseag. Faodar an vlog mu dheireadh san t-sreath aca fhaicinn an seo.
Chaidh an dàrna agus an treas duais gu na bràithrean Rufus agus Felix (ochd agus còig) às an Òban, a stèidhich an sreathan air an turas a Steòrnabhagh, a’ crìochnachadh leis na farpaisean aca. Rinn na britheamhan moladh mòr air cruthaileachd Rufus na vlog Bàrdachd Rufus far a bheil e ag aithris a phìos bàrdachd airson a’ Mhòid ann an àitean eadar-dhealaichte agus e air a shighe a Steòrnabhagh.
Ann an roinnean nan inbheach, rinn Ricky Hannaway agus Alison Nicrath, caraidean bho Eilean Leòdhais, sreath vlogan èibhinn mun Mhòd agus chòrd an obair aca Abair Sealladh! cho mòr ris na britheamhan gun do bhuannaich iad chan e a-mhàin sreath vlog inbheach as fheàrr, ach cuideachd am vlog inbheach singilte as fheàrr Sabotage Seòlta a rinn Alison.
Tha na caraidean nam buill de chòisirean a bhios a’ strì an aghaidh a’ chèile agus tha an t-sreath a rinn iad a’ beantainn ris an t-strì a bhios eatorra aig àm a’ Mhòid. Thagh na britheamhan gu h-aon ghuthach am blog sìngilte a rinn Alison anns an robh i ag innse mun dòigh san robh Ricky a’ farchluais air a’ chòisir aice-se. Bha am vlog san robh Alison a’ leigeil oirre gur i stiùiriche a’ choisir eile gus an ullachadh aca a mhilleadh, èibhinn, air a dheagh sgriobtadh agus air a dheagh ullachadh.
Thug Joy Dunlop, a tha ag aideachadh gu bheil i air leth dèidheil air a’ Mhòd, dealbh seachad air a’ Mhòd anns an robh i an dà chuid na britheamh agus na farpaisiche. Rinn na britheamhan moladh air an dàrna vlog aice anns an robh i a’ dèanamh inneas air a turas gu Steòrnabhagh. Fhuair i an dàrna duais ann an roinn a’ vlog shingilte agus an dàrna duais leis an t-sreath aice.
Fhuair an t-sreath de sheachd vlogan aig Marcas Mac an Tuairneir an treas duais agus choisinn a’ vlog aig Na Cardigans – na caraidean Hannah, Caitlin agus Eilish an treas duais san roinn vlog singilte nan inbheach.
Bha Calum MacIlleathain, vlogair air BBC The Social, na bhritheamh air an fharpais, còmhla ris an t-seinneadair agus an neach-teagaisg Sineag Nic an t-Saoir agus Alison Bruce, oifigear leasachaidh A’ Chomuinn Ghaidhealaich.
Thuirt Calum: “Bha na vlogaichean a thàinig a-steach do dh’fharpais Vlog a’ Mhòid air leth cruthachail, ealanta agus làn caractar. Bha e na thlachd mhòr dhuinn mar bhritheamhan gun tàinig na h-uimhir dhiubh a-steach, agus gu robh iad aig ìre cho àrd. Thug iad oirnn gàire a dhèanamh, thug iad oirnn smaointinn agus thug iad togail dhuinn. Chuir iad iongnadh oirnn cho eadar-dhealaichte ’s a bha iad uile – a’ toirt sealladh farsaing air beatha a’ Mhòid. Bha e follaiseach gun do chuir daoine an t-uabhas ùine is smuain annta. Feumar moladh gu h-àraidh dhan fheadhainn a rinn vlog airson a’ chiad uair – agus tha sinn an dòchas gun lean iad orra a bhith gan cruthachadh. Aig a’ cheann thall, cha robh e furasta dhuinn mar bhritheamhan sgaradh a dhèanamh eatarra – bu chòir gach neach a bhith moiteil anns na rinn iad.”
Thuirt Iseabail Nic an t-Sagairt, Stiùiriche Ro-innleachd is Co-bhanntachd MG ALBA: ‘Bha sinn air leth toilichte le càileachd nam vlogaichean thar na farpais, a thaobh nam beachdan cruthachail agus an fhilmeadh agus an deasachadh. Bha e soilleir gun robh luchd-tadhail a’ Mhòid air am beò-ghlacadh le seo. Tha sinn a’ coimhead air adhart ri tuilleadh dhan seo san àm ri teachd!’
