Tha MG ALBA, a tha a’ ruith BBC ALBA ann an co-bhanntachd leis a’ BhBC, air cùmhnantan riochdachaidh cudromach ainmeachadh a lìbhrigeas taghadh farsaing de phrògraman buadhmhor airson na seanail thairis air an ath trì bliadhna.
Nì seachd companaidhean riochdachaidh solarachadh air susbaint airson BBC ALBA agus na h-ùrlaran didseatach aige, a’ gabhail a-staigh dibhearsain, ceòl, prògraman chloinne agus prògraman aithriseach.
Chaidh na cùmhnantan a bhuileachadh air companaidhean stèidhichte air feadh Alba, nam measg feadhainn ann an Steòrnabhagh, Obar Dheathain agus Glaschu, agus tha iad a’ comharrachadh in-ionmhas sònraichte ann an roinnean cruthachail na h-Alba.
Tha aontaidhean ann am prionnsabal air an dèanamh leis na companaidhean a leanas:
• Mantra TBh (Dibhearsain Fìrinneach)
• Beezr Studios (Ceòl agus Tachartasan)
• MacTV (Prògraman aithriseach/Prògraman Fìrinneach stèidhichte air susbaint a chaidh fhaighinn)
• Caledonia TV (Prògraman aithriseach /Dibhearsain Fìrinneach)
• Midas Media (Prògraman aithriseach)
• Obh Obh Productions (Prògraman chloinne)
• Solus Productions (Prògraman chloinne)
Tha am modail trì bliadhna a’ toirt sàbhailteachd solarachaidh don t-seanail, a thuilleadh air bunait seasmhach a thoirt do chompanaidhean airson fàis, a’ gabhail a-staigh co-riochdachaidhean eadar-nàiseanta ann an cuid de ghnèithean.
Thuirt Mairead Chamshron, Deasaiche Coimiseanaidh & Ceannard Co-bhanntachdan Cruthachail aig MG ALBA: “Tha na h-aontaidhean ùra seo ag amas air dèanamh cinnteach gum bi sinn a’ lìbhrigeadh susbaint buadhmhor do luchd-amhairc BBC ALBA ann an àrainneachd a tha a’ sìor fhàs farpaiseach. Sa bhliadhna mu dheireadh tha sinn air faicinn luchd-solair BBC ALBA a’ freagairt gu luath agus gu cruthachail ann an suidheachaidhean a bha air leth dùbhlanach, agus tha na h-aontaidhean ùra seo a’ daingneachadh an comais a tha sin. Tha na h-aontaidhean ioma-bhliadhnail a’ cruthachadh bunait seasmhach airson leasachadh cruthachail agus coimearsalta.”
Thuirt Calum Aonghas MacAoidh, Àrd-Stiùriche a’ chompanaidh riochdachaidh Mantra TBh: “Tha mi fhèin agus an sgioba bho Mantra TBh a’ coimhead air adhart gu mòr ris a’ chothrom prògraman ùra chruthachail a thoirt gu BBC ALBA airson a’ chiad uair taobh a-staigh a’ mhodal riochdachaidh ioma-bhliadhnail seo.
“Leis an taic air leth bho MG ALBA, tha an cùmhnant ioma-bhliadhnail na chothrom mòr gus amasan Mantra TBh a choileanadh – tàlant agus obraichean ùra a thàladh chun na seanail aig an aon àm ri bhith dèanamh cinnteach gum bi gach prògram na thlachd mhòr dhan luchd-amhairc.”
Thuirt Patricia NicLeòid, stiùiriche aig Midas Media: “Aig Midas Media tha sinn air a bhith ag innse sgeòil air telebhisean airson còrr air fichead bliadhna. Tha sinn ann an suidheachadh sònraichte agus moiteil gu bheil MG ALBA a’ tairgse a’ chùmhnaint seo dhuinn gus prògraman aithriseach a lìbhrigeadh.
“Thairis air an ath thrì bliadhna, tha seo a’ toirt cothrom dhuinn prògraman buadhmhor a chruthachadh agus sgilean is tàlant a leasachadh anns an sgìre far a bheil sinn stèidhichte ann an Obar Dheathain. Tha sinn a’ coimhead air adhart ri guthan is beachdan de gach seòrsa a chur air beulaibh an luchd-amhairc le sgeulachdan bho cheann ear-thuath na dùthcha agus nas fhaide air falbh, an dà chuid aig ìre nàiseanta agus eadar-nàiseanta.”
Thuirt Alasdair MacCumhais, Àrd-Stiùiriche aig Beezr Studios: “Tha Beezr air leth toilichte a bhith ag obair còmhla ri MG ALBA gus taghadh inntinneach, tarraingeach de phrògraman a thoirt gu BBC ALBA thairis air an ath thrì bliadhna. Tha Alba loma-làn cheòladairean chruthachail a tha daonnan a’ tighinn an àrd le dòighean obrach iongantach agus ag obair am measg diofar ghnèithean. Tha an sgioba air fad aig Beezr gu mòr a’ coimhead air adhart ri cothrom an tàlant mìorbhailteach seo a thaisbeanadh air an t-seanail anns na bliadhnaichean a tha romhainn.”
Thuirt Faye NicIlleathain, Ceannard na Gàidhlig aig Caledonia TV: “Tha sinn toilichte dha-rìreabh gun lean ar càirdeas le BBC ALBA, agus gum bi cothrom ann farsaingeachd de phrògraman ùra a dhèanamh do luchd-amhairc na seanail.”
Thuirt Seumas Mac an t-Sagairt, Ceannard Riochdachaidh agus Leasachadh aig MacTV: “Tha MacTV a’ coimhead air adhart ri bhith a’ togail air ar co-obrachadh cruthachail le MG ALBA, le taghadh farsaing de stuthan ioma-mheadhanan aithriseach aig àrd-inbhe thar na h-ath trì bliadhna.
“Bho chionn ghoirid, dh’atharraich cruth na companaidh agus ghabh an luchd-obrach sealbh air, agus tha an cùmhnant seo le MG ALBA na chothrom a tha gar misneachadh mar sgioba agus sinn ag amas air prògraman ùra, aig am bi fìor bhuaidh, a thoirt gu luchd-amhairc BBC ALBA.”
Thuirt May Smart stiùiriche na companaidh aig Obh Obh Productions: “Tha Obh Obh Productions air leth toilichte cùmhnant a ghleidheadh gus a dhol air adhart ann an com-pàirteachas le BBC ALBA, gus prògraman togarrach chloinne airson telebhisein a lìbhrigeadh. Tha fadachd oirnn airson ar sgilean, ar n-eòlas agus ar goireasan ùr-nodha a chur an cèill le snas.”
Thuirt Tony Kearney, Stiùiriche aig Solus Productions: “Bho 2013 tha Solus air àrd ìre de dhealbhan-beò air an tionndadh gu Gàidhlig a thoirt do luchd-amhairc òg BBC ALBA, le sgrìobhadh, cleasachd agus sàr riochdachadh aig cridhe seo.
“Tha a’ chùmhnant ùr ioma-bhliadhnail seo le BBC ALBA gu bhith a’ cur ris an t-soirbheachas seo, a’ togail agus a’ brosnachadh leudachadh leantainneach a thaobh tàlaint, agus bidh e a’ cur ri comas Solus Productions a bhith a’ tabhann obair a bharrachd do thàlant riochdachaidh Gàidhlig agus cleasaichean thar-ghuth.”
Le tuairmse den àbhaist air fàire, tha BBC ALBA a’ gabhail cuairt dhan bhlàr a-muigh gus bòidhchead àrainneachd na h-Alba a thaisbeanadh tro phrògraman tarraingeach bho àm na Càisge.
Bidh an dealbhadair agus filmeadair Calum MacIlleathain, a tha aithnichte airson a bhith a’ snàmh gu dàna a-muigh, a’ sireadh nan seallaidhean as fheàrr ann an Alba agus a’ feuchainn rin glacadh tron chamara ann an Dealbh is Slighe | Picture Trail.
Bidh Calum (32), a tha a’ fuireach ann an Obar Pheallaidh, a’ faighinn a-mach mar a thill gu leòr againn gu nàdar gus dèiligeadh ri buaidh Covid-19 ann an Trusadh: Air ais gu Nàdar | Back to Nature. Bidh e an cuideachd aoighean a tha a’ toirt seachad na teisteanasan aca fhèin mu bhith a’ faighinn a-mach dhan bhlàr a-muigh thairis air a’ bhliadhna mu dheireadh.
Bidh Calum a’ ruith cuide ris an t-seinneadair aithnichte Julie Fowlis, air bruaichean Loch Nis, agus bidh i ag innse mar a chleachd ise nàdar agus eacarsaich tro 2020, gus a’ bheàrn a dh’fhàg cion chuirmean is fèisean a lìonadh.
Bidh an t-eileanach agus fìor mhaighdinn-mara Kate NicLeòid a’ cumail oirre a’ rùrach mun cuairt oir-thìr Ùige, Eilean Leòdhais, is i a’ tional sgeulachdan eachdraidheil agus mu àite a h-àraich. Tha an t-sreath seo a’ glacadh seallaidhean iongantach bho mhuir is tìr, de thràighean òr-bhuidhe, uisgeachan fìor ghlan agus beanntan corrach ann an Miann na Maighdinn Mara | Mermaid Tales.
Dhuibh-se a tha am beachd làithean-saora a ghabhail nas fhaisge ri làimh nan àbhaist am-bliadhna, cha b’ fhuilear dhuibh coimhead ri Mach à Seo airson beagan bhrosnachaidh.
Bho dhualchas dìomhair Lodainn an Ear gu cruinn-eòlas creagach an Eilein Mhuilich air a’ chost an iar, bidh Ramsay MacMhathain a’ sireadh àiteachan sònraichte a lorg, is e gu dealasach a’ toirt sgrìob gach deireadh sheachdain air feadh Alba.
Tha BBC ALBA a’ cur fàilte air ùrachadh an Earraich, leis na prògraman sgoinneil seo sa chlàr bhon Ghiblean. Fhad ’s a tha na làithean a’ sìneadh mean air mhean, is làithean geala air fàire, tha fios gun glac prògraman BBC ALBA aire, is gum bi iad nan adhbhar brosnachaidh is misneachaidh.
Thuirt Uilleam MacLeòid, Deasaiche Coimiseanaidh aig BBC ALBA: “Tha sinn air faicinn cho fìor chudromach ’s a tha e do dhaoine anns na h-amannan dùbhlanach a tha seo a bhith a’ faighinn a-mach dhan àrainneachd, agus tha e anabarrach math gu bheil BBC ALBA a’ tairgsinn taghadh fharsaing de phrògraman làidir dhaibh-san a tha ag ionndrainn a bhith a’ siubhal, agus a’ tabhainn beachd no dhà airson an t-àm às dèidh a’ ghlasaidh.
“Tha na Gàidheil aithnichte airson an cuid gràdh agus ceangal do nàdar, agus mar sin tha sinn dha-rìreabh toilichte gum faod sinn rudeigin sònraichte a chur ri sin le clàr an earraich.”
Bidh na prògraman air fad rim faicinn air iPlayer a’ BhBC airson 30 là an dèidh gan craoladh.
Dhaibh-san a tha fìor dèidheil air ceòl, bidh an cuirm a bha mar soraidh slàn bho Runrig, ‘The Last Dance’ bho Chaisteal Shruighlea ri fhaicinn air BBC ALBA airson a’ chiad uair mar phàirt de dheireadh-sheachdain sònraichte le prògraman mu dheidhinn a’ chòmhlain.
Chaidh an dà chuirm a chlàradh anns an Lùnastal 2018 air beulaibh luchd-amhairc de 50,000 leis a’ chompanaidh dhibhearsain didseatach Blazing Griffin a tha stèidhte ann an Glaschu.
Seallaidh am prògram sònraichte seo air BBC ALBA an cuirm air fad, a mhaireas 3 uairean a thìde a chaidh a chlàradh aig Caisteal Shruighlea, àite aithnichte agus eachdraidheil don chòmhlan.
Air an toirt ri chèile ann an 1973 san Eilean Sgitheanach, thàinig Runrig gu cliù anns na 1970an agus 80an mar an còmhlan rock & folk a bu shoirbheachaile riamh à Alba, is mhair an ùine aca mar chòmhlan airson 45 bliadhna.
Thug iad a-mach 14 clàran stiùidio, agus thug iad ceòl Gàidhlig bho thallaichean beagan na Gàidhealtachd gu làraichean-cuirm mòra an t-saoghail, le Canada agus New York nam measg. Bha cuirmean làn aca aig cuid de na h-àitichean a bu chliùitiche air an t-saoghail cuideachd, leithid Times Square ann an New York, Talla Rìoghail Albert agus Caisteal Dhùn Èideann.
Tha Runrig – The Last Dance cuideachd a’ nochdadh ceòl bho thaghadh cheòladairean aithnichte Albannach eile, leithid Julie Fowlis, Duncan Chisholm, Laura McGhee, Gary Innes, Dave Towers agus Còisir Ghàidhlig Ìleach Ghlaschu.
Tha Donnie Rothach, am prìomh seinneadair aig Runrig bho 1974 gu 1997 air an ùrlar leis a’ chòmhlan airson cuid den chuirm, agus an luchd-amhairc a’ dèanamh gàirdeachas ri seo.
Thuirt Rory Dòmhnallach, ball tùsanach den chòmhlan a tha a-nise a’ fuireach ann an Cataibh: “’S e an dealas a th’ againn airson a bhith a’ cluich a chum an còmhlan a’ dol airson barrachd na 45 bliadhna. Thug an cuirm soraidh slàn seo uile gu ceann – tachartas ceart, geur a bha air a roinn eadarainn a bhios leam gu bràth. Ann an iomadh dhòigh, tha an soirbheachas againn leis ar luchd-leantainn, agus tha am film seo a’ sealltainn sin.”
Chuir a bhràthair Calum ris a seo: “Anns na h-amannan neònach tha seo, tha e uaireannan duilich a bhith a’ faireachdainn ceangailte ris na coimhearsnachdan as fhaisge ris a’ chridhe. Tha sinn an dòchas gum faigh coimhearsnachd Runrig faireachdainn aonaichte is iad a’ coimhead an cuirm mu dheireadh againn air BBC ALBA, agus gun tog e an spiorad aca.”
Thuirt Steven Little, riochdaire an fhilm The Last Dance aig Blazing Griffin; “Tha sinn air ar dòigh a bhith a’ faicinn an cuirm slàn 3 uairean a thìde air BBC ALBA, ’s e mar ùrlar foirfe airson an luchd-leantainn ionadail aig Runrig a ruigsinn. Bha mi fhèin riaraichte a bhith ag obair air an riochdachadh seo, tha e a’ taisbeanadh drùidhteachd a’ chòmhlain agus a tha a’ tabhann dìleab a bhiodh an còmhlan ag iarraidh fhàgail aig an luchd-leantainn aca. ’S e film cuirm air leth togarrach a th’ ann, agus tha fios am fhèin gun còrd e glan ri luchd-leantainn Runrig.”
Thuirt Mairead Chamshron, Deasaiche Seanail & Ceannard Co-bhanntachdan Cruthachail aig MG ALBA: “Tha BBC ALBA riaraichte deireadh seachdain slàn de shusbaint Runrig a thabhann dhan luchd-amhairc againn, leis a’ chuirm The Last Dance mar soraidh slàn a’ chòmhlain. Tha e air a bhith sgoinneil ag obair le Blazing Grifin agus a bhith a’ toirt an tachartas air leth seo gu BBC ALBA.”
Tha Runrig – The Last Dance air BBC ALBA air Disathairne, 3 Giblean aig 8f.
Bidh Air an Oir ri fhaicinn air Dihaoine 2 Giblean aig 9f, prògram bho thasglann BBC ALBA a tha a’ coimhead air freumhan ceòlmhor Runrig agus na buaidhean a bh’ orra, agus chithear cuirm bhon tasglann Runrig – City of Lights Didòmhnaich 4 Giblean aig 9f. Bidh na prògraman air fad ri fhaicinn air iPlayer a’ BhBC airson 30 là às dèidh gan craoladh.
’S e snàmhadair fiadhaich agus fear a tha dèidheil air a’ bhlàr a-muigh uile gu lèir a tha air an duais mhòr a chosnadh dha fhèin aig FilmG 2021, le film a tha a’ coimhead air mar a thug an glasadh buaidh air.
’S e Calum MacIllEathain (32), dealbhadair agus preseantair TBh a tha a’ coimhead air an t-suidheachadh annasach anns a bheil e ri linn glasadh Covid-19, agus a’ sealltainn cho duilich ’s a tha e air a bhith dha a bhith glaiste a-staigh fad na h-ùine anns an fhilm Am Bruadair.
Tha e a’ sealltainn am filmeadair a’ seacadh gus turas mòr, inntinneach a ghabhail mun chuairt a ghàrraidh gus sealltainn mar a tha an t-saoghal aige fhèin a’ faireachdainn fada nas lugha nan àbhaist, le bacaidhean siubhail ga mhùchadh.
Thuirt Calum: “Cha robh mi an dùil ris, agus tha mi air mo dhòigh an duais a thogail – chuir mi seachad ùine cho fada ag obair air an fhilm gun do dh’fhàs mi seachd searbh dheth airson greis!
“Rinn mi clàradh dhìom fhèin air beulaibh sgrìn uaine, agus an uair sin, fhuair mi criomagan bho mun chuairt a’ ghàrraidh, agus cha do dh’obraich gu leòr dheth. Ach mu dheireadh thall, thàinig a h-uile càil ri chèile agus bha coltas ceart gu leòr air, is faodaidh mi a choimhead a-nise!
“Tha mi a’ smaointinn gu bheil duaisean FilmG sgoinneil, gu h-àraidh am-bliadhna, nuair a tha sinn air a bhith glaiste am broinn an taighe, tha e air a bhith cudromach a bhith cruthachail. Tha e na thlachd dhomh a bhith a’ faicinn an uiread de dhaoine òga a’ cruthachadh fhilmichean cuideachd. Chan eil fhios dè nì iad san àm ri teachd an dèidh an spionnadh sin a lasadh.
“Tha e cuideachd math a bhith a’ faicinn dhaoine òga a’ cleachdadh na Gàidhlig taobh a-muigh na sgoile, airson rudeigin cruthachail a dhèanamh. Saoilidh mi gu bheil sin cudromach.”
Chaidh buannaichean nan duaisean ainmeachadh a-nochd (Dihaoine, 19 Màirt) air prògram TBh a chaidh a chlàradh gu sònraichte, le gaisgich BBC ALBA agus FilmG Fiona NicChoinnich agus Niall Iain Dòmhnallach ga thoirt thugainn.
Fhuair co-fharpais na bliadhna-sa 104 tagraidhean – barrachd na bliadhna sam bith eile – thar 17 diofar roinnean (eadar òigridh agus inbhich), le 41 dhiubh a’ faighinn àite air a’ gheàrr-liosta.
’S e film òigridh a’ dèanamh gàirdeachas air prògraman na maidne aig BBC Radio nan Gàidheal a thog duais Roghainn an t-Sluaigh. Tha Thairis na Maidne le Jonathan MacDonald agus Lachlann MacLeod a’ sealltainn an dithis bhalach a’ cur orra gur e craoladairean rèidio – agus bodaich aois a’ pheinnsein – a th’ annta, is iad a’ toirt na naidheachdan ionadail seachad à Stafainn san Eilean Sgitheanach.
Tha am film-sa, air a dhèanamh le cleasaichean òga à ceann a tuath an Eilein Sgitheanaich, air trì diofar dhuaisean a thogail, a’ sealltainn gum b’ e a b’ fheàrr an dà chuid leis na britheamhan agus a’ phoball. Ach, mar a chuala sinn anns a’ phrògram, b’ fheàrr leis a’ chleasaiche òg Lachlann a bhith na chroitear, seach a bhith air an sgrìn tuilleadh!
Tha Urras Oighreachd Ghabhsainn air Film Dùthchais as Fheàrr a ghlèidheadh a-rithist am-bliadhna. Fhad ’s a bha film an-uiridh a’ coimhead air atharrachadh na gnàth-shìde, tha oidhirp na bliadhna-sa, Sgìre le Spiorad, a’ coimhead air mar a chuidich bùth ionadail an coimhearsnachd a tharraing le chèile thairis air a’ ghlasadh.
Tha am film aca ag innse stòraidh Bùth Chrois, a thòisich biadh agus rudan bunaiteach eile a thoirt mun cuairt na sgìre do dhaoine anns a’ choimhearsnachd a bha so-leònte agus a bha gan cumail fhèin fa leth, agus rinn an oighreachd a tha fo shealbh na coimhearsnachd film goirid gus muinntir na bùtha agus an luchd-obrach a chomharrachadh.
Tha ceòl air leth ann cuideachd, le rapper Gàidhlig Hammy Sgìth à Glaschu a’ togail an duais airson an cluiche as fheàrr le tionndadh às ùr den duanag Ghàidhlig Brochan Lom – criomag de hip-hop na Gàidhlig, a’ togail air gach nì bho beachdan cùl a’ bheairt gu abairtean ùra Gàidhlig.
Bidh na duaisean rim faicinn air iPlayer a’ BhBC airson an ath 30 là, agus bidh iad rim faicinn air BBC ALBA a-rithist oidhche Luain aig 10.30f (22 Màirt).
’S iad seo na buannaichean:
Duais Roghainn an t-Sluaigh (fosgailte thairis air an dà chuid roinn nan Inbheach agus roinn na h-Òigridh) Thairis na Maidne le Jonathan MacDonald agus Lachlann MacLeod. Tionndadh air prògram naidheachdan na maidne air Radio nan Gàidheal (Aithris Na Maidne).
ROINN NAN INBHEACH
Film as Fheàrr Am Bruadar le Calum MacIlleathain. Sùil chruthachail air tursan agus cuairtean fad às tron ghlasadh.
Film Oileanach as Fheàrr Janni, Air Muir is Tir le Innes MacLeòid. Film mu Janni Diez (Oifigear na Gàidhlig aig Sabhal Mòr Ostaig) agus a cuid gràdh don bhlàr a-muigh.
Film Dùthchais as Fheàrr Sgìre le Spiorad le Urras Oighreachd Ghabhsainn. Sùil air Bùth Chrois agus an obair a rinn iad tron ghlasadh gus biadh agus stuthan eile fhaighinn do dhaoine nas sine anns a’ choimhearsnachd. Bhuannaich a’ bhuidheann coimhearsnachd seo an dearbh dhuais an-uiridh.
Stiùiriche Ùr as Fheàrr John Nicholson airson Bròn. Dràma mu phoca iasgaich a’ tighinn air tràigh agus dithis bhràthair, is aonan dhiubh aig a bheil rùn dìomhair.
Film Fòn-làimhe as Fheàrr Conntraigh le Tanca Aonghais. Sùil air an fhiadh-bheatha a bhios air an tràigh an dèidh dhan mhuir a thraoghadh.
Cluiche as Fheàrr Brochan Lom le Hammy Sgìth. Ooh aah Slainte mhath! – ’s ann aige-san tha na sgilean rapaidh Gàidhlig!
Sgriobt as Fheàrr Aiseirigh le Fiona J NicCoinnich. Measgachadh de bhàrdachd sean is ùr air muin seallaidhean de Chanaigh.
ROINN NA H-ÒIGRIDH
Film as Fheàrr le Buidheann Òigridh Na Cèicean Blasta, le Bun-sgoil Chnoc na Creige ann am Baile Dhubhthaich. Tha madadh a’ goid chèicichean nighean bheag a’ bhonaid dheirg. Tha cùis lagha ri thighinn air a shàilleibh, ach chan eil toraidhean na cùise cho dona ‘s a bha a’ mhadadh an dùil ris.
Film as Fheàrr Na Cèicean Blasta, le Bun-sgoil Chnoc na Creige.
Riochdachadh as Fheàrr Claidheamh Cutach le Finlay MacDonald agus Silas Brown. Dithis shrainnsear a’ tighinn le chèile gus a’ chùis a dhèanamh air a’ bhan-rìgh olc.
Cluiche as Fheàrr Johnathan MacDonald ann an Thairis Na Maidne.
Duais Gàidhlig nam Fileantach Thairis Na Maidne. Jonathan MacDonald agus Lachlann MacLeod. 3 duaisean uile gu lèir airson an fhilm seo.
Duais Gàidhlig an Luchd-ionnsachaidh Sealladh Ùr le Sgoil Bhàgh a’ Chaisteil. Tha tè òg a’ strì ri leughadh, ach tha an t-sealladh aice air thoirt am feabhas le taic caraid.
Taghadh Eadar-Nàiseanta Aonaichte le Nuala MacDonald. Sùil air aonarachdas agus cumhachd càirdeas.
Film Aithriseach as Fheàrr Bhon Làimh Chun a’ Bheòil le Eoin Cuimeanach. Film Aithriseach mu bhith a’ glacadh agus ag ithe do bhiadh fhèin.
Filmeadair Òg as Fheàrr Tadhal Air Taibhsean le Finlay Morrison. Sealg-taibhse ann an seann taigh.
Tha an tuilleadh fiosrachaidh aig www.filmg.co.uk
Faodaidh sibh cuideachd pàirt a ghabhail sa chòmhradh tro na diofar mheadhanan sòisealta aig FilmG:
facebook.com/filmgalba/
instagram.com/filmg_alba/
twitter.com/FilmGAlba
A’ meòrachadh air an naidheachd an-diugh gun do chaochail Euryn Ogwen Williams, thuirt Cathraiche MG ALBA, Ailean Dòmhnullach:
“Chaidh iomradh a thoirt air Euryn an-diugh mar ghaisgeach de chraoladh Chuimreach, agus chan eil teagamh sam bith ann gu robh seo fìor. Tha an dìleab aige, a tha ri fhaicinn gu follaiseach ann an S4C, a’ nochdadh a dhealas don chànan Chuimreach agus mar a dhìon e àite a’ chànain ann an saoghal craolaidh agus didseatach.
Bha an dòigh-obrach gnìomhach aige a thaobh mion-chànanan na b’ fharsainge na Cuimris, agus an seo aig MG ALBA tha sinn a’ cuimhneachadh air an taic a thug e seachad anns na làithean tràtha aig Comataidh Telebhisean Gàidhlig, taic a lean chun an là an-diugh. Tha sinn ga chuimhneachadh le taing mhòr airson a chuid obrach agus a choibhneas.
Tha ar smuaintean le a theaghlach, a cho-obraichean agus a charaidean aig an àm dhuilich seo. ‘
Thèid buannaichean co-fharpais cliùiteach nam filmichean goirid Gàidhlig, FilmG, ainmeachadh air BBC ALBA bho 9f Dihaoine 19 Màrt le prògram duaisean ùr agus sònraichte.
Gu h-àbhaisteach, ’s ann aig cuirm beò anns an Old Fruitmarket ann an Glaschu a tha na duaisean gan toirt seachad, ach am-bliadhna, bidh prògram sònraichte a’ sealltainn nam buannaichean air BBC ALBA.
Thuirt Debbie NicAoidh, Manaidsear Pròiseict aig Cànan Graphics Studio, “Thug na bacaidhean a tha ann an-dràsta oirnn aithneachadh nach biodh e comasach a h-uile duine fhaighinn cruinn còmhla airson cuirm beò mar is àbhaist. A dh’aindheoin sin, tha e sgoinneil gu bheil an cothrom ann a bhith a’ taisbeanadh nam filmichean air leth a th’ againn agus an obair chruaidh air an cùlaibh air BBC ALBA. Tha sinn cuideachd a’ coimhead air adhart ri bhith a’ faicinn mar a tha a h-uile duine a’ comharrachadh na h-oidhche thairis air na meadhanan sòisealta againn!”
Chaidh 104 inntrigidhean a chur a-staigh gu co-fharpais na bliadhna-sa, nas motha na bha ann a-riamh, le 41 dhiubh a’ cosnadh àite air geàrr-liosta thairis air na 17 roinntean a tha ann, a’ gabhail a-staigh duais Roghainn an t-Sluaigh, an duais a tha an urra ri bhòtadh bhon phoball.
’S iad gaisgich FilmG agus BBC ALBA Fiona NicChoinnich agus Niall Iain Dòmhnallach a bhios aig an stiùir mar is àbhaist.
A bharrachd air na duaisean, cluinnidh luchd-amhairc bho Lana Pheutan, Rachel NicAoidh agus Hannah McKirdy bhon phod-chraolaidh aig Radio nan Gàidheal Aig Astar mu mar a tha iadsan a’ dèanamh deiseil airson duaisean FilmG, agus innsidh filmeadairean Hamish MacLeòid agus Coinneach MacFhraing mar a tha an cuid soirbheachas aig FilmG an-uiridh air an taiceachadh ìrean àrda ùra a ruigsinn.
Thuirt Murchadh MacSuain, Manaidsear Conaltraidh aig MG ALBA “Tha FilmG a-riamh air a bhith na chùis bhrosnachaidh mar thachartas, le filmeadairean a’ taisbeanadh an cuid rùintean agus cruthachalachd uile tro mheadhan na Gàidhlig. Am-bliadhna, tha sinn air uiread de dh’filmichean fhaicinn nach fhacas a-cheana, agus bheir na duaisean seo a’ chiad chothrom gu tòrr de na filmeadairean seo a bhith a’ nochdadh air TBh, rud a tha na chlach-mhìle shònraichte do dhuine sam bith.”
Tha FilmG a-nise air a bhith a’ ruith airson 13 bliadhna, agus on uair sin, tha e air a bhith mar ùrlar do thòrr fhilmeadairean a tha a-nise ag obair ann roinn nam meadhanan Gàidhlig agus an gnìomhachas film.
Bidh FilmG 2021 air BBC ALBA Dihaoine, 19 Màrt bho 9f agus bidh e ri fhaotainn air iPlayer a’ BhBC airson suas ri 30 là às dèidh sin.
Geàrr-liostaichean FilmG 2021:
Tha an t-seirbheis chraolaidh MHz gu bhith a’ sealltainn an t-sreath dràma shoirbheachail aig BBC ALBA, Bannan, ann an Ameireaga a Tuath.
Chaidh an naidheachd fhoillseachadh le Young Films agus an companaidh reic, Videoplugger, agus bithear a’ tabhann cothrom an sreath fhaicinn air MHz Choice sna Stàitean Aonaichte agus Canada bho thràth sa Mhàrt 2021.
Tha seo às dèidh mar a chaidh Earrannan 1-18 de Bhannan a chraoladh san Fhraing mu thràth, agus tha an craoladair san Fhraing air 10 earrannan eile a cheannach airson an sealltainn.
Tha a-nis 7 sreathan air a bhith ann den phrìomh dhràma aig BBC ALBA agus tha Young Films a tha a’ riochdachadh Bhannan an dùil an 8mh sreath a chlàradh san t-Sultain am-bliadhna.
Tha Bannan stèidhichte ann an coimhearsnachd Ghàidhealach agus air a chlàradh san Eilean Sgitheanach, agus tha e a’ sealltainn cò ris a tha beatha dhaoine coltach ann an sgìre dhùthchail san latha an-diugh tro sgeulachdan drùidhteach nam prìomh charactaran.
Tha an dràma air coimhead air diofar chuspairean dùbhlanach agus doirbh bho thòisich e, leithid na cunnartan do chloinn bho chàirdeas tron eadar-lìon, aillse bhàsmhor agus a’ chiad mhurt ann an dràma air BBC ALBA.
Thuirt Chris Young, a tha na riochdaire air Bannan agus a stèidhich an companaidh Young Films, “Tha sinn a’ faicinn a-rithist mar as urrainn do dhràma Gàidhlig a bhith tarraingeach do dhaoine bho dhùthchannan cèin aig a bheil dualchas agus cànanan eadar-dhealaichte bho na th’ againne.
“Bidh luchd-amhairc sna Stàitean Aonaichte, Canada agus san Fhraing airson fhaicinn dè thachras do charactaran leithid Màiri agus Ceitidh fhad ’s a tha iad a’ dèiligeadh ri cùisean dùbhlanach a dh’èireas nam beatha.
“Ged a bhiodh na fo-thiotalan ann am Beurla no Fraingis no ged a bhiodh guthan Breatnais air a thoirt dha na cleasaichean, bidh na sgeulachdan seo a cheart cho làidir is buadhmhor ’s a tha iad ann an Gàidhlig.
“Agus le luchd-amhairc ùra ann an Ameireaga, tha sinn cinnteach gun sgaoil Bannan gu dùthchannan eile rè ùine agus daoine a’ faicinn an luach a th’ ann an deagh sgeul air a deagh innse.”
Thuirt Mairead Màiri Mhoireach, Ceannard Seirbheis BBC ALBA, “Tha Bannan air còrdadh gu mòr ri daoine ann an Alba agus tha e a’ toirt toileachas mòr dhuinn gu bheil cothrom ann an dràma fìor mhath seo a chur fa chomhair luchd-amhairc eadar-nàiseanta feuch am faigh iadsan blasad den chànan agus feuch am faic iad mar as urrainn dhuinne mar Ghàidheil sgeul ar beatha a chur an cèill gu h-ealanta is gu gleusta.”
Thuirt an Riochdaire Susbaint Dhidseataich aig MHz, Susan Strand, “Tha an dràma seo lèirsinneach agus drùidhteach, agus bheir e sealladh dhut air cultar nan Gàidheal.”
Thuirt Emanuele Galloni, Ceannard Videoplugger, “Tha sinn air ar dòigh gun tèid Bannan a shealltainn airson a’ chiad uair ann an Ameireaga a Tuath air MHz, tha sinn gu làidir den bheachd gun còrd am prògram seo ri daoine air feadh an t-saoghail.”
Tha fios mu iomairt ionnsachaidh, ùr, farsaing agus ioma-fhillte air ainmeachadh, a’ tabhann mheadhan cho iomlan ’s a th’ air a bhith ann fad ginealach airson Gàidhlig ionnsachadh.
Thèid SpeakGaelic a chur air bhog san fhoghar 2021 le cùrsa, làrach-lìn sònraichte agus prògramadh air ùrlaran BBC ALBA, a’ gabhail a-staigh YouTube BBC ALBA, a’ dearbhadh ruigsinneachd eadar-nàiseanta.
Bidh a’ bhrannd ùr seo a’ tabhann cruth-atharrachadh cho chudromach ’s a th’ air a bhith ann airson cha mhòr deich air fhichead bliadhna, a thaobh ionnsachadh agus cleachdadh na Gàidhlig, agus thèid aire luchd-ionnsachaidh agus luchd-labhairt a tha nan inbhich a ghlacadh leis.
Ag amas air ìre-cleachdaidh na Gàidhlig àrdachadh, thèid am pròiseact a chur air bhog thairis air ceithir diofar ìrean bho 2021-2023, gach fear dhiubh ag amas air ìre-sgil eadar-dhealaichte a rèir sgèile CEFRL (Common European Framework of Reference for Languages); A1, A2, B1 agus B2.
Bidh SpeakGaelic a’ tabhann do luchd-cleachdaidh an roghainn airson clasaichean aghaidh-ri-aghaidh, ionnsachadh fèin-stiùirichte, agus susbaint nam meadhanan tro fharsaingeachd de dh’ùrlaran – no gach fear dhiubh aig an aon àm. Chan eil an leithid de chothrom air a bhith aig daoine Gàidhlig a chleachdadh agus ionnsachadh a-cheana. A bharrachd air fìor luchd-tòiseachaidh, bidh SpeakGaelic ag amas air luchd-labhairt a tha air an cànan a chall, agus luchd-labhairt le cion-mhisneachd an cuid Gàidhlig a chleachdadh le misneachd.
Bidh an iomairt a’ cur ri agus a’ meudachadh an taghadh fharsaing a tha ri fhaotainn mar-tha do luchd-ionnsachaidh tro thùsan eile, leithid LearnGaelic, cùrsaichean foirmeil a tha stèidhte mar-tha agus an iomairt shoirbheachail a th’ anns a’ chùrsa Ghàidhlig air Duolingo. Le soirbheachas Duolingo, aig a bheil mu 600,000 luchd-cleachdaidh clàraichte a tha ag ionnsachadh na Gàidhlig, dùblachadh luchd-cleachdaidh làrach-lìn LearnGaelic, agus fàs ann an ùidh anns a’ Ghàidhlig, an dà chuid ann an Alba agus gu h-eadar nàiseanta, bidh SpeakGaelic a’ tabhann structar a tha air fhighe ri chèile gu dlùth aig àm air leth cudromach.
Thèid SpeakGaelic a lìbhrigeadh leis a’ bhuidheann meadhanan MG ALBA, le Sabhal Mòr Ostaig, Ionad Nàiseanta Cànan is Cultar na Gàidhlig air an Eilean Sgitheanach mar a’ phrìomh chom-pàirtiche acadaimigeach, agus am BBC mar riochdaire an t-susbaint meadhanan.
Tha SpeakGaelic ga mhaoineachadh le Riaghaltas na h-Alba; am prìomh bhuidheann airson a bhith a’ brosnachadh leasachadh na Gàidhlig, Bòrd na Gàidhlig; am BBC; agus MG ALBA, a tha a’ lìbhrigeadh BBC ALBA ann an co-bhanntachd leis a’ BhBC; agus thèid a lìbhrigeadh thar trì bliadhna aig cosgais £2.4 millean uile gu lèir.
Thuirt Iseabail Nic an t-Sagairt, Stiùiriche Susbaint Ioma-Ùrlair aig MG ALBA: “Tha SpeakGaelic na iomairt co-bhanntachd gun shamhla gus measgachadh de dhòighean sònraichte a thabhann do dhaoine gus Gàidhlig a thogail – agus a leasachadh. Tha e brosnachail, agus cudromach airson na tha an dàn don Ghàidhlig san àm ri teachd. Tha sinn uile aig MG ALBA moiteil a bhith mar phàirt de dh’iomairt a tha sinn an dòchas a bheir cruth-atharrachadh air na tha ron chànan. Tha mi fhèin cuideachd gu mòr a’ coimhead air adhart ri bhith a’ cleachdadh nan goireasan uile gus a’ Ghàidhlig agam fhèin a neartachadh.”
Thuirt Marsaili NicLeòid, Iar-Phrionnsabal agus Stiùiriche Foghlaim aig Sabhal Mòr Ostaig: “Bheir SpeakGaelic cruth atharrachadh air àrainneachd ionnsachadh na Gàidhlig – tha a’ cho-bhanntachd a’ cruthachadh ghoireasan ionnsachaidh structaraichte, ruigsinneach agus le beartas a thaobh na meadhanan. Cuiridh e ris a’ choimhearsnachd teagaisg againn, bho oidean prìobhaideachd gu Comhairlichean agus buidhnean coimhearsnachd gu oilthighean. Cuiridh e ris a’ choimhearsnachd againn de luchd-ionnsachaidh agus luchd-labhairt na Gàidhlig, a’ cur fàilte air duine sam bith aig a bheil ùidh, ceangal no gràdh airson a’ chànain pàirt a ghabhail ann.”
Thuirt Mairead Mhàiri Mhoireach, Ceannard Craoladh Ghàidhlig aig a’ BhBC: “’S e modh ùr-nòsach a thaobh ionnsachadh a bhios ann an SpeakGaelic air na seirbhisean Gàidhlig aig a’ BhBC, a’ cur susbaint didseatach, claisneach agus lèirsinneach agus cùrsaichean foirmeil acadaimigeach le chèile ann an dòigh ghrinn. Bidh SpeakGaelic a’ tabhann seirbheis ùr sgoinneil do luchd-amhairc BBC ALBA, BBC iPlayer, Radio nan Gàidheal, Sounds agus YouTube BBC ALBA.”
Thuirt John Swinney, Leas-Phrìomh Mhinistear na h-Alba: “’S e pròiseact air leth a tha seo agus tha mi toilichte gu bheil Riaghaltas na h-Alba a’ cur taic ri SpeakGaelic. Bidh buannachdan aig an sgeama uile-chùiseach agus àrd-amasach seo airson luchd-labhairt agus luchd-ionnsachaidh na Gàidhlig air feadh Alba – agus air feadh an t-saoghail. Tha mi cuideachd toilichte a bhith a’ faicinn a’ cho-bhanntachd a tha air cùl a’ phròiseict ag obair, agus tha mi a’ coimhead air adhart ri adhartachadh fhaighinn leis an obair seo.”
Thuirt Shona NicIllinnein Ceannard Bòrd na Gàidhlig: “Tha sinn gu mòr a’ cur fàilte air an iomairt cho-obrachail agus innleachdail seo a chuireas ri prìomh amas a’ Phlana Nàiseanta Ghàidhlig, ’s e sin gum bi a’ Ghàidhlig ga cleachdadh nas trice le barrachd dhaoine ann an barrachd shuidheachaidhean. Bheir e comas do luchd-ionnsachaidh ùra na sgilean aca a leasachadh agus a’ Ghàidhlig aca a chur gu feum ann an dòigh phractaigeach. Tha iomairt Bòrd na Gàidhlig #cleachdi co-cheangailte ri SpeakGaelic, agus mholainn do gach duine a tha a’ faireachdainn gum b’ fheàrr leotha barrachd Ghàidhlig a bhruidhinn feum a dhèanamh às na goireasan a tha rim faotainn air an làrach againn.”
Fhuair FilmG, farpais nam filmichean Gàidhlig, an àireamh as motha a-riamh de dh’ìnntrigidhean am-bliadhna agus filmeadairean òga bho air feadh na dùthcha a’ cruthachadh obair ùr, tharraingeach sa chànan.
A bharrachd air an àireimh – 104 gu h-iomlan – bha MG ALBA, a tha air cùlaibh lìbhrigeadh na farpais leis a’ chompanaidh Cànan Graphic Studio (CGS) san Eilean Sgitheanach, cuideachd mothachail air cho farsaing ‘s a bha na cuspairean a nochd sna filmichean. Nam measg, a’ chiad fhilm san fharpais bho Eilean Mhanainn, anns a’ Ghàidhlig aca fhèin.
Chaidh diofar sheòrsaichean teicneòlais a chleachdadh gus taic a thoirt do dhaoine òga airson piseach a thoirt air na sgilean cruthachail aca tro mheadhan na Gàidhlig.
Ghabh na sgoiltean pàirt ann am bùthan-obrach air-loidhne, le taic bho bhidiothan agus stuthan-obrach fìorachd leasaichte (Augmented Reality). Thug Bòrd na Gàidhlig taic do na bùthan-obrach seo, a leig le daoine òga bho air feadh na h-Alba an cuid sgilean a leasachadh tro mheantoradh agus chlasaichean, a dh’aindeoin suidheachadh Covid-19.
Choinnich na britheamhan cuideachd air-loidhne gus cnuasachadh air dè na filmichean as fheàrr a bh’ ann a thaobh sgeulachd, beairteis-cànain agus coltais.Thèid na geàrr-liostaichean a thaghadh agus bidh na buannaichean air an ainmeachadh aig cuirm nan duaisean Dihaoine, 19 Màrt.
Cha bhi cuirm ceart ‘beò’ ann am bliadhna ri linn a’ Chorònabhìorais, agus mar sin thèid Duaisean FilmG a shealltainn airson a’ chiad uair a-riamh air BBC ALBA an toiseach Dihaoine, 19 Màirt 2021. Thèid a’ chuirm a chlàradh ann an Steòrnabhagh am bliadhna, le Fiona NicCoinnich agus Niall Iain Dòmhnallach aig an stiùir.
Thuirt Debbie NicAoidh, Manaidsear Phròiseactan aig CGS: “Abair dùbhlan a bh’ aig na britheamhan am-bliadhna le àireamh nam filmichean a fhuair sinn! Bha filmichean sònraichte math againn, agus bha e follaiseach cho cruaidh ‘s a dh’obraich na tagraichean, agus cho mòr ‘s a chòrd e riutha a bhith a’ cruthachadh nam filmichean. Chan e obair fhurasta a bhios ann a bhith a’ taghadh nan geàrr-liostaichean, agus a’ taghadh nam buannaichean.”
Thuirt Murchadh MacSuain, a tha a’ stiùireadh a’ phròiseict agus a tha na Mhanaidsear Conaltraidh aig MG ALBA: “Mar a bha e airson iomadach tachartas eile, ‘s e bliadhna mhì-chinnteach agus dheuchainneach a bh’ ann, ach chithear leis an àireimh àird de dhaoine a chuir a-steach airson FilmG am-bliadhna, am meas a th’ aig daoine air an fharpais. Tha an dà chuid sgoiltean agus filmeadairean air innse dhuinn dìreach cho cudromach ‘s a tha e do Ghàidheil òga, gu bheil cothroman leithid seo aca airson sealltainn cho cruthachail ‘s a tha iad. Tha sinn moiteil às a h-uile duine a ghabh pàirt.”
Tha Sgioba FilmG airson taing a thoirt don a h-uile duine a chuir film a-steach dhan fharpais. Tha sinn cuideachd fada an comain na sgoiltean a bha cho cuideachail agus taiceil ro àm na Nollaig.
Tha bhòtadh fosgailte an-dràsta fhèin airson an dà chuid Duaisean Inbheach agus Òigridh. Gheibhear tuilleadh fiosrachaidh air làrach-lìn FilmG:
Faodaidh sibh cuideachd pàirt a ghabhail sa chòmhradh tro na diofar mheadhanan sòisealta aig FilmG:
www.facebook.com/filmgalba/
www.instagram.com/filmg_alba/
twitter.com/FilmGAlba
Bidh BBC ALBA a’ tabhann taghadh de phrògraman a chumas taic ri ionnsachadh clann-sgoile. Thèid prògraman leithid Baile Mhuilinn, A’ Bhùth, Leugh le Linda, Aithne air Ainmhidhean agus Saidheans Spòrsail a shealltainn mar phàirt den chlàr làitheil aig CBeebies is CBBC ALBA, leis na prògraman an uair sin rim faicinn air an iPlayer.
Bidh prògraman a bharrachd rim faotainn mar phàirt de cho-chruinneachadh ionnsachaidh air seanail iPlayer BBC ALBA bho 11 Faoilleach gu 2 Giblean. Gabhaidh seo a-steach susbaint bun-sgoile le cuideam air matamataig, àireamhan, litreachas agus eachdraidh. Bidh taghadh bhidiothan Bitesize mu matamataig, saidheans, litreachas agus cuspairean sòisealta airson na bun-sgoile ri fhaotainn anns a’ Ghàidhlig cuideachd.
Gheibhear tuilleadh goireasan ionnsachaidh do chloinn bun-sgoile agus àrd-sgoile aig ìre Nàiseanta 5 agus Àrd-Ìre air làrach-lìn Bitesize, bbc.co.uk/bitesize le goireasan na sgoile-àraich ri fhaotainn air bbc.co.uk/cbeebiesalba, agus gheibhear susbaint CBeebies agus CBC ALBA air sianal YouTube BBC ALBA.
