Chaidh prògraman BBC ALBA aithneachadh aig Duaisean RTS Scotland an t-seachdain-sa, le prògraman air an ainmeachadh thar diofar roinnean.
Ghlèidh Eòrpa, prògram cùisean-làitheil Eòrpach BBC ALBA, duais airson a’ phrògraim a bha a’ sgrùdadh dol an-sàs na Gàidhealtachd le tràilleachd.
Air a riochdachadh le BBC Scotland Productions, thug am prògram teisteanasan eachdraidheil am follais, agus chuidich e le bhith a’ taisbeanadh cuid de ne sgeulachdan fìrinneach mu chuairt air Alba agus malairt nan tràillean.
Thuirt Ruairidh MacÌomhair, a tha na neach-naidheachd agus na eachdraiche, agus a lìbhrig am prògram; “’S e obair sgioba a bh’ ann an seo agus tha mi fìor thaingeil dha RTS Alba airson an obair a rinn sinn aithneachadh mar seo. Taing dha na h-eòlaichean, leithid Daibhidh Alston agus Iain MacFhionghain, a bha cho fialaidh le an cuid ùine agus an cuid rannsachaidh. Agus taing shònraichte do Ghraham Chaimbeul, Karrie Prescott, Jack Shehata agus Philomena de Lima, a chuidich sinn gus a’ bhuaidh a th’ aig dìleab na tràilleachd fhathast an-diugh a thuigsinn.”
Cuideachd a’ faighinn aithneachadh leis an RTS bha am prògram aithriseach bho purpleTV Na Boireannaich a Thog Glasgow City, a’ toirt sùil air an sgeulachd air cùl stèidheachadh agus soirbheachas tràth Glasgow City FC.
Thuirt Margot NicCuaig, Stiùiriche purpleTV: “Tha mi air leth toilichte gu bheil Na Boireannaich a Thog Glasgow City air an duais seo a ghleidheadh. Ged a tha e gu pearsanta na adhbhar thoileachas, tha e cuideachd na teachdaireachd chudromach a tha a’ daingneachadh gu bheil sgeulachdan boireannaich cudromach.
“Tha guthan boireannaich air a bhith air an iomall ro fhada agus tha am prògram aithriseach seo, ag innse sgeulachd iongantach Laura Montgomery agus Cas Stiùbhart, na fhianais air a’ phrìomh àite a tha boireannaich air a chluich, agus a tha fhathast a’ cluich, ann an cultar na h-Alba. Tha e na urram dha-rìribh a bhith air an guthan àrdachadh dha luchd-èisteachd BBC ALBA.”
Thuirt Mairead Màiri Mhoireach, Ceannard Craoladh Ghàidhlig BBC ALBA: “Tha e na theisteanas do ìre phrògramadh BBC ALBA gu bheil sinn air sia prògraman fhaicinn bho sia diofar chompanaidhean air a’ gheàrr-liosta.
“Tha sinn air leth moiteil asta uile ach gu sònraichte sgioba Eòrpa agus purpleTV airson an cuid soirbheachas anns na roinnean naidheachdan agus spòrs le sgeulachdan tarraingeach agus brosnachail. Meal a naidheachd cuideachd orra sin uile a bha air a’ gheàrr-liosta agus a thog duais.”
Dhaibh-san a tha fìor dèidheil air ceòl, bidh an cuirm a bha mar soraidh slàn bho Runrig, ‘The Last Dance’ bho Chaisteal Shruighlea ri fhaicinn air BBC ALBA airson a’ chiad uair mar phàirt de dheireadh-sheachdain sònraichte le prògraman mu dheidhinn a’ chòmhlain.
Chaidh an dà chuirm a chlàradh anns an Lùnastal 2018 air beulaibh luchd-amhairc de 50,000 leis a’ chompanaidh dhibhearsain didseatach Blazing Griffin a tha stèidhte ann an Glaschu.
Seallaidh am prògram sònraichte seo air BBC ALBA an cuirm air fad, a mhaireas 3 uairean a thìde a chaidh a chlàradh aig Caisteal Shruighlea, àite aithnichte agus eachdraidheil don chòmhlan.
Air an toirt ri chèile ann an 1973 san Eilean Sgitheanach, thàinig Runrig gu cliù anns na 1970an agus 80an mar an còmhlan rock & folk a bu shoirbheachaile riamh à Alba, is mhair an ùine aca mar chòmhlan airson 45 bliadhna.
Thug iad a-mach 14 clàran stiùidio, agus thug iad ceòl Gàidhlig bho thallaichean beagan na Gàidhealtachd gu làraichean-cuirm mòra an t-saoghail, le Canada agus New York nam measg. Bha cuirmean làn aca aig cuid de na h-àitichean a bu chliùitiche air an t-saoghail cuideachd, leithid Times Square ann an New York, Talla Rìoghail Albert agus Caisteal Dhùn Èideann.
Tha Runrig – The Last Dance cuideachd a’ nochdadh ceòl bho thaghadh cheòladairean aithnichte Albannach eile, leithid Julie Fowlis, Duncan Chisholm, Laura McGhee, Gary Innes, Dave Towers agus Còisir Ghàidhlig Ìleach Ghlaschu.
Tha Donnie Rothach, am prìomh seinneadair aig Runrig bho 1974 gu 1997 air an ùrlar leis a’ chòmhlan airson cuid den chuirm, agus an luchd-amhairc a’ dèanamh gàirdeachas ri seo.
Thuirt Rory Dòmhnallach, ball tùsanach den chòmhlan a tha a-nise a’ fuireach ann an Cataibh: “’S e an dealas a th’ againn airson a bhith a’ cluich a chum an còmhlan a’ dol airson barrachd na 45 bliadhna. Thug an cuirm soraidh slàn seo uile gu ceann – tachartas ceart, geur a bha air a roinn eadarainn a bhios leam gu bràth. Ann an iomadh dhòigh, tha an soirbheachas againn leis ar luchd-leantainn, agus tha am film seo a’ sealltainn sin.”
Chuir a bhràthair Calum ris a seo: “Anns na h-amannan neònach tha seo, tha e uaireannan duilich a bhith a’ faireachdainn ceangailte ris na coimhearsnachdan as fhaisge ris a’ chridhe. Tha sinn an dòchas gum faigh coimhearsnachd Runrig faireachdainn aonaichte is iad a’ coimhead an cuirm mu dheireadh againn air BBC ALBA, agus gun tog e an spiorad aca.”
Thuirt Steven Little, riochdaire an fhilm The Last Dance aig Blazing Griffin; “Tha sinn air ar dòigh a bhith a’ faicinn an cuirm slàn 3 uairean a thìde air BBC ALBA, ’s e mar ùrlar foirfe airson an luchd-leantainn ionadail aig Runrig a ruigsinn. Bha mi fhèin riaraichte a bhith ag obair air an riochdachadh seo, tha e a’ taisbeanadh drùidhteachd a’ chòmhlain agus a tha a’ tabhann dìleab a bhiodh an còmhlan ag iarraidh fhàgail aig an luchd-leantainn aca. ’S e film cuirm air leth togarrach a th’ ann, agus tha fios am fhèin gun còrd e glan ri luchd-leantainn Runrig.”
Thuirt Mairead Chamshron, Deasaiche Seanail & Ceannard Co-bhanntachdan Cruthachail aig MG ALBA: “Tha BBC ALBA riaraichte deireadh seachdain slàn de shusbaint Runrig a thabhann dhan luchd-amhairc againn, leis a’ chuirm The Last Dance mar soraidh slàn a’ chòmhlain. Tha e air a bhith sgoinneil ag obair le Blazing Grifin agus a bhith a’ toirt an tachartas air leth seo gu BBC ALBA.”
Tha Runrig – The Last Dance air BBC ALBA air Disathairne, 3 Giblean aig 8f.
Bidh Air an Oir ri fhaicinn air Dihaoine 2 Giblean aig 9f, prògram bho thasglann BBC ALBA a tha a’ coimhead air freumhan ceòlmhor Runrig agus na buaidhean a bh’ orra, agus chithear cuirm bhon tasglann Runrig – City of Lights Didòmhnaich 4 Giblean aig 9f. Bidh na prògraman air fad ri fhaicinn air iPlayer a’ BhBC airson 30 là às dèidh gan craoladh.
’S e snàmhadair fiadhaich agus fear a tha dèidheil air a’ bhlàr a-muigh uile gu lèir a tha air an duais mhòr a chosnadh dha fhèin aig FilmG 2021, le film a tha a’ coimhead air mar a thug an glasadh buaidh air.
’S e Calum MacIllEathain (32), dealbhadair agus preseantair TBh a tha a’ coimhead air an t-suidheachadh annasach anns a bheil e ri linn glasadh Covid-19, agus a’ sealltainn cho duilich ’s a tha e air a bhith dha a bhith glaiste a-staigh fad na h-ùine anns an fhilm Am Bruadair.
Tha e a’ sealltainn am filmeadair a’ seacadh gus turas mòr, inntinneach a ghabhail mun chuairt a ghàrraidh gus sealltainn mar a tha an t-saoghal aige fhèin a’ faireachdainn fada nas lugha nan àbhaist, le bacaidhean siubhail ga mhùchadh.
Thuirt Calum: “Cha robh mi an dùil ris, agus tha mi air mo dhòigh an duais a thogail – chuir mi seachad ùine cho fada ag obair air an fhilm gun do dh’fhàs mi seachd searbh dheth airson greis!
“Rinn mi clàradh dhìom fhèin air beulaibh sgrìn uaine, agus an uair sin, fhuair mi criomagan bho mun chuairt a’ ghàrraidh, agus cha do dh’obraich gu leòr dheth. Ach mu dheireadh thall, thàinig a h-uile càil ri chèile agus bha coltas ceart gu leòr air, is faodaidh mi a choimhead a-nise!
“Tha mi a’ smaointinn gu bheil duaisean FilmG sgoinneil, gu h-àraidh am-bliadhna, nuair a tha sinn air a bhith glaiste am broinn an taighe, tha e air a bhith cudromach a bhith cruthachail. Tha e na thlachd dhomh a bhith a’ faicinn an uiread de dhaoine òga a’ cruthachadh fhilmichean cuideachd. Chan eil fhios dè nì iad san àm ri teachd an dèidh an spionnadh sin a lasadh.
“Tha e cuideachd math a bhith a’ faicinn dhaoine òga a’ cleachdadh na Gàidhlig taobh a-muigh na sgoile, airson rudeigin cruthachail a dhèanamh. Saoilidh mi gu bheil sin cudromach.”
Chaidh buannaichean nan duaisean ainmeachadh a-nochd (Dihaoine, 19 Màirt) air prògram TBh a chaidh a chlàradh gu sònraichte, le gaisgich BBC ALBA agus FilmG Fiona NicChoinnich agus Niall Iain Dòmhnallach ga thoirt thugainn.
Fhuair co-fharpais na bliadhna-sa 104 tagraidhean – barrachd na bliadhna sam bith eile – thar 17 diofar roinnean (eadar òigridh agus inbhich), le 41 dhiubh a’ faighinn àite air a’ gheàrr-liosta.
’S e film òigridh a’ dèanamh gàirdeachas air prògraman na maidne aig BBC Radio nan Gàidheal a thog duais Roghainn an t-Sluaigh. Tha Thairis na Maidne le Jonathan MacDonald agus Lachlann MacLeod a’ sealltainn an dithis bhalach a’ cur orra gur e craoladairean rèidio – agus bodaich aois a’ pheinnsein – a th’ annta, is iad a’ toirt na naidheachdan ionadail seachad à Stafainn san Eilean Sgitheanach.
Tha am film-sa, air a dhèanamh le cleasaichean òga à ceann a tuath an Eilein Sgitheanaich, air trì diofar dhuaisean a thogail, a’ sealltainn gum b’ e a b’ fheàrr an dà chuid leis na britheamhan agus a’ phoball. Ach, mar a chuala sinn anns a’ phrògram, b’ fheàrr leis a’ chleasaiche òg Lachlann a bhith na chroitear, seach a bhith air an sgrìn tuilleadh!
Tha Urras Oighreachd Ghabhsainn air Film Dùthchais as Fheàrr a ghlèidheadh a-rithist am-bliadhna. Fhad ’s a bha film an-uiridh a’ coimhead air atharrachadh na gnàth-shìde, tha oidhirp na bliadhna-sa, Sgìre le Spiorad, a’ coimhead air mar a chuidich bùth ionadail an coimhearsnachd a tharraing le chèile thairis air a’ ghlasadh.
Tha am film aca ag innse stòraidh Bùth Chrois, a thòisich biadh agus rudan bunaiteach eile a thoirt mun cuairt na sgìre do dhaoine anns a’ choimhearsnachd a bha so-leònte agus a bha gan cumail fhèin fa leth, agus rinn an oighreachd a tha fo shealbh na coimhearsnachd film goirid gus muinntir na bùtha agus an luchd-obrach a chomharrachadh.
Tha ceòl air leth ann cuideachd, le rapper Gàidhlig Hammy Sgìth à Glaschu a’ togail an duais airson an cluiche as fheàrr le tionndadh às ùr den duanag Ghàidhlig Brochan Lom – criomag de hip-hop na Gàidhlig, a’ togail air gach nì bho beachdan cùl a’ bheairt gu abairtean ùra Gàidhlig.
Bidh na duaisean rim faicinn air iPlayer a’ BhBC airson an ath 30 là, agus bidh iad rim faicinn air BBC ALBA a-rithist oidhche Luain aig 10.30f (22 Màirt).
’S iad seo na buannaichean:
Duais Roghainn an t-Sluaigh (fosgailte thairis air an dà chuid roinn nan Inbheach agus roinn na h-Òigridh) Thairis na Maidne le Jonathan MacDonald agus Lachlann MacLeod. Tionndadh air prògram naidheachdan na maidne air Radio nan Gàidheal (Aithris Na Maidne).
ROINN NAN INBHEACH
Film as Fheàrr Am Bruadar le Calum MacIlleathain. Sùil chruthachail air tursan agus cuairtean fad às tron ghlasadh.
Film Oileanach as Fheàrr Janni, Air Muir is Tir le Innes MacLeòid. Film mu Janni Diez (Oifigear na Gàidhlig aig Sabhal Mòr Ostaig) agus a cuid gràdh don bhlàr a-muigh.
Film Dùthchais as Fheàrr Sgìre le Spiorad le Urras Oighreachd Ghabhsainn. Sùil air Bùth Chrois agus an obair a rinn iad tron ghlasadh gus biadh agus stuthan eile fhaighinn do dhaoine nas sine anns a’ choimhearsnachd. Bhuannaich a’ bhuidheann coimhearsnachd seo an dearbh dhuais an-uiridh.
Stiùiriche Ùr as Fheàrr John Nicholson airson Bròn. Dràma mu phoca iasgaich a’ tighinn air tràigh agus dithis bhràthair, is aonan dhiubh aig a bheil rùn dìomhair.
Film Fòn-làimhe as Fheàrr Conntraigh le Tanca Aonghais. Sùil air an fhiadh-bheatha a bhios air an tràigh an dèidh dhan mhuir a thraoghadh.
Cluiche as Fheàrr Brochan Lom le Hammy Sgìth. Ooh aah Slainte mhath! – ’s ann aige-san tha na sgilean rapaidh Gàidhlig!
Sgriobt as Fheàrr Aiseirigh le Fiona J NicCoinnich. Measgachadh de bhàrdachd sean is ùr air muin seallaidhean de Chanaigh.
ROINN NA H-ÒIGRIDH
Film as Fheàrr le Buidheann Òigridh Na Cèicean Blasta, le Bun-sgoil Chnoc na Creige ann am Baile Dhubhthaich. Tha madadh a’ goid chèicichean nighean bheag a’ bhonaid dheirg. Tha cùis lagha ri thighinn air a shàilleibh, ach chan eil toraidhean na cùise cho dona ‘s a bha a’ mhadadh an dùil ris.
Film as Fheàrr Na Cèicean Blasta, le Bun-sgoil Chnoc na Creige.
Riochdachadh as Fheàrr Claidheamh Cutach le Finlay MacDonald agus Silas Brown. Dithis shrainnsear a’ tighinn le chèile gus a’ chùis a dhèanamh air a’ bhan-rìgh olc.
Cluiche as Fheàrr Johnathan MacDonald ann an Thairis Na Maidne.
Duais Gàidhlig nam Fileantach Thairis Na Maidne. Jonathan MacDonald agus Lachlann MacLeod. 3 duaisean uile gu lèir airson an fhilm seo.
Duais Gàidhlig an Luchd-ionnsachaidh Sealladh Ùr le Sgoil Bhàgh a’ Chaisteil. Tha tè òg a’ strì ri leughadh, ach tha an t-sealladh aice air thoirt am feabhas le taic caraid.
Taghadh Eadar-Nàiseanta Aonaichte le Nuala MacDonald. Sùil air aonarachdas agus cumhachd càirdeas.
Film Aithriseach as Fheàrr Bhon Làimh Chun a’ Bheòil le Eoin Cuimeanach. Film Aithriseach mu bhith a’ glacadh agus ag ithe do bhiadh fhèin.
Filmeadair Òg as Fheàrr Tadhal Air Taibhsean le Finlay Morrison. Sealg-taibhse ann an seann taigh.
Tha an tuilleadh fiosrachaidh aig www.filmg.co.uk
Faodaidh sibh cuideachd pàirt a ghabhail sa chòmhradh tro na diofar mheadhanan sòisealta aig FilmG:
facebook.com/filmgalba/
instagram.com/filmg_alba/
twitter.com/FilmGAlba
Bidh BBC ALBA a’ tabhann taghadh de phrògraman a chumas taic ri ionnsachadh clann-sgoile. Thèid prògraman leithid Baile Mhuilinn, A’ Bhùth, Leugh le Linda, Aithne air Ainmhidhean agus Saidheans Spòrsail a shealltainn mar phàirt den chlàr làitheil aig CBeebies is CBBC ALBA, leis na prògraman an uair sin rim faicinn air an iPlayer.
Bidh prògraman a bharrachd rim faotainn mar phàirt de cho-chruinneachadh ionnsachaidh air seanail iPlayer BBC ALBA bho 11 Faoilleach gu 2 Giblean. Gabhaidh seo a-steach susbaint bun-sgoile le cuideam air matamataig, àireamhan, litreachas agus eachdraidh. Bidh taghadh bhidiothan Bitesize mu matamataig, saidheans, litreachas agus cuspairean sòisealta airson na bun-sgoile ri fhaotainn anns a’ Ghàidhlig cuideachd.
Gheibhear tuilleadh goireasan ionnsachaidh do chloinn bun-sgoile agus àrd-sgoile aig ìre Nàiseanta 5 agus Àrd-Ìre air làrach-lìn Bitesize, bbc.co.uk/bitesize le goireasan na sgoile-àraich ri fhaotainn air bbc.co.uk/cbeebiesalba, agus gheibhear susbaint CBeebies agus CBC ALBA air sianal YouTube BBC ALBA.
’S e BBC ALBA an rogha sheanail airson Nollaig na bliadhna-sa, le measgachadh de phrògraman dhan teaghlach air fad, agus Cèilidh na Bliadhn’ Ùire mar shalann sa bhrot – aig astar, ach beò, thèid a’ chèilidh cuideachd a chraoladh air Radio nan Gàidheal, agus air feadh an t-saoghail air iPlayer a’ BhBC aig an aon àm.
Thairis air àm na Nollaig, bidh BBC ALBA a’ tabhainn luach de sgeulachdan pearsanta. Ann an NY2SY, bidh an craoladair Niall Iain Dòmhnallach ag innse mun turas fhiadhaich agus chunnartach aige, is e a ag amas air iomradh thairis air a’ Chuan Siar.
Ann an dà phrògram aithriseach sònraichte, Dystonia Beatha air Fhiaradh agus Lipoedema – Sgeulachd Lorna, thèid dà theisteanas tiamhaidh agus làidir innse bho dhithis a tha a’ fulang le tinneasan maireannach le buaidh mhòr air am beatha. Airson faisg air 40 bliadhna, tha DK Mac a’ Phì air a bhith beò le dystonia, a’ fàgail nach urrainn dha a cheann a chur dìreach. Tha seo air buaidh a thoirt air iomadh taobh de bheatha làitheil. Tha Lorna Nic an t-Sagairt, às an Eilean Sgitheanach, air a beatha a chur seachad a’ strì le lipoedema; tinneas cealla-blonaig a dh’fhaodadh a bhith air a chàradh le obair-lannsa a dh’atharraicheas cùrsa a beatha.
Aig an àm-sa den bhliadhna, tha sinn uile a’ coimhead air adhart ri bhith a’ coimhead nam filmichean as fheàrr leinn, agus an cuideachd Cinema Gadelica, air a lìbhrigeadh le Patsi NicChoinnich, gheibh sinn a-mach tòrr fiosrachadh inntinneach mu na filmeadairean aithnichte a chaidh a tharraing le seallaidhean brèagha na h-Alba, fiù ’s air an dreachadh mar àitichean cian-thìreach ann am filmichean leithid James Bond gu 2001: A Space Odyssey.
Bhon sgrìobhadair aithnichte comadaidh Iain MacLeòid, a bha an sàs leis an t-sreath cliùmhor Chanadianach Trailer Park Boys, tha dà fhilm ghoirid is annasach, na dhà dhiubh air an clàradh ann an Alba Nuadh. Tha An t-Inneal Espresso agus Na Tuinichean Mì-thoilichte a’ dèiligeadh le caractaran agus suidheachaidhean a tha le chèile gu math cearbach.
Bidh BBC ALBA cuideachd a’ sònrachadh sgilean, paiseanan, traidiseanan agus seallaidhean a tha stèidhte agus a tha ceangailte ris a’ Ghàidhealtachd agus ris na h-eileanan gan taisbeanadh, le sùil air iasgairean, poidsearan agus dràibhearan railidh amaitearach, a bharrachd air na Fir Clis a’ faighinn an sgrùdaidh.
Tha tòrr phrògraman a chumas a’ chlann ann an sunnd rim faicinn thairis air na saor làithean cuideachd. A’ tòiseachadh le dealbh-beò cumhachdach agus tiamhaidh, Sol. Air Là na Nollaig fhèin, thèid an dealbh-beò ùr bho Julia Donaldson ris an robh tòrr a’ dèanamh fiughair, Zog, a shealltainn, agus gheibhear cuideachd sgeulachdan dàna Lena, croitear òg anns na Hearadh le miann sònraichte!
Gus crìoch a thoirt air a’ bhliadhna, chithear film air leth brèagha bho Studio Ghibli, ga shealltainn airson a’ chiad turas anns an RA, Ronjia, Nighean a’ Mhèirlich, bho sgrìobhadair Pippi Longstocking air Oidhche Challainn bho 6f.
Nas fhaide air adhart air an fheasgar ud, gabhaidh sinn sùil aoireil air a’ bhliadhna a bh’ ann, le Siud Agad E 2020 agus an uair sin Cèilidh na Bliadhn’ Ùire às a dhèidh. Aig an stiùir bidh Cathy NicDhòmhnaill, ann an Glaschu, is Niall Iain Dòmhnallach, ann an Steòrnabhagh. Nan cuideachd, bidh aoigh eadar-nàiseanta no dhà, a bharrachd air Trail West, Sian, agus Còmhlan Cèilidh Ghleann Fhionnain, agus Peat & Diesel a bhios a’ toirt soraidh slàn air a’ bhliadhna agus a’ cur fàilte air an tè ùr san dòigh aca fhèin.
Thuirt Mairead Màiri Mhoireach, Ceannard Craoladh Gàidhlig aig BBC ALBA: “Tha sinn cinnteach gum bi an taghadh sònraichte de phrògraman a th’ againn mar dheagh chuideachd airson nan seachdainean a tha ri thighinn, le stòraidhean inntinneach, tarraingeach agus brosnachail. Bidh àm ann airson coimhead air ais, cuimhneachadh, agus airson comharrachadh aoibhneil, is sinne a’ toirt thugaibh cuireadh a thighinn nar cuideachd airson àm na Nollaig air BBC ALBA”.
Faic barrachd fios mu Chlàr na Nollaig an seo
Nollaig Chridheil agus Bliadhna Mhath Ùr bho BBC ALBA!
Tha am film beò-dhealbhachaidh – a mhaireas 28 mionaid agus a thèid a shealltainn air BBC ALBA ann an Alba – ag amas air sòlas a thoirt do theaghlaichean le clann òg, agus bliadhna cho doirbh ’s a th’ air a bhith ann ri ar linn a’ tighinn gu crìoch.
Tha Sol na fhilm air leth smaoineachail, a’ leantainn balach òg a’ strì ri call, agus thèid a shealltainn airson a’ chiad uair anns an RA agus Poblachd na h-Eireann air grian-stad a’ gheamhraidh, an oidhche as duirche sa bhliadhna, Diluain 21 Dùbhlachd.
Tha am film a’ leantainn balach, Sol, a dh’fhulaingeas call a sheanmhair chòir, agus a thèid fhàgail ann an dorchadas leis fhèin. Tha am film a’ toirt am follais na diofar dhòighean a thèid dèiligeadh ri call (clisgeadh, ionndrainn, tuathalachd agus fuasgladh) tro shùilean leanaibh.
Ach, tha togail ann an teachdaireachd Sol. Tha e ga chur, gu h-obann, an tòir an t-solais a th’ air smàladh às air feadh an t-saoghail, agus tha an turas dàna seo a’ toirt air aithneachadh gu bheil an gràdh a th’ aige dha sheanmhair nas làidir buileach na tha pian a chall.
Chaidh am film a chruthachadh mar ghoireas air a bheil cruaidh fheum, gus clann agus teaghlaichean a chuideachadh ann a bhith a’ dèiligeadh ri call, agus tha e gu sònraichte tiamhaidh is e a’ tighinn aig ceann bliadhna a th’ air a bhith cho duilich air feadh na dùthcha.
Thathas an dòchas gun toir an sgeulachd agus na caractaran air tidsearan, pàrantan agus clann òg bruidhinn mu mar as fheàrr a dhèiligeas sinn leis na faireachdainnean a nochdas an dèidh bàs neach-gaoil.
Le aithneachadh air an fheum a th’ aig film cho chuspaireil air feadh na dùthcha, tha iomadh chraoladair TBh air a thighinn còmhla gus Sol a chraoladh thairis air seachd diofar ùrlaran air an aon là.
Air a choimiseanadh le craoladairean ionadail o thùs, mar fhilm nan Cànanan Ceilteach anns a’ Chuimris, Gàidhlig na h-Èireann agus Gàidhlig na h-Alba, thèid a chraoladh cuideachd le fo-thiotalan Beurla, gus luchd-amhairc nàiseanta a tharraing.
Tha an seinneadair Gàidhlig agus a’ bhana-chleasaiche Anna Mhoireach a’ toirt guth do sheanmhair Sol (fhad ‘s a tha an cleasaiche Èireannach a choisinn duais Emmy, Fionnula Flanagan a’ dèanamh an dreach Beurla) agus an seinneadair Gàidhlig Ellen NicDhòmhnaill a’ toirt guth do mhàthair Sol.
Chaidh Sol a chruthachadh agus a riochdachadh leis a’ chompanaidh riochdachaidh TBh cloinne a tha stèidhte ann am Beul Feairste air a bheil Owl Films. Chaidh an tionndadh Gàidhlig a chruthachadh le Obh! Obh! Studios ann an Steòrnabhagh.
Thuirt Bill MacLeòid, Deasaiche Coimiseanaidh aig MG ALBA, a tha a’ ruith BBC ALBA ann an co-bhanntachd leis a’ BhBC: “Tha Sol dha-rìreabh a’ freagairt air an linn sa bheil sinn – ach tha e cuideachd a’ toirt aithne do sheann thraidisean Ceilteach, far a bheil atharrachadh nan ràithean agus tionndadh na bliadhna a’ sònrachadh brìgh dhomhainn. Tha mi cinnteach gun toir am prògram breagha, stòlda seo beagan sholais dhuinn uile.”
Thuirt Stiùiriche Chruthachail Paper Owl, Grainne McGuinnes: “Tha clann feumach, gu h-àraidh a-nis, air sgeulachdan làidir lèirsinneach a chumas taic riutha ann a bhith a’ dèiligeadh ri faireachdainnean nach aithne dhaibh, agus gus slighe air adhart a bhrosnachadh le soirbh-dhùil am pailt.”
Chaidh Sol a choimiseanadh le craoladairean Ceilteach TG4, S4C agus BBC ALBA, agus tha e ga roinn a-mach le Aardman. Fhuair e maoineachadh bho Mhaoin Shusbaint Luchd-amhairc Òg aig Institiud Film na Breatainn, agus bho Mhaoin Craolaidh Gàidhlig na h-Èireann agus Maoin Sgrìn aig Sgrìn Èirinn a Tuath. Chaidh an Albert Calculator agus teisteanas riochdachaidh so-sheasmhach a chleachdadh gus ceum-coise charboin an riochdachaidh a lùghdachadh.
Thuirt Ceannard Maoin Luchd-amhairc Òg aig a’ BhFI, Jackie Edwards: “Tha seo mu dheidhinn a bhith a’ cuimhneachadh, le gràdh air an fheadhainn a chaill sinn, le fios nach eil sinn nar n-aonar agus a bhith a’ brosnachadh theaghlaichean a bhith a’ bruidhinn mun cuid call. Tha fada cus chlann agus dhaoine òga a’ fulang le buaidh a bhith a’ call am bliadhna, agus mar sin bha sinn airson cothrom a chruthachadh stad agus smaointinn, agus gum faigh craoladairean poblach air a thighinn còmhla gus an fhilm sònraichte a co-chraoladh gu uimhir cho mòr ’s a ghabhas de na daoine òga san dùthaich seo, gus taic a thoirt dhaibh an cuid solas a lorg san dorchadas.”
Geàrr-Chunntas an Fhilm:
Tha Sol na bhalach òg a thèid fhàgail san dorchadas, an dèidh dha a sheanmhair, air an robh e cho measail, a chall. ’S e gaisgeach mì-dheònach a tha ann mun sgeulachd aige fhèin – air a chur air turas cudromach gus solas a thoirt air ais gu saoghal a tha a’ sìor fhàs dorcha.
Tha an turas aige ga thoirt tro thìr mòr farsaing a tha làn de chuimhneachain Nonee – dealbhan agus criomagan bho na clàran-deilbh aice air an trusadh còmhla. Gheibh e taic anns an t-saoghal seo, air a threòrachadh le Nonee na nighean bheag aig an toiseach, agus e an uair sin a’ tighinn tarsainn oirre aig diofar amannan na beatha.
Aig deireadh an turais, ruigidh Sol Seann Teampal an t-Solais san Ear, far a bheil a sheanmhair a’ feitheamh. Aithnichidh e gum faod e gabhail ri chuid fhaireachdainnean mu dheidhinn a call, oir tha an gràdh a th’ aige dhi fada nas treasa na tha pian a chall. Tuigidh e gun tàinig feabhas air an t-saoghal, air sàillibh gun robh a sheanmhair mar phàirt dheth, agus gum bi a cuimhne a chaoidh na phàirt dheth fhèin. Chan fhalbh gràdh a chaoidh.
Diluain 21 Dùbhlachd – Clàr craolaidh Sol:
18:30 BEÒ: S4C (anns a’ Chuimris), TG4 (ann an Gàidhlig na h-Èireann), BBC ALBA (ann an Gàidhlig na h-Alba)
19:30 BEÒ: CiTV (le fo-thiotalan Beurla)
19:30 Air-iarrtas: iTV Hub, All 4, My5 (le fo-thiotalan Beurla)
Chaidh an tachartas, a tha gu h-àbhaisteach a’ dol a-mach beò, a chraoladh ann am prògram beòthail a bh’ air a chur ri chèile agus a chur a-mach air BBC ALBA a-mhàin. Le Alistair Heather agus Màiri Anna NicUalraig aig an stiùir, chaidh na buannaichean ainmeachadh a bharrachd air ceòl bho cuid de na ceòladairean traidiseanta as cliùitiche ’s a tha ann, leis an Iona Fyfe Trio, Project Smok, Deirde Ghreumach, Jarlath Henderson & Karen NicMhathain, a thuilleadh air Phil Cunningham agus tòrr a bharrachd.
Bha còir aig tachartas na bliadhna-sa gabhail àite ann an Talla Chàird Dhùn Dhè, ach le ceòl beò agus tachartasan toirmisgte airson an àm ri teachd, rinn Hands Up for Trad saothair gus taic a thoirt do luchd-ciùil le bhith a’ tabhann ùrlar eadar-dhealaichte, a thàinig am bàrr le dà phrògram sònraichte airson Na Trads air BBC ALBA.
Thug Joy Dunlop inntrigeadh do na buill ùra aig Talla Laoich na Trads oidhche Haoine, leis na Duaisean Ciùil Thraidiseanta Albannach MG ALBA an uair sin air an Disathairne. Thèid na duaisean a shealltainn a-rithist air BBC ALBA aig 9f Disathairne 18 Dùbhlachd 2020 agus bidh iad ri fhaotainn air iPlayer a’ BhBC airson 30 là.
Thuirt Ealasaid Dhòmhnallach, Stiùiriche Ro-innleachd & Cùisean Thaoibh a-muigh aig prìomh buidheann taic nan duaisean, MG ALBA, a tha a’ ruith BBC ALBA ann an co-bhanntachd leis a’ BhBC: “Uair eile, tha na Trads air taisbeanadh sàr-mhathas cruthachalachd is tàlaint na h-Alba air fad. Bu mhath le MG ALBA meal an naidheachd a chur orra a ghabh pàirt ann, iadsan a chaidh ainmeachadh agus na buannaichean, leis gu bheil iad air a bhith mar phàirt de bhliadhna air leth diofraichte far a bheil ceòl air a bhith na rud uabhasach cudromach nar beathannan uile. Tha sinn air ar dòigh gu bheil Hands Up for Trad air a h-uile duine a thoirt cruinn còmhla gus an taghadh as fheàrr de cheòl thraidiseanta a chomharrachadh.”
Thuirt Simon Thoumire, a stèidhich Hands Up For Trad agus a tha na Stiùiriche Cruthachail aca, gun robh e taingeil dhan a h-uile neach a bha an sàs: “Thug Covid-19 oirnn uile atharrachaidhean mòra a dhèanamh, agus thug e iomadh dhiofar bhuaidh oirnn, agus bu mhath leam taing a thoirt do MG ALBA agus ar luchd-taic, na ceòladairean agus an sgioba, agus a h-uile duine a chuir bhòt a-staigh.
“Tha a h-uile duine air obrachadh gun sgur – ag atharrachadh, a’ cumail a’ dol, agus a’ toirt ar prògram ciùil tron bhliadhna air fad gu bith – a’ toirt bliadhna air leth gu crìoch ann am prògram na h-oidhche a-raoir, Na Trads 2020 air BBC ALBA, agus Duaisean Ciùil Thraidiseanta Albannach MG ALBA.”
Taobh a-staigh prògram nan duaisean, chaidh triùir cùl-taicean coimhearsnachd Ceòl Traidiseanta na h-Alba aithneachadh le duaisean sònraichte; Chaidh Duais Seirbhisean don Albais Jane Paisley le taic bho Alba Chruthachail a thoirt gu James Robertson, chaidh Duais Seirbhisean don Ghàidhlig le taic bho Bhòrd na Gàidhlig a thoirt gu John Smith, agus chaidh Duais 2020 Sheumais MhicEanruig airson Seirbhisean gu Ceòl Traidiseanta gu Lisa Whytock.
Le atharrachadh airson a h-uile nì tha an gnìomhachas air a chur air dòigh ri linn Covid-19 ann an 2020, ’s iad buannaichean Duaisean Ciùil Thraidiseanta Albannach MG ALBA:
1. Clàr na Bliadhna, le taic bho Bhirnam CD
The Woods le Hamish Napier
2. Obair Ùr na Bliadhna, le taic bho PRS for Music
Everyday Heroes le Skerryore
3. Pròiseact Ciùil Coimhearsnachd na Bliadhna, le taic bho Ghreentrax Recordings
Tunes in the Hoose
4. Tachartas na Bliadhna le taic bho VisitScotland
BBC Radio Scotland Young Traditional Musician Award 20th Anniversary Concert (Celtic Connections)
5. Seinneadair Gàidhlig na Bliadhna le taic bho Chomunn Ghàidhealach Lunnainn
Fionnag NicChoinnich (Fiona MacKenzie)
6. Neach-ciùil na Bliadhna, le taic bho Oilthigh na Gàidhealtachd is nan Eilean
Tim Edey
7. Cuirm Air-loidhne 2020, le taic bhon Gordon Duncan Memorial Trust
Duncan Chisholm’s Covid Ceilidh
8. Seinneadair Albais Citty Finlayson na Bliadhna, le taic bhon Traditional Music and Song Association (TMSA), do luchd-ciùil a bhios a’ seinn ann an Albais
Siobhan Miller
9. Bhidio Trad na Bliadhna, le taic bho Threads of Sound
Calum Dan’s Transit Van le Peat & Diesel
10. Ceòl Traidiseanta anns na Meadhanan, le taic bho Shabhal Mòr Ostaig
Anna Massie – Black Isle Correspondent
11. Neach-ciùil Gealltanach na Bliadhna, le taic bhon Royal Conservatoire of Scotland
Rebecca Hill
12. Oide Ciùil na Bliadhna, le taic bho Creative Scotland’s Youth Music Initiative
Josie Duncan
Nochdaidh ceòl air leth bho cheòladairean traidiseanta aithnichte ann an Na Trads 2020, agus duaisean bliadhnail cliùiteach a bhios a’ toirt aire do shàr-mhathas; a’ gabhail a-staigh a h-uile taobh de chèol thraidiseanta Albannach, bho seinn ann an Gàidhlig & Albais, gu comas cluiche agus gach nì eile gam measadh.
Bha còir aig tachartas na bliadhna-sa a bhith a’ gabhail àite ann an Talla Chaird Dhùn Dhè, ach tha a’ chomharrachadh bheòthail gu bhith ann fhathast air BBC ALBA, le ceòl a chaidh a chlàradh gu sònraichte air a shon bho chuid de na rionnagan as motha anns an t-saoghal chiùil thraidiseanta, leithid The Iona Fyfe Trio, Project Smok, Deirdre Ghreumach, Jarlath Henderson, Phil Cunningham, Karen NicMhathain agus tòrr a bharrachd.
Le Màiri-Anna NicUalraig agus Alistair Heather aig an stiùir, thèid na duaisean a thoirt seachad air feasgar Disathairne 12 Dùbhlachd ann an cruth ùr trì-chànanach, anns a’ Ghàidhlig, ann an Albais agus Beurla gus farsaingeachd a’ chultair thraidiseanta ann an Alba a chomharrachadh.
Tha Màiri Anna NicUalraig na seinneadair Gàidhlig cliùiteach, a th’ air Seinneadair Gàidhlig na Bliadhna a choisinn dhi fhèin aig Na Trads ann an 2019, agus a th’ air a bhith a’ lìbhrigeadh nan duaisean bhon a chaidh an craoladh air BBC ALBA an toiseach, ann an 2008.
’S e Alistair Heather, an sgrìobhadair agus craoladair, a tha na cho-phreasantair ùr, agus e na neach-taic aithnichte don Albais, agus ’s e fhèin a bhios a’ lìbhrigeadh Dhuaisean Bliadhnail na h-Albais.
Air oidhche Haoine, thèid prògram ùr sònraichte a chraoladh air BBC ALBA, airson Talla Laoich na Trads, le Joy Dunlop, seinneadair Gàidhlig agus craoladair ga thoirt seachad.
Le ceòl bho Old Blind Dogs agus an t-seinneadair cliùteach Gàidhlig Maighread Stiùbhairt, bidh Joy ag inntrigeadh nam buill as ùire gu Talla Laoich na Trads.
Thuirt Mairead Chamshron, Deasaiche Coimiseanaidh agus Ceannard Cho-bhanntachdan Chruthachail airson BBC ALBA, “Feumaidh duine sam bith aig a bheil ùidh ann an cultar traidiseanta na h-Alba Na Trads a choimhead agus tha sinn air ar dòigh gum faod sinn seo a thoirt dhan luchd-amhairc againn a-rithist. Tha deagh fhaireachdainn ann mu dheidhinn nan duaisean agus chithear sin uile airson a’ chiad turas sa phrògram.”
Thuirt Ealasaid Dhòmhnallach, Stiùiriche Ro-innleachd agus Chùisean Taoibh A-muigh aig prìomh buidheann taic nan duaisean MG ALBA, “Tha MG ALBA uabhasach fhèin moiteil a bhith a’ cur taic ris na duaisean seo, agus tha sinn a’ coimhead air adhart gu mòr ris na prògraman fhaicinn air BBC ALBA. Tha bliadhna air leth dhuillich air a bhith aig gnìomhachas a’ chiùil ann an Alba, agus ’s e sin a tha a’ fàgail aithneachadh an innleachdais agus co-obracadh cho chudromach.”
Coimheadaibh Na Trads 2020 air BBC ALBA no air iPlayer a’ BhBC:
9f Dihaoine 11 Dùbhlachd Na Trads 2020: Talla Laoich nan Trads
9f Disathairne 12 Dùbhlachd Na Trads 2020: Duaisean Ceòl Traidiseanta Albannach MG ALBA
Music Tutor of the Year, sponsored by Creative Scotland’s Youth Music Initiative
• Rua MacMillan
• Rachel Hair
• Josie Duncan
• Lauren MacColl
• Corrina Hewat
• Laura-Beth Salter
• Louise (Mackenzie) Douglas
Gaelic Singer of the Year, sponsored by The Highland Society of London
• Fionnag NicChoinnich (Fiona MacKenzie)
• Joy Dunlop
• Rachel Walker
• Raymond Bremner
Album of The Year, sponsored by Birnam CD
• All Is Not Forgotten by Siobhan Miller
• Banjaxed by Ciaran Ryan
• Bayview by Project Smok
• Eye of the Storm by Tide Lines
• Light My Byre by Peat & Diesel
• Shhh I’m on the phone by Innes Watson
• Steall by Ewen Henderson
• The Ledger by Gillian Frame, Findlay Napier and Mike Vass
• The Roke by Ross Miller
• The Woods by Hamish Napier
Up & Coming artist of the Year, sponsored by Royal Conservatoire of Scotland
• Benedict Morris
• Rebecca Hill
• Malin Makes Music
• Avocet
Community Music Project of the Year, sponsored by Greentrax Recordings
• Campbell’s Ceilidh
• Tunes in the Hoose
• MacGregor’s Live at Five
• Hands Up for Trad Strathspey and Reel Society
• Covid Choir Workshops
• Carry On Streamin
• Comhairle Cèilidhs (Comhairle nan Eilean Siar)
Event of the Year Award sponsored by VisitScotland
• 365 stories + Music (Aidan O’Rourke and James Robertson)
• Virtual Edinburgh International Harp Festival
• Fèis Rois Adult Feis Weekend Online
• Tional Gaelic Online Music Festival
• BBC Radio Scotland Young Traditional Musician Award 20th Anniversary Concert (Celtic Connections)
• Coastal Connections (Celtic Connections)
Citty Finlayson Scots Singer of the Year, sponsored by Traditional Music and Song Association (TMSA)
• Siobhan Miller
• Claire Hastings
• Adam Holmes
• Allan & Rosemary McMillan
Trad Video of the Year, sponsored by Threads of Sound
• Erica’s by Balter
• Calum Dan’s Transit Van by Peat & Diesel
• Deep Dark Beast by Twelfth Day
• Moorlough Shore by ELIR
• Ceòl Mòr Style by Calum MacCrimmon
• Taste the Rain by Tide Lines Choir
Online Performance of 2020, sponsored by Gordon Duncan Memorial Trust
• Sandy on Sunday Show (Sandy Brechin)
• Live from The Lounge with Paul Anderson and Shona Donaldson
• Pete Clark From The Shed
• Tide Lines Virtual World Tour
• Skerryvore Live Across The World
• Duncan Chisholm’s #CovidCeilidh
• Lomond Ceilidh Band’s The Daily Ceilidh
Original Work of the Year, sponsored by PRS for Music
• The Woods by Hamish Napier
• Everyday Heroes by Skerryvore
• Graham Rorie – The Orcadians of Hudson Bay
• Rachel Newton – To the Awe
• Camhanaich (Dawn) by Mhairi Hall
Trad Music in the Media, sponsored by Sabhal Mòr Ostaig
• Marie Martin – Box and Fiddle Magazine
• Ewan Galloway and Derek Hamilton – RadioGH
• Fiona McNeill – Celtic & Folk Fusions Radio Show
• Sruth na Maoile (BBC Radio nan Gàidheal and RTÉ Raidió na Gaeltachta)
• Anna Massie – Black Isle Correspondent
Musician of the Year, sponsored by the University of the Highlands and Islands
• Tim Edey
• Peter Wood
• Anna Massie
• Jenn Butterworth
• Ailie Robertson
• John Carmichael
