BBC ALBA AGUS BBC SCOTLAND A’ CUR LUACH £800K ANN AN CO-MHAOINEACHADH AIRSON SUSBAINT DIDSEATACH SA GHÀIDHLIG

Tha BBC Scotland agus BBC ALBA gu bhith ag obair còmhla ann an dòigh ùr inntinneach gus susbaint Gàidhlig a nochdas gu didseatach an toiseachd, a mhaoineachadh.

Tha an dòigh co-choimiseanadh seo, nach do thachair a-riamh roimhe, a’ gealltainn £800k thairis air dà bhliadhna – air a mhaoineachadh le MG ALBA agus am BBC – agus tha e ag amas air pròiseactan a chomharrachadh agus a leasachadh a bhios a’ freagairt air luchd-amhairc an Alba air fad agus a’ sùileachadh leasachadh tàlant air a’ Ghàidhealtachd agus anns na h- Eileanan.

Thathas a’ brosnachadh riochdairean beachdan bho ghnèithean sònraichte a chur a-steach le cuideam làidir air susbaint Gàidhlig a tha a’ nochdadh cultar, sgilean agus tàlant roinn chruthachail na Gàidhealtachd is nan Eilean, an dà chuid air agus far-sgrion.

Bidh a’ chiad chothrom riochdachaidh airson dràma ùr ann an cruth goirid a bhios ag amas air luchd-amhairc nas òige air làraich didseatach. A’ togail air na dràmathan goirid soirbheachail aig BBC Scotland, Float agus Dog Days, bu chòir dha na beachdan dràma didseatach a bhith mar sreath de dh’irisean goirid de mu dheich mionaidean a dh’fhaid ag amas gu sònraichte air BBC iPlayer agus seanail YouTube BBC ALBA.

Às dèidh ùine leasachaidh, bithear ag amas gum bi na pròiseactan soirbheachail air an riochdachadh ann an 2025 le cothroman eile airson beachdan aithriseach is cuir seachad nas fhaide air adhart sa bhliadhna.

Thuirt Mairead Chamshron, Stiùiriche Susbaint MG ALBA: “Tha MG ALBA air leth toilichte a bhith ann com-pàirteachas leis a’ BhBC air an iomairt ùr, inntinneach seo gus susbaint didseatach Gàidhlig a lìbhrigeadh air ùrlaran agus sheanailean BBC ALBA agus BBC Scotland. Tha e riatanach gu bheil sinn a’ dèanamh a h-uile oidhirp gus ùidh an luchd-amhairc a ghlèidheadh aig gach ìre fhad ’s a tha sinn ag adhartachadh ar cànan agus a’ tabhann chothroman do thàlant ùr, agus tàlant a tha nas stèidhichte, bhon a’ Ghàidhealtachd agus na h-Eileanan, aig nach eil an-còmhnaidh na h-aon chothroman leasachaidh agus riochdachaidh. Tha sinn a’ coimhead air adhart ri bhith a’ togail air an soirbheachas a bh’ aig BBC Scotland roimhe le dràmathan goirid ann an riochd didseatach.”

Thuirt Louise Thornton, Ceannard Coimiseanaidh aig BBC Scotland: “Tha mi pròiseil a thaobh obair dearbhaichte BBC Scotland ann a bhith a’ leasachadh agus a’ buileachadh susbaint ghoirid a th’ air duaisean a bhuannachadh agus air a bheil an luchd-amhairc measail, agus tha sinn a’ coimhead air adhart ri sin a leasachadh tron chom-pàirteachas seo le MG ALBA. Tha a bhith a’ cur taic ri sgeulachdan à Alba bunaiteach do dh’obair a’ BhBC agus tha an iomairt seo na fhìor dheagh eisimpleir den sin. Tha sinn a’ coimhead air adhart ri faicinn na beachdan a thig a-steach thugainn.”

Tha a’ chuairt Coimiseanaidh a-nis fosgailte agus bu chòir do bheachdan a bhith air an cuir a-steach gu gaelicdigitalcommissioning@bbc.co.uk ro 6 Faoilleach 2025.

Ged a tha cuireadh ro chompanaidhean riochdachaidh Albannach beachdan a chuir a-steach, tha e riatanach sealltainn mar a chuireas pròiseactan ri leasachadh tàlant agus riochdachadh air a’ Ghàidhealtachd is na h-Eileanan. Bithear a’ toirt prìomhachas do mholaidhean anns a bheil dhà no barrachd de na h-eileamaidean a leanas – sgeulachdan, àiteachan, riochdachadh, no companaidhean stèidhichte – air a’ Ghàidhealtachd is na h-Eileanan.

Gheibhear fiosrachaidh a bharrachd san fharsaingeachd agus mu slatan-tomhais aig:

https://www.bbc.co.uk/aboutthebbc/scotland/commissioning/gaelic/.

Cuiribh fàilte air a’ Bhliadhn’ Ùr le Cèilidh na Bliadhn’ Ùire air BBC ALBA

Bheir BBC ALBA cuid den luchd-ciùil traidiseanta as aithnichte còmhla ann an àite gu tur ùr gus Oidhche Challainn a chomharrachadh aig a’ chèilidh as fheàrr den bhliadhna, Cèilidh na Bliadhn’ Ùire.

Chaidh an còmhlan cliùiteach, Mànran, a thuilleadh air ceòladairean traidiseanta aithnichte leithid Alice Nic a’ Mhaoilein, a choisinn Bonn Òir a’ Chomuinn Ghàidhealaich aig Mòd an Òbain, ainmeachadh am measg na bhios a’ gabhail pàirt ann an cèilidh na bliadhna seo, a thèid a chraoladh airson a’ chiad turas bho Ionad Coimhearsnachd agus Ealain Inbhir Narann.

Thèid Cèilidh na Bliadhn’ Ùire a chraoladh beò air BBC ALBA, air Radio nan Gàidheal agus air feadh an t-saoghail, le Cathy NicDhòmhnaill agus Niall Iain Dòmhnallach aig an stiùir.

Ma tha sibh airson a bhith an làthair aig a hòro-gheallaidh, tha beagan thiocaidean ri fhaotainn air làrach-lìn BBC’s Shows and Tours.

Thuirt Iain Macleòid, àrd-riochdaire a’ phrògraim: “Tha an tachartas as motha den bhliadhna aig BBC ALBA air ais le taghadh iongantach de luchd-ciùil traidiseanta Albannach agus tàlant ionadail a chuireas fàilte bhlàth air 2025. Bidh ceòl agus òrain am pailteas, agus plòigh gu leòr aig Cathy agus Niall Iain airson Oidhche Challainn.

“Mar luchd-taic dealasach de dh’òrain Ghàidhlig agus ceòl traidiseanta, tha fadachd air BBC ALBA tàlant ùra leithid Alice Nic a’ Mhaoilein, an sàr sheinneadair à Uibhist a Deas, Màiri Nic Ille Mhaoil, agus ceòladairean ainmeil leithid Mànran a thaisbeanadh air oidhche bheothail, shòlasach do luchd-èisteachd ‘s luchd-amhairc air Oidhche Challainn.

An dèidh soirbheachas a’ chlàr shingilte ùr Standing Still, agus sreath de chuirmean beò air feadh na Rìoghachd Aonaichte agus na Roinn Eòrpa, ‘s iad Mànran a’ phrìomh chòmhlan aig Cèilidh na Bliadhn’ Ùire, agus cliuchidh iad cuid de na fuinn as eòlaich air a bheil sinn agus de na h-òrain as fheàrr aca.

A’ toirt taic dhan chòmhlan, bidh buill de theaghlach chliùiteach Mhic a’ Mhaoilein, seinneadairean Gàidhlig à Eilean Leòdhais: Seonaidh ‘Beag’ Mac a’ Mhaoilein, Calum Ailig Mac a’ Mhaoilein agus Alice Nic a’ Mhaoilein, a’ riochdachadh trì ginealaichean den teaghlach. Choisinn am ball as òige, Alice, bonn òir nam ban aig a’ Mhòd Nàiseanta Rìoghail san Dàmhair.

Bidh an stiùiriche ciùil tàlantach Ingrid NicEanraig, a’ stiùireadh còmhlan-taighe de shàr-cheòladairean traidiseanta na h-Alba: Anna Massie, Sìleas Nic na Ceàrdaich, Aonghas MacNeacail agus Megan NicEanraig, agus bidh Còisir Ghàidhlig Inbhir Narann cuideachd an làthair.

Thuirt an seinneadair Gàidhlig, Alice Nic a’ Mhaoilein: “Se urram a th’ann pàirt a ghabhail ann an Cèilidh na Bliadhn’ Ùire. Tha mi a’ gabhail fadachd ris a Bhliadhn’ Ùr a thoirt a-steach ann an Inbhir Narann agus a bhith a’ seinn còmhla ri dithis a tha air buaidh cho mòr a thoirt air mo beatha-ciùil – mo sheanair agus m’ uncail Calum.”

Bidh Cèilidh na Bliadhn’ Ùire ri fhaicinn beò air BBC ALBA, BBC iPlayer agus beò air bbc.co.uk/alba air feadh an t-shaoghail, Dimàirt 31 Dùbhlachd bho 11.30f. Tha beagan thiocaidean a-nis ri fhaotainn aig

https://www.bbc.co.uk/showsandtours/shows/ceilidh-na-bliadhn-uire

FilmG a’ faighinn làmh an uachdair aig an Scottish Youth Film Festival

Tha trì filmichean goirid Gàidhlig a chaidh a chruthachadh airson FilmG air buannachadh aig Scottish Youth Film Festival (SYFF) na bliadhna-sa, le Iomlaineachd a’ togail duais a bharrachd mar am Film as Fheàrr airson an roinn 13-18 uile gu lèir.

Choisinn Iomlaineachd (Perfection) le Parker Dawes, a bha air am Film as Fheàrr a bhuannachadh aig farpais FilmG na bu thràithe am-bliadhna, an dearbh duais a-rithist aig SYFF. Fhuair am film, a tha a’ cnuasachadh foirfeachd agus bòidhchead neo-fhoirfeachd, am Film Gnìomh Beò as Fheàrr san roinn 13-18 mus deach ainmeachadh mar am Film as Fheàrr. Aig dìreach 17 bliadhna a dh’aois, tha Parker air iomadh duais fhaighinn aig FilmG agus chaidh ainmeachadh mar ‘Rising Star’ leis a’ Chrannchur Nàiseanta aig Fèis Film Lunnainn an-uiridh.

San roinn Aithriseach 13-18, bha trì de na ceithir filmichean air a’ gheàrr-liosta cuideachd nam buannaichean FilmG, le Aillse Sealladh Marsaili le Sgoil Lìonacleit a’ togail duais SYFF. Tha am film seo, a choisinn Duais Roghainn FilmG am-bliadhna, a’ toirt cunntas air an eòlas a th’ aig Marsaili air a bhith a’ strì ri aillse agus i na deugaire anns na h-Eileanan Siar.

Chaidh An Glaoine Nan Draoidh (The Druid’s Stone) le Sophie Nic a’ Ghobhainn às a’ Ghàidhealtachd aithneachadh mar bhuannaiche san roinn Beò-Dhealbhachaidh 13-18. Thug Sophie, a chaidh ainmeachadh airson Duais Rionnag FilmG na bliadhna-sa, buaidh mhòr air na britheamhan leis na sgilean cruthachail aice ann an aithris sgeulachdan agus beòthalachd. Bha seo a’ ciallachadh gun do choisinn filmichean FilmG gach duais anns na roinnean 13-18 aig SYFF.

Thuirt Murchadh MacSuain, Stiùiriche Pròiseict FilmG: “Uaireannan faodaidh filmichean Gàidhlig a bhith a’ faireachdainn mar gu bheil iad a’ suidhe leotha fhèin, air iomall a’ ghnìomhachais. Tha a bhith a’ faicinn filmichean a chruthaich daoine òga sa Ghàidhlig air an aithneachadh gu nàiseanta am measg gheàrr-liostaichean de fhilmichean Beurla air leth brosnachail agus tha a h-uile duine aig FilmG moiteil à Parker, Sophie agus an sgioba aig Sgoil Lìonacleit.”

Thuirt Mairead Chamshron, Stiùiriche Susbaint MG ALBA: “Bha e na thoileachas mòr filmichean goirid Gàidhlig fhaicinn, gach cuid air geàrr-liostaichean agus a’ cosnadh dhuaisean. Tha feum againn air riochdairean òga le Gàidhlig a tha àrd-amasach agus tha FilmG air a bhith na àrd-ùrlair air leth don a thaobh seo”.

Chaidh na filmichean a bhreithneachadh le Comhairle Comhairleachaidh Òigridh Into Film agus chaidh na buannaichean fhoillseachadh aig an 10mh Scottish Youth Film Festival, a chaidh a chumail aig Acadamaidh Armadail, Lodainn an Iar, air 4 agus 5 Dàmhair, 2024. Gheibh sibh tuilleadh a-mach mu Scottish Youth Film Festival aig www.syff.scot/festival

FilmG a’ faighinn làmh an uachdair aig an Scottish Youth Film Festival

Tha BBC ALBA a’ rannsachadh fir a’ cur làmh nam beatha fhèin an Alba

Tha aon às gach 100 bàs air feadh an t-saoghail ceangailte ri daoine a’ cur làmh nam beatha fhèin. Ann an Alba, tha sin a’ gabhail a-steach còrr air 700 neach sa bhliadhna agus tha trì chairteal dhiubh sin nam fir.

Thèid prògram aithriseach ùr BBC ALBA Trusadh, Big Boys Don’t Cry, a chraoladh ann an Seachdain Nàiseanta Mothachaidh a’ cur làmh nam beatha fhèin air Diluain 9 Sultain aig 9f le Derek ‘Pluto’ Moireach a’ coinneachadh ri daoine air an tug trioblaidean slàinte inntinn agus a bhith a’ cur làmh nam beatha fhèin buaidh.

Tha an t-Ollamh Rory O’Connor bho Oilthigh Ghlaschu na Àrd-ollamh air Eòlas-inntinn Slàinte agus na Stiùiriche air an ‘Suicidal Behaviour Research Laboratory’, agus tha e os cionn rannsachadh air a bhith a’ cur làmh nam beatha fhèin agus fèin-chron. A’ bruidhinn mun taic a tha ri fhaotainn, tha an t-Ollamh O’Connor ag ràdh: “Rinn sinn beagan obrach o chionn ghoirid a’ feuchainn ri làmh a chur nam beatha fhèin a-measg fir a thuigsinn gu sònraichte agus b’ e aon de na teachdaireachdan a thàinig air ais uair is uair a-rithist nach eil na seirbheisean agus an taic a tha ann freagarrach dhaibh. Tha am modail traidiseanta a th’ againn an dùil gun tèid fir gu seirbheisean clionaigeach; Uill, is dòcha gun obraich sin dha cuid de dhaoine, ach dè mu dheidhinn a dhol gu àiteachan far am bi fir? Carson nach tèid sinn gu àiteachan mar clubaichean ball-coise, clubaichean rugbaidh, an club iomain, ge bith dè a th’ ann, agus sin a chleachdadh mar dhòighean taic.”

Tha seo gu sònraichte cudromach ann an suidheachaidhean dùthchail. Tha an t-Ollamh O’Connor ag radh: “Tha sinn a’ feuchainn ri ciall a dhèanamh mu carson a tha ìrean de fhireannaich a’ cur làmh nam beatha fhèin gu sònraichte àrd an sin. Tha pàirt dheth sin co-cheangailte ris a’ chothrom a th’ aca air seirbheisean, agus tha pàirt dhen sin co-cheangailte ri feadhainn a tha a’ fuireach ann an coimhearsnachdan dùthchail agus coltas ann gum bi thu buileach aonranach gu sòisealta. Tha am beachd seo ann cuideachd a bhios daoine a’ bruidhinn air a bhith ‘a’ fuireach ann am bobhla èisg’, nach eil thu cho dualtach bruidhinn mu na faireachdainnean agad, no ma tha duilgheadasan a’ dol nad bheatha leis gu bheil dragh ort mu na bhios do nàbaidhean no do charaidean a’ smaoineachadh.

“’S e comharra air neart a th’ ann a bhith a’ faighneachd airson taic, chan e comharra air laigse a th’ ann idir, agus mar sin feumaidh sinn sin a dhèanamh soilleir dhan òigridh. Ach feumaidh sinn cuideachd dèanamh cinnteach gu bheil na seirbheisean agus an taic a tha ri fhaighinn air an dèanamh freagarrach dha na fir sin.”

Tha Pàdraig Mullery bhon ‘James Support Group’ a’ mìneachadh: “Bidh sinn a’ tabhann taic – coinneamhan mìosail ann an diofar àiteachan. Tha deich ann, bho Inbhir Theòrsa sìos chun a’ Ghearasdain, a-null gu Eilginn, Inbhir Nis agus tòrr àiteachan eatarra. ’S e cruinneachadh a th’ ann a tha gu sònraichte dhaibhsan a tha air daoine a chall ri linn làmh a chur nam beatha fhèin ach cuideachd airson daoine aig a bheil smuaintean co-cheangailte ris. Bheir sinn an dà sheòrsa còmhla airson taic agus tuigse dha chèile – thathar an dòchas gum faic daoine aig a bheil smuaintean mu bhith a’ cur làmh nam beatha fhèin an sgrios a tha air fhàgail às dèidh làimh agus an dòchas stad a chur orra agus ceumannan eile a ghabhail. Gus toirt orra fuireach còmhla rinn agus tuigsinn gu bheil gaol aig daoine orra agus gum biodh iad gan ionndrainn.

“Tha faireachdainnean againn uile agus feumaidh sinn an stiogma mu dhroch shlàinte inntinn agus làmh a chur nam beatha fhèin a bhriseadh. Faodaidh balaich caoineadh agus is e sin an rud as fheàrr dèanamh dhut fhèin, ma tha thu ann an droch àite, bruidhinn mu dheidhinn. Gu mì-fhortanach, tha a bhith a’ cur làmh nam beatha fhèin na fhuasgladh maireannach air duilgheadas sa gheàrr-ùine.”

Ann an Glaschu thadhal Derek air a’ charthannas ‘Men Matter Scotland’ a tha stèidhichte ann an Druim a’ Chaibeil gus tuilleadh fhaighinn a-mach mu na dòighean-obrach aca a thaobh a bhith a’ tabhann taic agus mar a tha iad air àite sàbhailte a chruthachadh dha fir. Bho ruigsinneachd air na sràidean gu na goireasan a tha rim faighinn aig an ionad fàilteachail, tha an sgioba an dòchas modal fèin-sheasmhach agus tèarainte a thogail a ghabhas a roinn le àiteachan eile an Alba.

Thuirt Iar-chathraiche a charthannais D I MacIlleDhuinn: “ Se an rud as cudromaiche gum bruidhinn daoine. Mura tòisich daoine a’ bruidhinn mu dheidhinn seo, bidh e falaichte agus bàsachaidh barrachd fhir le bhith a’ cur làmh nam beatha fhèin. Chanainn gum feum daoine a bhith fosgailte.”

Thuirt an t-Ollamh O’Connor: “Gu mì-fhortanach tha daoine fhathast a’ creidsinn ma dh’fhaighnicheas tu do chuideigin mu bhith a’ cur làmh nam beatha fhèin, no ma bhruidhneas tu mu dheidhinn, gum bi thu nas dualtaiche gun cuir thu a bheachd ann an ceann cuideigin. Chan eil fianais sam bith ann airson sin. Gu dearbh, tha an fhianais a’ dol an-aghaidh sin- ’s e gnothaich a h-uile duine tha seo – agus tha mi a’ ciallachadh sin ann an dha-rìribh.

“Tha àite againn uile ann a bhith a’ casg dhaoine bho a bhith a’ cur làmh nam beatha fhèin. Rud sam bith as urrainn dhuinn a dhèanamh, ge bith dè cho mòr no cho beag – teachdaireachd WhatsApp, teachdaireachd teacsa, fòn a chur gu cuideigin – rud sam bith a ruigeas cuideigin a dh’fhaodadh a bhith a’ fulang, dh’fhaodadh e bhith gum b’ urrainn dhan a’ cheangal sin beatha a shàbhaladh. Bhithinn a’ brosnachadh a h-uile duine, ma tha dragh ort mu neach a tha faisg ort, caraid, co-obraiche, feuch an cuir thu fios thuca… Dh’fhaodadh sin beatha a shàbhaladh.”

Air a chlàradh agus air a riochdachadh le MacTV a tha stèidhichte ann an Steòrnabhagh, bidh Big Boys Don’t Cry a’ nochdadh airson a’ chiad uair air BBC ALBA agus BBC iPlayer air Diluain 9 Sultain aig 9f. Coimhead beò no aig àm eile: https://www.bbc.co.uk/programmes/m0022vyn

Crathadh a’ Tighinn air FilmG san 17mh Bliadhna

Tha na ceudan de fhilmeadairean bho air feadh na h-Alba trang a’ dealbhadh agus a’ sgrìobhadh nan tagraidhean aca airson FilmG agus an fharpais bhliadhnail a’ fosgladha-rithist.

Le co-fharpaisean sònraichte do dhaoine fo aois 18 agus nas sine na 18, thathar a’ toirtdùbhlan do chom-pàirtichean filmichean Gàidhlig a chruthachadh nas lugha na còigmionaidean de dh’fhaid, ri chuir a-steach ron cheann-latha air 9 Dùbhlachd 2024.

A rèir bun-smuain na bliadhna-sa, Crathadh, tha an fharpais air tòiseachadh le atharraichean.

Chan eilear ag iarraidh filmichean stèidhichte air cuspair sònraichte – an àite sin thainntrigidhean fosgailte do chuspair sam bith.

Thuirt Murchadh MacSuain, Stiùiriche Pròiseict FilmG: “Tha sinn air èisteachd ri fios air ais bho fhilmeadairean agus tha sinn air co-dhùnadh cùisean a chrathadh le bhith a’ fàgailcuspair FilmG fosgailte airson a’ chiad uair ann an eachdraidh na farpais.

“Tha sinn cuideachd a’ roghnachadh gun a bhith a’ foillseachadh nan roinnean gus a’ bhliadhna ùr, a’ toirt cothrom dhuinn roinnean farpaiseach a chur an cèill gus an iomadachdagus cruthachalachd a thaisbeanadh san dòigh as fheàrr.”

Tha àrd-sgoiltean air feadh na h-Alba an-dràsta a’ planadh nam bùthan-obrach aca, air an lìbhrigeadh le luchd-oide FilmG, agus tòisichidh conaltradh le luchd-inntrigidh le sgiobaFilmG a’ frithealadh tachartasan freshers Sabhal Mòr Ostaig san Eilean Sgitheanach.

Thuirt Magaidh Nic an Tàilleir, Manaidsear Clàr-phrograman MG ALBA: “B’ e ceumeile air adhart a bh’ ann an-uiridh do FilmG agus nì na h-atharrachaidhean feum ann a bhith a lorg tàlant cruthachail Gàidhlig.

“’S e àrd-ùrlar a th’ ann am FilmG airson cruthachalachd, co-obrachadh agus, aig a’ cheannthall, leasachadh agus mar sin tha sinn air bhioran faicinn dè tha romhainn ann am bliadhna17 den phròiseact sgoinneil seo.”

Chaidh FilmG a stèidheachadh mus deach BBC ALBA a chur air bhog ann an 2008 agus thaan t-uabhas ‘luchd-ceumnachaidh’ FilmG air gluasad a-steach do ghnìomhachas nammeadhanan ann an Alba, le luchd-inntrigidh a bh’ ann roimhe a’ toirt a-steach an t-seinneadair Katie Gregson-NicLeòid, agus a’ bhana-chleasaiche chliùiteach Sorcha Groundsell, am prìomh chleasaichte sa phrògram ùr àrd-amasach An t-Eilean, a bhios a’ tighinn gu BBC ALBA a dh’aithghearr.

Tha na filmichean a bhuannaich an-uiridh uile rim faicinn air liosta-cluiche YouTube BBC ALBA.

Airson tuilleadh fiosrachaidh mu FilmG, tadhail air https://www.filmg.co.uk/, agusfaodaidh filmeadairean no buidheann sam bith a tha airson tòiseachadh fios a chuir gusgioba FilmG airson taic.

Neach-ealain ùr na Gàidhealtachd ‘s nan Eilean air farpais tàlant a bhuannachadh airson prìomh àrd-ùrlar Bhelladrum a’ chluich

Chaidh Camshron Fearghasdan ainmeachadh mar neach-fosglaidh fèis Bhelladrum Tartan Heart na bliadhna-sa, às deidh dha farpais tàlant a bhuannachadh a chaidh a chuir air dòigh ann an co-bhonn le BBC ALBA.

Thàinig BBC ALBA agus Fèis Chiùil Belladrum còmhla gus cuid den tàlant ciùil as fheàrr ann an Alba a lorg air a’ mhìos sa chaidh, le luchd-ealain bho air feadh na Gàidhealtachd is nan Eilean a’ cur a-steach iarrtas leis an obair as fheàrr aca gus slot a bhuannachadh air prìomh àrd-ùrlar Bhelladrum. Às deidh pròiseas breithneachaidh teann gus an gearr-liosta de thàlant ùr a lùghdachadh gu chòignear, chaidh an neach-ciùil is sgrìobhadair a rugadh ann am Baile Dhubhthaich, Camshron Fearghasdan, a thaghadh tro bhòt poblach airson an fhèis fhosgladh san 20mh ceann-bliadhna aice.

Bho dheireadh 2022, tha Camshron (19) a tha stèidhichte ann an Arabella agus an còmhlan aige – Camshron Hill (19) a tha stèidhichte ann an Glaschu, Calum MacDhonnchaidh (19 à Lannraig), Jamie MacAoidh (26) a tha stèidhichte ann an Alanais agus Dàibhidh Bromham (19), a tha stèidhichte ann an Inbhir Nis – air a’ thighinn a-steach do shaoghal ciùil na h-Alba le brag, an dèidh dhaibh cluich air àrd-ùrlaran cliùiteach, leithid King Tuts ann an Glaschu. Gus crìoch a chuir air 2023, thug Camshron Fearghasdan taic do rionnagan Ghlaschu Declan Welsh and the Decadent West às deidh an cuirm-chiùil Barrowlands aca, nuair a reic iad na tiocaidean air fad.

A’ comharrachadh 20 bliadhna de Belladrum – agus an taic maireannach a tha i air cumail ri luchd-ciùil Albannach – tha am farpais a’ toirt spiorad na fèise teaghlaich beò, le na tàlantan ‘homegrown in the Highlands and Islands’ as fheàrr a-nis a’ faighinn cothrom am prìomh àrd-ùrlar fhosgladh Diardaoin 25 Iuchar, a’ fosgladh deireadh-seachdain làn ciùil is ealain beò.

Mar phàirt den fhèis bhliadhnail tha sàr luchd-ciùil, luchd-comadaidh, cabaret, facal labhairteach, dannsa, drag is carachd, le Camshron a-nis gu bhith air an àrd-ùrlar le rionnagan leithid Deacon Blue, Seumas Arthur, Twin Atlantic agus Sugababes.

Thuirt Camshron Fearghasdan: “Tha ar cridheachan làn leis na tha sinn air fhaighinn de thaic ri linn na bhòt poblach. Tha e air iongnadh mhòr a chur oirnn. Gaol mòr dhan a h-uile duine a thug bhòt dhuinn, cha bhiodh e air a bhith comasach às ur n-aonais. Cuideachd, taing mhòr dha BBC ALBA agus sgioba Belladrum airson an cothrom. Mar neach-ciùil às a’ Ghàidhealtachd, tha mi a’ faireachdainn uabhasach moiteil a bhith a’ fosgladh Àrd-ùrlar Hot House am bliadhna.

“Tha mi-fhìn ‘s an còmhlan air bhioran agus chan urrainn dhomh feitheamh gus roc ‘n’ roll dùthchasach bhon Ghàidhealtachd a thaisbeanadh.”

Bidh cothrom aig Camshron cuideachd seataichean acoustic a chluich ann an stiùidio BBC ALBA a bhios ri fhaicinn air BBC iPlayer mar phàirt de chraoladh na fèise.

Thuirt Calum McConnell, Ceannard Coimiseanaidh BBC ALBA: “Tha an còmhnaidh ùidh againn ann an tàlant ùr ionadail agus mar sin tha e math cothrom a bhith againn an stoidhle sònraichte de cheòl roc aig Cameron a thaisbeanadh air prìomh àrd-ùrlar Fèis Tartan Heart Belladrum – gu h-àraidh leis an Fhèis a’ comharrachadh 20 bliadhna.

“Tha Belladrum na phrìomh thachartas nar clàr-ama de dh’fhèisean an t-samhraidh, agus tha sinn air bhioran a’ chuid as fheàrr dhen deireadh-sheachdain a thoirt gu luchd-amhairc air feadh na dùthcha, le taic-airgid bho MG ALBA. Tha sinn a’ coimhead air adhart ris a’ mheasgachadh de cheol agus ealain sgairteil air a bheil Belladrum ainmeil a chomharrachadh, agus a bhith a’ taisbeanadh fèis na bliadhna-sa gu ar luchd-amhairc nàiseanta.”

Thuirt Dougie Brown, riochdaire Fèis Belladrum: ‘Tha sinn air leth toilichte a bhith ann an com-pàirteachas le BBC ALBA le bhith a’ lorg tàlant ùr gus am prìomh àrd-ùrlar fhosgladh agus chan urrainn dhuinn feitheamh gus fàilte a chur air Camshron chun na fèise. Tha a bhith a’ toirt taic don ath ghinealach de luchd-ealain na Gàidhealtachd is nan Eilean aig cridhe Belladrum agus tha sinn a’ coimhead air adhart ri faicinn mar a thèid dha Cameron!”

Chaidh cuireadh a thoirt do luchd-ciùil tagradh a chur a-steach gu muinntir BBC ALBA is Belladrum le bio agus ceangal ris a’ cheòl aca, le tagraidhean air am breithneachadh le panal de dh’eòlaichean, nam measg Megan NicGill-Fhaolain, preasantair a’ phrògram Rapal air BBC Radio nan Gàidheal agus an seinneadair agus neach-ciùil Julie Fowlis, cuide ri riochdairean Belladrum.

Chaidh a’ gheàrr-liosta an uair sin gu bhòt poblach air làrach-lìn Belladrum, le Camshron a’ dèanamh a’ chùis air na farpaisich eile – Ali MacPhàrlain (seinneadair is sgrìobhadair às an Eilean Sgitheanach), Scotstown Dance Band (buidheann indie-cèilidh à Taobh Siar na Gàidhealtachd), HJEM (còmhlan beòthail a rugadh agus a thogadh Inbhir Nis) agus El Sartel (còmhlan indie Albannach às an Eilean Sgitheanach is Loch Aillse).

Dhaibhsan nach urrainn a bhith an làthair aig Belladrum, bidh BBC ALBA a’ toirt a’ chuid as fheàrr den fhèis gu luchd-amhairc aig an taigh le craoladh beò air an deireadh-sheachdain, ri fhaicinn air BBC ALBA agus BBC iPlayer. Bidh sreath de phrògraman sònraichte a’ dol beò air BBC iPlayer bho Dhihaoine 26 Iuchar, le 33 seataichean beò bho mheasgachadh de luchd-ciùil bho Àrd-ùrlaran a’ Ghàrraidh agus Hot House, a bharrachd air seataichean acoustic dha BBC ALBA.

Coimhead beò no air iPlayer bho Dhiardaoin 25 Iuchar: Belladrum air BBC ALBA.

Prògraman BBC ALBA air an Ainmeachadh airson Duaisean Chliùiteach RTS

Tha BBC ALBA air còig ainmeachaidhean a chosnadh air geàrr-liostaichean Duaisean RTS Scotland na bliadhna-sa, tachartas cliùiteach a tha a’ toirt aithne do thàlant, sgilean agus cruthachas air leth ann an riochdachadh TBh Albannach. Thathar den bheachd gu bheil na duaisean seo nan slat-tomhais airson tàlant àrd-ìre ann an saoghal telebhisein.

Tha na h-ainmeachaidhean seo thairis air còig ghnèithean: Tachartas Beò, Aithriseachd agus Prògram Aithriseach agus Fìrinn Spèisealta: Ealain & Eachdraidh, Camara, Clann agus Neach-naidheachd Òg air a thaisbeanadh mar chuimhneachan air Seòras Mac na Ceàrdaich.

Thuirt Mairead Chamshron, Stiùiriche Susbaint MG ALBA:

“Tha e na theisteanas air inbhe àrd is cunbhalach de phrògraman a chaidh a chruthachadh airson BBC ALBA gun deach còig tagraidhean bho ghnèithean eadar-dhealaichteainmeachadh air geàrr-liostaichean airson Duaisean RTS Scotland am-bliadhna. Tha e gu sònraichte brosnachail a bhith a’ faicinn tàlant òga gan aithneachadh, le ainmeachaidheanairson an dà chuid, Hamish MacLeòid agus Ailean Peutan anns na raointean aca fhèin. A bharrachd air sin, tha sinn air leth toilichte gu bheilear ag aithneachadh ceòl beò agus prògraman chloinne air BBC ALBA mar fhianais den t-susbaint àrd-ìre a th’ againn air an t-seanail. Meal-a-naidheachd air a h-uile duine is buidheann a chaidh ainmeachadh air geàrr-liosta Duaisean RTS Scotland 2024. Tha sinn a’ coimhead air adhart ri bhith a’ faighinn a-mach na toraidhean sna seachdainean a tha romhainn.”

Seo an liosta slàn de phrògraman BBC ALBA air geàrr-liostaichean Duaisean RTS Scotland:

• Tachartas Beò | Cuirm @ Celtic : Celtic Connections aig 30 | Stiùidio Beezr

• Prògram Aithriseach agus Fìrinn Spèisealta: Ealain & Eachdraidh: Bill agus an Spitfire | Corcadal Productions

• Camara | Hamish MacLeòid | Dàna: Scotland’s Wild Side | Solus Productions

• Clann | An Sgoil: Series 1 | Jamie Kieran, Sarah NicFhionghain, Calum MacDhòmhnaill, Ellen NicDhòmhnaill | BBC Scotland Productions

• Neach-naidheachd òg air a thaisbeanadh mar chuimhneachan air Seòras Mac na Ceàrdaich | Ailean Peutan

Gheibhear liosta slàn nan ainmeachaidhean an seo.

Thèid na buannaichean ainmeachadh aig cuirm dhuaisean le Shereen Cutkelvin agus Sanjeev Kohli aig an stiùir, air Diardaoin 13mh den t-Ògmhios, aig an Old Fruitmarket ann an Glaschu.

Tha SpeakGaelic a’ neartachadh dhàimhean ann an Alba Nuadh air turas thall thairis rè “Mìos nan Gàidheal”

Tha sgioba SpeakGaelic air tòiseachadh air turas foghlaim gu Alba Nuadh gus ceanglaichean cultarail a neartachadh san sgìre.

A’ comharrachadh Mìos nan Gàidheal, air neo ‘Mìos Gàidhlig na h-Alba Nuaidhe’, bidh an sgioba a th’ air cùl SpeakGaelic – brannd ionnsachaidh na Gàidhlig aig MG ALBA – a’ siubhal mun cuairt sgìre Alba Nuaidhe a dh’ionnsachadh bho mhuinntir an àite agus a’ brosnachadh a’ chànain do dh’fhileantaich agus daoine a tha ùr don Ghàidhlig.

Thairis air an turas 10-latha, tadhlaidh SpeakGaelic air Halifax, Antigonish, Mabou, Judique, Iona agus Sydney gus dàimhean a thogail le diaspora nan Gàidheal ann an Canada, a’ comharrachadh nan rudan a tha coltach – agus eadar-dhealaichte – a thaobh cultar agus dòigh-beatha shònraichte thall thairis. Le bhith ag ionnsachadh bho chèile agus a’ taisbeanadh nan goireasan a tha rim faotainn, thathar an dòchas gum bi an turas cuideachail ann a bhith a’ stèidheachadh lìonra ùr de luchd-conaltraidh le Gàidhlig air taobh eile a’ Chuain Siar.

Thuirt Muireann Bhochanan, riochdaire air-loidhne aig SpeakGaelic, a bha a’ co-òrdanachadh a’ phròiseict thall thairis: “Chan e dìreach cànan a th’ anns a’ Ghàidhlig ach cultar le dualchas beartach de cheòl, beul-aithris agus antroipeòlas, agus mar sin ’s e cothrom air leth inntinneach a th’ ann dhuinn tadhal air na coimhearsnachdan Gàidhlig ann an Alba Nuadh a dh’fhaicinn mar a thàinig seo gu bith agus cò ris e a tha e coltach, nam beatha làitheil.

“Le goireasan iongantach SpeakGaelic a-nis againn ri làimh – agus rim faotainn do dhaoine air feadh an t-saoghail – tha sinn an dòchas gun urrainn dhuinn luchd-ionnsachaidh agus fileantaich de gach aois ann an Alba Nuadh a thàladh agus a bhrosnachadh gus an cuid sgilean Gàidhlig a thogail no a leasachadh.”

Thuirt Sionainn Nic a’ Mhaoilein, bho Oifis Iomairtean na Gàidhlig aig Comhairle Cheap Bhreatainn: “Is e Mìos nan Gàidheal ann an Alba Nuadh a th’ anns a’ Chèitean, a tha na àm airson a bhith a’ comharrachadh agus a’ brosnachadh mothachadh air eachdraidh, cultar, cànan agus soirbheachasan nan Gàidheal air feadh na sgìre, le taic bho Oifis Iomairtean na Gàidhlig agus Comhairle na Gàidhlig.

“Is e ‘Gàidhealach nar Cridhe!’ cuspair na bliadhna-sa – ’s mar sin dè an dòigh as fheàrr gus eachdraidh agus dualchas na Gàidhlig, a tha gu math beò san latha an-diugh, a chomharrachadh na le taic bho sgioba SpeakGaelic a bhios a’ taisbeanadh cho furasta ’s a tha e a dhol an sàs sa chànan agus sa chultar. Tha sinn an dòchas gum brosnaich an sreath de bhùithtean-obrach agus thachartasan, a tha sinn air planadh air feadh na sgìre, muinntir Alba Nuaidh air fad a dhol an sàs sa Ghàidhlig rè mìos a’ Chèitein agus nas fhaide.”

’S e amas aig SpeakGaelic togail agus cleachdadh na Gàidhlig àrdachadh le bhith a’ toirt seachad structar soilleir agus co-fhillte airson ionnsachadh na Gàidhlig – an dòigh-obrach as coileanta a chunnacar ann an ginealach.

A bharrachd air a bhith a’ toirt taic do luchd-tòiseachaidh, tha na goireasan a’ toirt taic do luchd-labhairt na Gàidhlig aig diofar ìrean de dh’fhileantachd gus misneachd a thoirt dhaibh Gàidhlig a bhruidhinn. Tha an stòras ionnsachaidh brosnachail is àrd-amasach a’ tabhanndiofar sheirbheisean do luchd-cleachdaidh ann an Canada, agus air feadh an t-saoghail, bho ionnsachadh air-loidhne fèin-stiùirichte gu susbaint mheadhanan a tha ri fhaighinn tro YouTube agus na meadhanan sòisealta.

Faigh a-mach tuilleadh mu SpeakGaelic agus tòisich an turas Gàidhlig agad fhèin an-diugh aig https://speakgaelic.scot/.

Fàilte Air Ceathrar Bhuill Ùra gu Bòrd MG ALBA

Tha MG ALBA toilichte fàilte a chur air ceathrar bhuill ùra chun a’ Bhùird aca. Tha Ofcom air ainmeachadh gu bheil ceathrar Bhuill ùra air an suidheachadh air Bòrd MG ALBA, am buidheann le uallach airson dèanamh cinnteach gum bi prògraman telebhisein aig àrd-ìre rim faighinn ann an Gàidhlig do luchd-amhairc.

Bidh Daibhidh Byrne, Catriona Mhoireach, Lachlann Peel agus Calum Steele a’ dol an sàs mar buill a’ Bhùird bho 1 Cèitean, 2024. Tha fios mu gach ball den Bhòrd ri fhaighinn gu h-ìosal.

Chaidh na dreuchdan aontachadh le Rùnaire a’ Chaibineit airson Foghlam is Sgilean aig Riaghaltas na h-Alba, Jenny Gilruth BPA, às dèidh pròiseas fastaidh farpaiseach air a stiùireadh leis an riaghladair conaltraidh Ofcom ann an Alba.

Tha Lisa Annette, Màiri Kidd, Ceit-Anna NicLeòid agus Iain Mac a’ Mhaoilein a-nis air na teirmean aca a chrìochnachadh.

Thuirt Iain Moireasdan, cathraiche MG ALBA:

“Bheir Daibhidh, Catriona, Lachlann agus Calum raon farsaing de thàlantan, sgilean agus eòlas bho na meadhanan, craoladh, na roinnean poblach is prìobhaideach, agus tha sinn air leth toilichte fàilte a chur orra chun a’ Bhùird.

Tro ar n-obair air BBC ALBA, FilmG, LearnGaelic agus SpeakGaelic, tha àite air leth cudromach aig MG ALBA, chan ann a-mhàin ann a bhith a’ cuideachadh nam meadhanan Gàidhlig, ach cuideachd a’ brosnachadh leasachadh, trèanadh agus cleachdadh na Gàidhlig ann an Alba agus nas fhaide air falbh – a’ toirt a-steach buannachdan sòisealta is eaconamach mòra.

Mar Bhòrd, tha sinn den bheachd gu bheil sinn deiseil agus comasach air togail air a’ chùis seo le tuilleadh seilbheach agus goireasan agus tha sinn a’ coimhead air adhart ri seo a dhèanamh le beachdan ar ceathrar bhuill ùra.

Às leth a’ Bhùird agus luchd-obrach agus co-obraichean air feadh na roinne, bu mhath leam cuideachd taing a thoirt do Lisa, Màiri, Ceit-Anna agus Iain a chuir crìoch air na teirmean aca leinn. Tha na h-oidhirpean aca air a bhith anabarrach luachmhor ann an soirbheachas ar n-obair sna bliadhnaichean a dh’fhalbh agus tha sinn nan comain airson an ùine agus an dealas ann a bhith a’ frithealadh ar luchd-amhairc.”

Buill ùra – Sgeulachdan beatha

Daibhidh Byrne

‘S e neach-tionnsgain agus neach-deasachaidh siubhail seasmhach 360° a th’ ann an Daibhidh, à Inbhir Nis. Tha an t-eòlas aige cuideachd a’ sìneadh gu obair craolaidh leis a’ BhBC, ITV, agus LBC, leis an sgrìobhadh aige a’ nochdadh ann am pàipearan-naidheachd leithid The Sun agus The Scotsman. Tha e na alumnus iar cheumnachaidh de Shabhal Mòr Ostaig, far an robh e cuideachd ag obair ann an obair leasachaidh mus deach e gu BBC Scotland, ag obair air a’ phrògram cùisean làithreach, Eòrpa, a th’ air iomadh duais a choisinn. Tha e a-nis na iar-chathraiche air Urras Cuimhneachaidh Cogaidh Àrd-sgoil Hillhead.

Catriona Mhoireach

Craoladair ag obair air a ceann fhèin, riochdaire agus neach-deasachaidh le còrr is 35 bliadhnaichean de eòlas riochdachaidh aig a’ BhBC le creideasan an dà chuid mar riochdaire agus preasantair air grunn phrògraman air litreachas, na h-ealain, ceòl, eachdraidh agus cànan. Tha Catriona cuideachd na h-ùghdar foillsichte Gàidhlig agus bha i na Cathraiche air Comhairle nan Leabhraichean bho 2017 – 2021. Tha Gàidhlig aice bho thùs, is i stèidhichte ann an Glaschu.

Lachlann Peel

Mar thoradh Foghlam tro Mheadhan na Gàidhlig, tha Lachlann a-nis ag obair aig JP Morgan ann an Dùn Èideann an dèidh dha ceumnachadh bho Oilthigh Oxford le ceum ann an Eachdraidh. Fhad ‘s a bha e san sgoil, bha Lachlann a’ farpais ann am farpais film goirid, FilmG, far an do choisinn e ‘Film Oileanach as Fheàrr’ agus ‘Cleasaiche as Fheàrr’ agus bhon uair sin tha e air a bhith a’ toirt taic don iomairt mar bhritheamh.

Calum Steele

Àrd-stiùiriche aithnichte a chuir seachad còig bliadhna deug mar Rùnaire Coitcheann sa Chaidreachas Poileas na h-Alba gu 2023, far an do leasaich e agus a thug e buaidh air poileasaidh, an dà chuid, ann an Alba agus air feadh na cruinne, a’ gabhail a-steach an aontachadh a stèidhich Seirbheis Poileis na h-Alba. Ron seo, bha Calum na chonstabal poileis agus tha e fhathast air Comhairle Eadar-nàiseanta Chomainn Riochdachaidh a’ Phoileis. ‘S e neach-labhairt dùthchasach na Gàidhlig a th’ ann a tha a-nis stèidhichte ann an Dollar.