Tha An Clò Mòr a’ tilleadh gu BBC ALBA agus BBC iPlayer airson an dàrna streath nas fhaide sa bhliadhna.
Chaidh a’ chiad sreath den dràma a chraoladh air BBC ALBA san Fhaoilleach agus sa Ghearran 2023 agus chòrd e ris an luchd-amhairc sa bhad. Tha sgrìobhadairean Patsi NicChoinnich agus Catrìona Lexy Chaimbeul air tòiseachadh air sgriobtaichean airson an dàrna sreath – a’ togail air na sgeulachdan dathach de ghaol, strì agus chluaineas a chaidh a thogail anns a’ chiad sreath. Thathas a’ coimhead ri filmeadh anns na h-Eileanan an Iar sa Chèitein.
Bho shrainnsearan dalma gu gaol dìomhair agus teaghlach a tha an impis tuiteam às a chèile, bha sreath a h-aon loma làn tachartasan toinnte is buadhmhor a ghlac aire an luchd-amhairc.
Tha an t-sreath stèidhichte air gnìomhachas teaghlaich, le Muileann MhicSuain na theis mheadhain. Tha a’ ghnìomhachas ann an staing le sgioba-obrach beag a’ feuchainn rin cuid obraichean a dhìon agus tha an ùine a’ ruith airson ceannard na muilne, Seumas MacSuain (Eòghan MacFionghain) freagairt a lorg. Bidh sreath a dhà a’ dearbhadh dè tha dol a thachairt do Sheumas agus don mhuileann.
Ann an oidhirp gus a’ ghnìomhachas a shàbhaladh agus dìon a chuir air dòighean-obrach traidiseanta, dh’iarr Seumas taic-airgid bho charaidean teaghlaich à Nirribhidh.
Ràinig neach-gnìomhachais òg à Nirribhidh, Johan Furseth (Fredrik Malte Petersen), an t-eilean làn planaichean eadar-dhealaichte bho na dòighean dualach. Cha b’ fhada gus an robh Johan agus na planaichean aige a’ cur an ainmein air manaidsear na muilne, Sìleas NicSuain (Erica Mhoireasdan).
Bha mì-thoileachas agus do-riarachas eachraidheil ann an teaghlach MhicSuain aig cridhe grunn sgeulachdan san t-sreath. Chì luchd-amhairc tòrr a bharrachd den seo anns an dàrna sreath agus sinn a’ feitheamh gus faighinn a-mach dè thachras don mhuileann.
Erica Mhoireasdan mar Sìleas NicSuain. © Sradag Creative / Solus Productions / MG ALBA.
Bidh bòidhchead àrainneachd Na Hearadh is faram nam beart maille ri dol a-mach theaghlach a tha eadar starsaich soirbheachais is crìonadh marbhteach, a’ cur ri beartas nan sgeulachdan anns an dràma eireachdail seo aon uair eile.
Riochdaichte le Solus Productions, tha an t-Àrd-Riochdaire/Stiùiriche, Tony Kearney, air a dhòigh gu bheil sreath ùr dearbhte airson an ath-bhliadhna agus tha e a’ dèanamh fiughair ris an luchd-amhairc a thoirt air ais gu sgeulachdan stèidhichte ann am baile Gàirneabhal.
Thuirt Tony Kearney: “Tha sinn air ar dòigh glan leis a’ mhòr-mholadh a fhuair a’ chiad sreath de An Clò Mòr.
“Bidh luchd-amhairc TBh gu dearbh air an dòigh le na caractaran làidir, na seallaidhean dathach agus na sgeulachdan dàna. Tha e soilleir gu bheil miann a-muigh an sin airson an seòrsa dràma seo agus tha sinn air leth toilichte gu bheil BBC ALBA a’ toirt cothrom dhuinn an dàrna sreath a dhèanamh.”
Thuirt An t-Àrd-Riochdaire, Jim Webster: “Tha Solus air leth toilichte gun d’ fhuair sinn cead airson sreath ùr de ‘An Clò Mòr’ a chruthachadh airson BBC ALBA.
“Tha am moladh air a’ chiad sreath air a bhith air leth math agus tha sinn a’ faighinn tòrr spòrs mar-thà anns an t-seòmar sgeulachdan a’ dèanamh cinnteach gun lean an dràma air fad ann an stoidhle do chlann MhicSuain ann an sreath a dhà.
“Bha sinn air leth fortanach a bhith ag obair le sgioba cho tàlantach ann an sreath a h-aon, a thuilleadh air a bhith a’ faighinn eòlas air co-obrachadh mìorbhaileach bhon choimhearsnachd anns na Hearadh, Scalpaigh agus Leòdhas. Cchan urrainn dhuinn feitheamh gus tilleadh air ais sa Chèitean seo gus an ath chaibideil fhilmeadh.”
Thuirt an Sgrìobhadair Patsi NicChoinnich: “Bha An Clò Mòr a’ tabhann taghadh tarraingeach de charactaran làidir, deiseil airson an cuid sgeulachdan innse.
“Is e na tha a’ tachairt thar ghinealaichean am fìor sgeulachd. Agus tha e na thoileachas dràma ùr a chruthachadh, suidhichte agus air fhilmeadh ann an cruth-tìre as aithne dhomh fad mo bheatha.”
Thuirt An t-Àrd-Riochdaire/ Deasaiche Coimiseanaidh Uilleam Macleòid: “Tha An Clò Mòr aig teis-meadhan craoladh BBC ALBA agus mar sin tha MG ALBA air leth toilichte an dàrna sreath den dràma seo a mhaoineachadh agus a choimiseanadh.
“Tha an t-sreath air luchd-amhairc a chumail air oir an suidheachain. Thathas airson faighinn a-mach dè thachair on dh’fhàg sinn a’ chiad sreath agus tha sinn air bhioran leis an dùil ri barrachd nochdaidhean agus iongnadh ri thighinn.
“Tha An Clò Mòr air atharrachadh mòr a thoirt air dràma Gàidhlig agus air an doras fhosgladh do luchd-amhairc farsaing agus taingeil.”
Tha a’ chiad sreath de An Clò Mòr ri fhaicinn air BBC iPlayer.
Tha daoine gu mòr air am brosnachadh agus MG ALBA air ainmeachadh paca urrasachd chudromach a bheir taic do sgioba ball-coise nam ban aig Comann Ball-coise Gheamannan Innse Gall (WIIGA) air an slighe gu Geamannan Eileanach Eadar-nàiseanta NatWest 2023 ann an Geàrnsaidh agus tron cho-fharpais air fad.
Bidh suaicheantas brannd SpeakGaelic aig MG ALBA air fhoillseachadh gu follaiseach air aghaidh nan lèintean ball-coise a bhios air Sgioba Ball-coise WIIGA nam Ban gus sealltainn nan cothroman airson a bhith ag ionnsachadh na Gàidhlig do luchd-amhairc air feadh an t-saoghail a bhios a’ mealtainn nan Geamannan. Bidh suaicheantas MG ALBA cuideachd a’ nochdadh air muilichinnean nan lèintean aca.
Is e meadhanan sòisealta MG ALBA an t-àite airson an sgioba a leantainn is iad ag ullachadh airson nan Geamannan oir bidh iad a’ cruthachadh susbaint air leth airson ùrlaran MG ALBA, a’ toirt fiosrachadh mun sgioba, an trèanadh agus ullachaidhean airson an tachartais mhòir a tha seo.
Thuirt Ealasaid NicDhòmhnaill, Stiùiriche Sgioba Ro-innleachd & Chùisean Taoibh A-muigh:
“Tha MG ALBA pròiseil a bhith a’ toirt taic do Sgioba Ball-coise WIIGA nam Ban fhad ’s a tha iad ag ullachadh airson a bhith a’ riochdachadh nan Eilean Siar ann an Geàrnsaidh air an t-samhradh seo. Bidh sinn a’ co-roinn nan Geamannan aca ri farsaingeachd de luchd-amhairc agus tro bhith a’ comharrachadh gu bheil sinn gan sponsaradh air na lèintean aca, a’ foillseachadh a’ chothruim a’ Ghàidhlig ionnsachadh tro SpeakGaelic.
“Tha seo a’ tighinn aig àm air leth inntinneach don bhrannd SpeakGaelic agus stuthan ùra na cùrsa air a bhith air an cur air bhog tràth san Fhaoilleach a tha ag amas air luchd-ionnsachaidh aig an ìre eadar-mheadhanach no fileantaich a tha airson an sgilean cànain a leasachadh.”
Thuirt Prìomh Choidse Sgioba Bhall-coise WIIGA nam Ban, Euan MacLeòid:
“Thathar gu mòr a’ cur meas agus fàilte air an taic leantainneach a tha MG ALBA a’ toirt do Sgioba Ball-coise WIIGA nam Ban.
“Tha sinn a’ creidsinn gur e com-pàirteachas foirfe a tha seo eadar dà bhuidhinn a tha ag amas air a bhith a’ riochdachadh agus a’ toirt taic dheimhinneach do ar coimhearsnachd.
“Tha an taic bho MG ALBA a’ dèanamh cinnteach gun lean luchd-cluiche ball-coise nam ban sna h-Eileanan an Iar orra a’ soirbheachadh, ag adhartachadh agus a’ dol air adhart gu sàr-mhathas a tha a’ sìor mheudachadh.
“Tha Sgioba Ball-coise nam Ban sna h-Eileanan an Iar an dòchas gum brosnaich iad caileagan bho air feadh nan Eilean againn air fad agus gum bi iad air am misneachadh ann a bhith a’ leantainn am bruadair a bhith a’ cluich an spòrs as toigh leotha gu mòr.”
Tha am prìomh phrògram ionnsachaidh cànain, SpeakGaelic, air tilleadh gu BBC ALBA airson sreath ùr gus luchd-ionnsachaidh ùr agus luchd-labhairt a tha air a’ Ghàidhlig a chall a stiùireadh agus a bhrosnachadh.
Tha an t-sreath ùr seo a’ cur fòcas air a bhith aig adhartachadh comas cànain le Joy Dunlop agus Calum MacIlleathain ag obair còmhla ri luchd-ionnsachaidh aig ìre eadar-mheadhanach.
Gheibh an luchd-amhairc an dà chuid foghlam agus fealla-dhà fhad ’s a bhios am preasantair Joy a’ brosnachadh dhaoine gus Gàidhlig a bhruidhinn. Tron t-sreath seo, bheir i a-steach faclan agus abairtean air measgachadh de chuspairean làitheil leithid slàinte is sunnd, còcaireachd, spòrs agus àrainneachd.
Bidh Joy, a dh’ionnsaich a’ Ghàidhlig gu fileantachd i fhèin, a’ toirt taic do luchd-ionnsachaidh tro fhuaimneachadh agus briathrachas.
Bidh an t-sreath a’ nochdadh luchd-labhairt a tha air gabhail ris a’ chànan, bho luchd-ionnsachaidh ùr gu luchd-labhairt dùthchasach a tha ag iarraidh na sgilean aca a leasachadh agus an fheadhainn a tha air na sgilean cànain aca a thogail thar ùine.
Agus tha Calum MacIlleathain – a chaidh ainmeachadh mar phrìomh neach-buaidh TikTok na h-Alba o chionn ghoirid – gar toirt air tachartasan far na slighe timcheall Alba.
An cois an t-sreath TBh SpeakGaelic, tha cùrsa air-loidhne agus sreath ùr de podcast SpeakGaelic – air a thaisbeanadh le Iain Urchadan. Tha 13 prògraman rim faighinn air BBC Sounds, le prògraman ùra seachdaineil de SpeakGaelic Extra rim faighinn thairis air na mìosan a tha romhainn.
Thuirt Joy Dunlop: “Tha mi air bhioran a bhith a’ tilleadh le SpeakGaelic agus a bhith a’ toirt ar luchd-ionnsachaidh dàna gu ìre ùr nan turas Gàidhlig.
“Tha e na thoileachas dhomh a bhith an sàs sa phròiseact ioma-thaobhach seo agus a bhith a’ faireachdainn gu bheil sinn a’ toirt taic do ghinealach ùr de luchd-labhairt ùra.
“Tha an dealas agus an gaol airson a’ chùrsa cho math fhaicinn agus tha mi an dòchas gun cuidich e daoine eile a bhrosnachadh gus a’ chiad cheum a ghabhail air an t-slighe ionnsachaidh aca.”
Bidh an rannsachair Calum MacIlleathain cuideachd a’ nochdadh tron t-sreath.
Thuirt Calum MacIlleathain: “Tha mi air leth toilichte a bhith air ais air an rathad, a’ rannsachadh Alba agus a’ coinneachadh ri daoine bho air feadh an t-saoghail.
“Bho parkour, gu lorgan-coise dineosaur, agus dannsa Morris, chan eil dad ann nach fheuch mise co-dhiù aon turas!
Tha e a’ còrdadh rium gu mòr a bhith a’ ceangal nan tachartasan agus nan àiteachan ris a’ Ghàidhlig agus a’ coinneachadh ri luchd-labhairt na Gàidhlig eile cuideachd.”
Bidh an treasamh sreath de SpeakGaelic a’ craoladh air BBC ALBA gach Diluain aig 7.30f. Tha a’ chiad 13 prògraman san t-sreath seo rim faicinn a-nis air BBC iPlayer agus YouTube airson luchd-amhairc eadar-nàiseanta.
Gheibhear goireasan taice air-loidhne: www.speakgaelic.scot, tro na meadhanan sòisealta aig SpeakGaelic agus anns na podcastan is prògraman rèidio SpeakGaelic air BBC Sounds.
Prògraman Nollaig sgoinneil le gaol bho BBC ALBA.
Bho dràma ùr agus prògraman aithriseach drùidhte le cianalas gu ceòl beò agus pailteas fealla-dhà na Nollaig, chan urrainnear a bhith ann an cuideachd nas fheàrr na BBC ALBA!
Bidh an Oidhche ron Nollaig a’ tòiseachadh le Clò Beag Chirsty Bella a tha ag innse sgeulachd nighean bheag às na Hearadh a tha airson a’ chlò aice fhèin fhighe.
Tha cuimhneachain sònraichte ann an Oidhche Gun Tàmh | Lewisian Nights a tha a’ toirt sùil air saoghal a’ chiùil ann an Leòdhas. Bho làithean dòigheil nan 1960an chun an latha an-diugh, tha an neach-ciùil ionadail Iain “Spanish” MacAoidh a’ gabhail cuairt tro na bliadhnaichean agus a’ cnuasachadh mu dè a tha ri thighinn.
A’ toirt an Oidhche ron Nollaig gu crìch tha Alleluia!, le prògram sònraichte na Nollaig bho Coats Pàislig, a’ nochdadh taghadh de laoidhean, laoidhean ràitheil agus cnuasachadh pearsanta air a lìbhrigeadh le Iain MacFhionghain.
Cuir seachad Là na Nollaig còmhla ri Pàdruig MacCuinn (Gàrradh Phàdruig) agus Coinneach MacLeòid aig bothan an teaghlaich air Eilean Saoil ann an Nollaig sa Bhothaig.
Pàdruig MacCuinn, a chompanach Coinneach MacLeòid agus an Westie aca, Seòras, a’ comharrachadh na Nollaig aig bothan an teaghlaich air Eilean Saoil ann an Earra-Ghàidheal ann an ‘Nollaig sa Bhothaig’
Le cuideachadh bho na h-aoighean aca agus Seòras, tha Pàdruig agus Coinneach a’ toirt cruth atharrachadh air a’ bhothan gu bhith mar àite iongantach geamhraidh – sàr shuidheachadh airson Nollaig thraidiseanta le mistletoe is fìon, ceòl is òrain, gaol is gàire.
Cuideachd air Là na Nollaig tha Dad Sam Bith (Every Dad) – sgeulachd bhlàth mu bhalach beag le mac-meanmna mòr. Tha Mason a’ gabhail iongnadh càite a bheil athair, agus tha e a’ lorg trì athraichean gu tur eadar-dhealaichte.
Tha sgeul beatha fhìor air a thaisbeanadh ann am Barraigh gu Barcelona. Tha Alanna, aois 10, à Eilean Bharraigh na modail air a bheil fèill mhòr aig cuid de na suaicheantasan aodaich as motha san Roinn Eòrpa.
Là an dèidh na Nollaig, gheibhear prògram draoidheil chloinne ann an cruth dealbh-beò, Yoyo & The Little Auk a tha ag innse sgeulachd mu auk beag a tha dealaichte bhon treud aige. Tha taic ciùil àlainn na chois bho Orcastra Nàiseanta Rìoghail na h-Alba.
Curstaidh NicDhòmhnaill a’ dèanamh turas iongantach gu Uummannaq ann an Graonlainn
Tha prògraman aithriseach brèagha Dùthchas agus Greenland: Sgeul Isobel Wylie Hutchison a’ toirt an luchd-amhairc gu diofar àiteachan agus amannan.
Tha Dùthchas a’ cleachdadh tasglann film nach fhacas roimhe bho na 60an is 70an a chaidh a chur ri ceòl sònraichte bho Dhòmhnall Seathach gus sgeulachd drùidhteach imrich is call cultarach Eilean Bheàrnaraigh innse.
Tha ar sgiathan a’ sgaoileadh nas fhaide air falbh ann an Greenland – Sgeul Isobel Wylie Hutchison le Curstaidh NicDhòmhnaill a’ leantainn ceuman an iomairtiche Albannach a tha càirdeach dhi, Isobel Wylie Hutchison. Bho Alba gu Uummannaq ann an Graonlainn, bidh Ciorstaidh a’ coinneachadh ri daoine a bha càirdeach riuthasan a nochd ann an deilbh a thog Iseabail anns na 1920an.
Air Oidhche Challainn tha Deilbh Dr Hay a’ taisbeanadh dìleab dhealbhach eile, an turas seo aig an Dr Iain Hay à Ùig ann an Eilean Leòdhais; às dèidh sin chithear tasglann ciùil sgoinneil a’ comharrachadh 25 bliadhna de dh’Fhèis HebCelt agus a’ ruith suas chun a’ chèilidh mhòr tha OMC! air ais le sreath ùr comadaidh sgoinneil.
Bheir cèilidh BBC ALBA, le Cathy NicDhòmhnaill agus Niall Iain Dòmhnallach, a’ Bhliadhn’ Ùr a-steach ann an cuideachd sàr luchd-ciùil agus aoighean a bhios cruinn ann am Malaig.
Air Latha na Bliadhn’ Ùire, tha an ceòl a’ leantainn le Barrowland Roar agus leithid Gun, Amy NicDhòmhnaill agus Travis a’ bruidhinn air na cuimhneachan aca air an ionad ainmeil.
Tha 2023 a’ leantainn le cùisean ùra, leis an t-sreath dhràma ùr sia-phàirteach An Clò Mòr a’ nochdadh airson a’ chiad uair. Bho shrainnsearan dalma gu gaol dìomhair agus teaghlach a tha an ìmpis tuiteam às a chèile, tha an dràma ùr seo loma làn thachartasan toinnte is buadhmhor.
Agus cluinnidh sinn cò ris a bha e coltach ann an da-rìribh ann an Trusadh: Muinntir a’ Mhuilinn – far am bi luchd-obrach nam muilnean a’ tighinn còmhla a-rithist gus cuimhneachadh air a’ ghnìomhachas chudromach eileanach seo.
Cuideachd anns a’ chlàr aig BBC ALBA tha prògram aithriseach cumhachdach Mise is ADHD; prògram sònraichte le Aonghas Dubh MacNeacail a ràinig aois 80 am-bliadhna; agus tha pailteas phrògraman chloinne ann leithid Ernest agus Celestine, Father Frismas agus The Smeds and the Smoos.
Airson tuilleadh fiosrachaidh thoiribh sùil air clàr Nollaig BBC ALBA an seo.
Tòisichidh BBC ALBA a’ bhliadhna ùr le sreath dràma ùr, An Clò Mòr.
Chithear an t-sreath de shia prògraman a’ chiad turas air BBC ALBA agus BBC iPlayer air Diluain 2 Faoilleach 2023 aig 9f.
Tha gnìomhachas a’ Chlò Hearaich fillte ri eileanan Innse Gall, agus ’s e gnìomhachas eadar-nàiseanta th’ ann cuideachd a tha a-nis mar bhun-stèidh air sgeulachd dràma dathach de ghaol, strì is chluaineas.
Bho shrainnsearan dalma gu gaol dìomhair agus teaghlach a tha an impis tuiteam às a chèile, tha an dràma ùr seo loma làn tachartasan toinnte is buadhmhor.
Tha an t-sreath stèidhichte air gnìomhachas teaghlaich, le Muileann MhicSuain na theis mheadhain. Tha a’ ghnìomhachas ann an staing le sgioba-obrach bheag a’ feuchainn rin cuid obraichean a dhìon agus tha an ùine a’ ruith airson ceannard na muilne, Seumas MacSuain (Eòghann MacFhionghain), agus na h-oidhirpean aige a’ ghnìomhachas ath-bheothachadh.
Airson a’ mhuileann a shàbhaladh agus dìon a chuir air dòighean obrach traidiseanta, tha Seumas a’ sireadh taic-airgid bho charaidean teaghlaich aig a bheil ghnìomhachas fighe ann an Nirribhidh.
Tha neach-gnìomhachais òg à Nirribhidh, Johan Furseth (Fredrik Malte Petersen) a’ tighinn dhan eilean le phlanaichean gnìomhachais a tha eadar-dhealaichte bho na dòighean dualach. Tha Johan agus na planaichean aige a’ cur an ainmean air manaidsear na muilne, Sìleas NicSuain (Erica Mhoireasdan)
Erica Mhoireasdan – Sìleas NicSuain. © Sradag Creative / Solus Productions / MG ALBA.
Tha mì-thoileachas agus do-riarachas eachdraidheil ann an teaghlach MhicSuain, aig cridhe grunn sgeulachdan san t-sreath a chumas an luchd-amhairc air bhioran.
Tha bòidhchead àrainneachd Na Hearadh is faram nam beart maille ri dol a-mach teaghlach a tha eadar starsaich soirbheachas is crìonadh marbhtach, a’ cur ri beairteas nan sgeulachdan anns an dràma ùr, eireachdail seo.
Tha An Clò Mòr air a riochdachadh le Solus Productions airson BBC ALBA agus air a mhaoineachadh le MG ALBA agus Sgrìn Alba.
Thuirt an t-Àrd-Riochdaire/Stiùiriche Tony Kearney: “Tha gnìomhachas a’ Chlò Hearaich dathach agus inntinneach. Tha a bhith a’ stèidheachadh dràma timcheall air an t-saoghal aimsireil, eadar-nàiseanta agus inntinneach seo, a’ toirt dhuinn cothroman air leth airson sgeulachdan innse.
“Bha filmeadh ann am Muileann Chlò Chàrlabhaigh air taobh Siar Eilean Leòdhais na chothrom nach dìochuimhnich mi gu bràth. Bha an luchd-obrach cho dòigheil agus bha e na urram mhòr a bhith a’ faicinn a’ chiùird iongantach seo bhon 19mh linn an gnìomh.
“Bha e na thoileachas cuideachd filmeadh air Eilean àlainn na Hearadh. Bha sgioba de chleasaichean air leth tàlantach againn. Chuir gach aon dhiubh iad fhèin am bogadh anns na caractaran aca fhèin, a’ toirt am blas is an dòigh shònraichte fhèin chun nan caractaran air an t-slighe. Tha sinn cho toilichte an dràma ùr seo a thoirt don mhòr-shluagh!”
Eòghainn MacFhionghain – Seumas MacSuain. © Sradag Creative / Solus Productions/ MG ALBA.
Thuirt an t-Àrd-Riochdaire Jim Webster: “Tha Solus Productions làidir den bheachd gum bi an dràma Gàidhlig ùr, eireachdail, beothail agus àrd-inbhe seo, tarraingeach don luchd-amhairc.
“’S e dràma àrd-amasach a tha seo a tha a’ putadh charactaran chun oir, rud a bu chòir gluasad an luchd-amhairc gu gal agus gàire air an t-slighe. Tha sinn an dòchas gun còrd e ri daoine cho mòr ’s a chòrd e rinne a bhith ga chruthachadh anns na h-Eileanan àlainn.”
Thuirt An t-Àrd-Riochdaire/ Deasaiche Coimiseanaidh Uilleam Macleòid: “Tha sinn air leth toilichte gun urrainn dhuinn an t-sreath iongantach ùr seo a thoirt gu BBC ALBA.
“Suidhichte ann an àrainneachd agus gnìomhachas sònraichte nan Eilean Siar, tha An Clò Mòr a’ taisbeanadh cridhe Gàidhlig ar dùthcha, le blas eadar-nàiseanta.
“Tha sinn air bhioran gus an dràma a thoirt thugaibh sa bhliadhna ùr.”
Thuirt Sean Greenhorn, Oifigear Sgriobt Sgrìn aig Sgrìn Alba: “Stèidhichte anns na h-Eileanan an Iar, ’s e sgeulachd làn dràma mu theaghlach is còmhstri a th’ anns An Clò Mòr agus bidh e tarraingeachd do luchd-amhairc an latha an-diugh.
“Cuide ri co-obraichean aig MG ALBA, Comhairle nan Eilean Siar, agus Solus Productions, bha e comasach dhuinn cothroman trèanaidh tron phròiseas riochdachaidh air fad a thoirt do dhaoine anns a’ choimhearsnachd.
“Tha leasachadh criutha deatamach airson meudachadh ar gnìomhachas, agus tha sinn a’ cumail oirnn a’ lìbhrigeadh trèanadh agus taic riochdachaidh air feadh na h-Alba.”
Bidh a’ chiad phrògram de An Clò Mòr air BBC ALBA Diluain 2 Faoilleach aig 9f agus air BBC iPlayer.
Le gun ach mìos ri dhol mus bi farpais FilmG na bliadhna-sa a’ dùnadh gu inntrigidhean, tha taghadh tàlantach bho air feadh saoghal nam meadhanan ann an Alba air a bhith a’ lìbhrigeadh bhùithtean-obrach anns gach ceàrnaidh den dùthaich gus taic a thoirt do fhilmeadairean òga amaiseach leis na filmichean Gàidhlig aca fhèin.
On a chaidh co-fharpais na bliadhna-sa a chur air a casan san t-Sultain, chaidh bùithtean-obrach a lìbhrigeadh anns an Eilean Sgitheanach, ann an Inbhir Nis, Leòdhas, Geàrrloch, Ullapul, Inbhir Pheofharain, Dùn Omhain, Obar Dheathain, agus anns an Òban, le pailteas a bharrachd san amharc anns a’ mhìos a tha romhainn.
Mar phàirt de na bùithtean-obrach, a bhios a’ gabhail àite thairis air dà là, bidh na h-oidean ag obair gus cleasan nan sgeòil agus sàr-oideas teicnigeach a thoirt seachad, a thuilleadh air cho mòr ’s a nì deagh dheasachadh diofar ann a bhith a’ toirt sgeulachdan nan daoine òga cruthachail seo gu bith.
Tha FilmG ag amas air lorg fhaighinn air rionnagan an ama ri teachd airson nam meadhanan Gàidhlig ann an Alba, agus a bhith a’ toirt taic dhaibh agus gan cuideachadh gus seo a ruighinn, le bhith a’ cleachdadh eòlas dhaoine a tha an-sàs anns a’ ghnìomhachas mar-thà – an dà chuid air beulaibh agus air cùl a’ chamara – gus beagan den ghliocas aca fhèin a thoirt don ath-ghinealach.
Ann an Geàrrloch, thòisich bùithtean-obrach na bliadhna-sa aig Àrd-sgoil Geàrrloch, anns an do chruthaich sgoilearan dà fhilm, leis a’ chiad fhear dhiubh a’ dealbhachadh eachdraidh agus an caochladh a thàinig air a’ bhaile aca thar nam bliadhnaichean, agus am fear eile na dhràma le ro- sheallaidhean os-nàdarrach air an àm ri teachd, s a fhuair taic bho stiùiriche agus filmeadair BBC ALBA Dòl Eòin MacFhionghain agus Megan Dale bho sgioba FilmG.
Anns an Eilean Sgitheanach, fhuair sgoilearan Àrd-sgoil Phort Rìgh oideachadh bho chleasaiche Bannan Alasdair MacAoidh, stiùiriche BBC ALBA Fiann MacLeòid agus Murchadh MacSuain is Megan Dale bho sgioba FilmG, is iad a’ cruthachadh trì filmichean fa leth anns an sgoil.
Bha filmeadair BBC ALBA Fiann MacLeòid a’ tilleadh dhan sgoil dhan deach e fhèin; an dearbh àite far an do thog e fhèin dealas airson a bhith a’ cruthachadh fhilmichean.
Ann an Ullapul, thug filmeadair BBC ALBA Dòl Eòin MacFhionghain seachad bùithtean-obrach airson dà fhilm fa leth a chruthachadh le sgoilearan Bun-sgoil Ullapuil.
Ann an Steòrnabhagh b’ iad Daibhidh Màrtainn, stiùiriche BBC ALBA a tha air iomadh duais a thogail airson a chuid-obrach agus filmeadair ionadail Ruaraidh Urpeth a bha air ceann bùithtean-obrach agus na sgoilearan a’ cruthachadh fhilmichean craicte. Ann an aon film, bha rudan buidhe a’ dol a dhìth air feadh na sgoile, agus ann am film eile, chunnacas tionndadh ùr de Britain’s Got Talent.
Bha sgioba FilmG air an dòigh chluinntinn gun robh buidheann eile ag obair air film dhaibh fhèin gu neo-eisimeileach, is iad ag obair gus aithne obair charthannais ionadail a thogail.
Ann an Inbhir Nis, bha sgoilearan Acadamaidh Allt a’ Mhuilinn ag obair còmhla ri cleasaiche Bannan Alasdair MacAoidh gus dà fhilm a chruthachadh thairis air ceithir làithean de dh’oideachadh.
Ann an Inbhir Pheofharain, dh’obraich sgoilearan Bun-sgoil Inbhir Pheofharain còmhla ri Megan Dale bho sgioba FilmG air film mu dheidhinn balach a tha air ùr-thighinn do sgoil gun fhacal Gàidhlig na cheann, ach a thog an cànan gu draoidheach an dèidh dha lus fhàs le sìol sònraichte.
Anns an Òban, bha sgoilearan Àrd-sgoil an Òbain ag obair còmhla ri cleasaiche Bannan Iain Beggs agus Megan Dale bho sgioba FilmG air film stèidhte timcheall air Oidhche Shamhna agus cràbhadh a bh’ air am beò-ghlacadh leis an dath buidhe.
Ann an Dùn Omhainn, dh’obraich an cleasaiche Daibhidh Walker agus Megan Dale bho sgioba FilmG aig Sgoil Ghràmair Dhùn Omhainn, a chaidh ainmeachadh mar Sgoil Saoghal na Bliadhna, gus dà fhilm dràmatach a chruthachadh, le aonan dhiubh a’ faighinn piobrachadh bho sgeulachd ‘Happy Gilmore’ agus am film eile ga chlàradh aig stèisean poileis Dhùn Omhainn!
Ann an Drochaid an Easbaig, fhuair dà bhuidheann fa leth bho Acadamaidh Drochaid an Easbaig oideachadh bho fhilmeadairean BBC ALBA Dòl Eòin MacFhionghain agus Fiann MacLeòid.
Ann an Glaschu, dh’obraich cleasaichean Bannan Dòl Eòin MacFhionghain agus Daibhidh Walker còmhla gus am beachd aca fhèin a chur an cruth sgriobt agus a chlàradh.
Ann an Sruighlea, thadhail filmeadair BBC ALBA Fiann MacLeòid air Àrd-sgoil Uallais gus obrachadh còmhla ri ochdnar anns a’ chiad bhliadhna agus am beachd aca a thoirt gu buil.
Ann an Obar Dheathain, chaidh an companaidh riochdachaidh ionadail Midas Media a thadhal air Acadamaidh Hazlehead, le na filmeadairean Pat NicLeòid agus Ross Young a’ cur film ri chèile leis an sgoil airson a’ cho-fharpais.
Ann an Cille Bhrìghde an Ear, chaidh cleasaiche BBC ALBA a dh’obair còmhla ri buidheann de sheachdnar aig Àrd-sgoil Ghleann Chaldair. Chleachd am film aca cuspair na bliadhna-sa – buidhe – ann an dòigh chruthachail leis an cuid tionnsgeulachd.
—
Tha coltas a’ cheart cho trang air na beagan sheachdainean ri thighinn airson sgioba oidean FilmG, le bùithtean-obrach a’ gabhail àite air feadh Earra Ghàidheal agus na h-Eileanan, tro mheadhan na dùthcha agus air feadh na Gàidhealtachd cuideachd.
Bidh bùithtean-obrach a’ gabhail àite suas chun a’ mhionaid mu dheireadh, leis a’ cheann-là den 9mh den Dùbhlachd 2022; gheibhear lorg air na riaghailtean uile air làrach-lìn FilmG, ach tha e gu math sìmplidh – cruthaich film Gàidhlig, cùm fo chòig mionaidean e, agus cuir a-steach e ron cheann-là.
Thuirt Manaidsear Pròiseict FilmG Murchadh MacSuain: “Tha fiabhras FilmG dha-rìreabh a’ gabhail thairis an-dràsta, le farpaisich ag obair air feadh Alba gus filmichean a chruthachadh airson a’ cho fharpais.
“Tha sinn a’ faighinn iarrtasan taice airson barrachd is barrachd inntrigidhean fhathast, agus le nas lugha na mìos ri dhol, bu mhath leinn cluinntinn bho sgoiltean, buidhnean, no filmeadairean neo eisimeileach sam bith eile a tha airson pàirt a ghabhail ann!”
Tha farpais FilmG ag amas air daoine fo aois 18 (Òigridh) agus daoine nas sine na 18 (Fosgailte), le 17 roinnean uile gu lèir, agus am-bliadhna bidh luchd-film air an comharrachadh airson an tùsachd, an cruthachalachd agus airson a bhith an sàs san iomairt.
Tha roinnean ùra ann am-bliadhna, na duaisean ùra Rionnag na Bliadhna (Òigridh) agus Duais a’ Ghnìomhachais (Fosgailte) nam measg, a tha ag amas air rionnagan òga a lorg anns na meadhanan, agus tha na duaisean Coltas as Fheàrr (Òigridh) agus Duais Cruthachaidh (Fosgailte) a dh’fhaodadh duais a thoirt dhaibhsan a nì filmichean a tha a’ leantainn an cuspair Buidhe.
Tha na riaghailtean air am foillseachadh air làrach-lìn FilmG, ach tha e gu math sìmplidh – cruthaich film Gàidhlig, cùm an ùine fo chòig mionaidean, agus faigh a-steach e ron cheann-latha (9 Dùbhlachd 2022).
Airson liosta iomlan nan roinnean fhaicinn agus airson a dhol a-steach do FilmG, tadhail air www.filmg.co.uk no cuir fios chun sgioba aig Astar Media tro filmg@astarmedia.scot.
Tha prògram-aithriseach ùr le dà-phàirt a’ tòiseachadh air BBC ALBA, a’ toirt sùil air cò ris a bha e coltach do chloinn mhinistearan nan Eilean Siar – bho thràth sna 1960an chun an latha an-diugh.
Tha Cathy NicDhòmhnaill a’ lìbhrigeadh Trusadh: Clann a’ Mhansa mar phàirt dhen t-sreath soirbheachail, Trusadh, agus i a’ faighinn sealladh air cò ris a bha beatha nam balach agus nan clann-nighean coltach agus iad air an togail ann am mansa. Tha a’ chlann a-nis nan inbhich agus a’ cnuasachadh air mar a thug an togail aca buaidh air an fheallsannachd aca san latha an-diugh.
Tha am prògram-aithriseach a’ nochdadh ann an dà phàirt agus e a’ cur prosbaig air na clèir a bha air am pòsadh ri eaglaisean nan Eilean Siar, a’ gabhail a-steach tasglann bho na 1960an agus na 70an, cuide ri agallamhan len cuid chloinne, feadhainn dhiubh a tha nan Crìosdaidhean san latha an-diugh.
Do chuid, mar Dòmhnall Iain MacAmhlaigh, b’ e uallach a bh’ ann a bhith na mhac mhinisteir. A dh’aindeoin beagan reubaltachd na òige, tha Dòmhnall Iain a’ mìneachadh mar a tha an creideamh aige air a dhol bho neart gu neart thar nam bliadhnaichean.
Bha cuid a’ faireachdainn mar gun robh iad air am mùchadh, fo sgrùdadh agus mar gun robh a h-uile duine gan coimhead. Tha feadhainn eile a’ toirt iomradh gun robh iad “a’ teicheadh” dhan oilthigh.
Do fheadhainn eile, mar an t-Urramach Ìomhair Màrtainn, tha iad a-nis a’ leantainn Dhè agus mansa aca dhaibh fhèin. A’ leantainn athar, an t-Urramach Murchadh Màrtainn a bhuineadh do Leòdhas agus a bha mu dheireadh ann an Inbhir Nis, tha Ìomhair fhèin a-nis na mhinistear, na mhodaràtair agus na phrionnsabal air Sgoil Diadhaidheachd Dhùn Èidinn.
Tha Cathy cuideachd a’ bruidhinn ri Jessie Mary Little, nighean an Urramaich Aonghas Mac a’ Ghobhainn, a bha aithnichte airson mar a chur e an aghaidh seòlaidhean aiseig san Eilean Sgitheanach ann an 1965.
Tha Rachel Nic a’ Phearsain, nighean an Urramaich Dòmhnall MacRath, a’ cuimhneachadh air sgeulachdan mu a h-athair agus mar a bhiodh a’ tachairt aig àm nan òrdaighean, a’ dèanamh dealbh dhen choimhearsnachd anns an do thogadh iad.
Thug a h-uile càil a dh’ionnsaich iad a’ fàs suas sa mhansa cumadh air inntinn an òigridh seo agus buaidh air mar a tha iad san latha an-diugh.
Anns an dàrna prògraim, tha sinn a’ cluinntinn bho fheadhainn a fhuair togail ann am mansa anns na bliadhnaichean a chaidh seachad.
Tha Cathy a’ bruidhinn ri ginealach nas òige agus iad a’ cuimhneachadh air an togail a fhuair iad, na daoine inntinneach ris an do choinnich iad agus na rudan a chaidh ionnsachadh dhaibh mar chloinn òga – agus mar a thug sin buaidh air a’ bheatha aca.
Am measg an fheadhainn ris a bheil Cathy a’ coinneachadh, tha Gilleasbuig Fearghasdan, a thogadh ann am mansa trang, far an robh fàilte bhlàth air a chur ron a h-uile duine agus aoigheachd ga thoirt seachad dhaibh. Cuideachd, Kirsteen Mhoireach, a lean dreuchd ann an saoghal a’ chiùil agus Rachel Kate NicLeòid, neach-ealain aig an robh taisbeanadh mun chultar anns an do thogadh i.
Bidh a’ chiad phrògraim de Trusadh: Clann a’ Mhansa air BBC ALBA air Diluain 14 an t-Samhainn aig 9f, leis an dàrna prògraim air an t-seanail air Diluain 21 an t-Samhainn aig 9f.
Faodar gach prògram a choimhead air BBC iPlayer airson 30 latha às dèidh craolaidh.
Chaidh buannaiche farpais meanbh-fhilmichean Gàidhlig ‘10 Diog Buidhe’ ainmeachadh mar phàirt de dh’fhèis film goirid FilmG.
Fhuair Euan Dòmhnallach, 21, à Dùn Èideann, duais de chamara 360 le luach £400 dha fhèin leis an fhiolm deich-diog aige, stèidhichte air cuspair na bliadhna-sa – ‘buidhe’.
Chaidh am film a bhuannaich a thaghadh leis a’ phearsa TBh Phil MacHugh, co-rionnag an t-sreath ùr BBC Scotland ‘Scottish Fling’ far am bi e fhèin agus an cleasaiche ainmeil Màrtainn Compston a’ gabhail cuairt mhòr timcheall Alba.
Thàinig MacHugh còmhla ri sgioba FilmG airson feasgar aig a’ Mhòd Nàiseanta Rìoghail ann am Peairt gus breithneachadh a dhèanamh air a’ mhion-fharpais agus am buannaiche ainmeachadh.
Thuirt Manaidsear Pròiseict FilmG, Murchadh MacSuain: “’S ann mu dheidhinn cruthachalachd a tha FilmG agus gu cinnteach chunnaic sinn sin a’ deàrrsadh troimhe leis a h-uile tagradh airson 10 diogan de cho-fharpais Buidhe na bliadhna-sa.”
“Bhuannaich Euan leis an inntrig iongantach aige agus chan urrainn dhuinn feitheamh gus faicinn mar a chleachdas e an camara 360 ùr aige airson film goirid cruthachail a dhèanamh airson farpais FilmG fhèin.”
Chuir FilmG – farpais nam film goirid Gàidhlig a chaidh a stèidheachadh ann an 2008 – air bhog an fharpais bhliadhnail aca san t-Sultain, leis an amas rionnagan Gàidhlig nam meadhanan ann an Alba a lorg, a chuideachadh agus a leasachadh san àm ri teachd.
Tha farpais FilmG ag amas air daoine fo aois 18 (Òigridh) agus daoine nas sine na 18 (Fosgailte), le 17 roinnean uile gu lèir, agus am-bliadhna bidh luchd-film air an comharrachadh airson an tùsachd, an cruthachalachd agus airson a bhith an sàs san iomairt.
Tha roinnean ùra ann am-bliadhna, na duaisean ùra Rionnag na Bliadhna (Òigridh) agus Duais a’ Ghnìomhachas (Fosgailte) nam measg, a tha ag amas air rionnagan òga a lorg anns na meadhanan, agus tha na duaisean Coltas as Fheàrr (Òigridh) agus Duais Cruthachaidh (Fosgailte) a dh’fhaodadh duais a thoirt dhaibhsan a nì filmichean a tha a’ leantainn an cuspair Buidhe.
Tha na riaghailtean air am foillseachadh air làrach-lìn FilmG, ach tha e gu math sìmplidh – cruthaich film Gàidhlig, cùm an ùine fo chòig mionaidean, agus faigh a-steach e ron cheann-latha (9 Dùbhlachd 2022).
Airson liosta iomlan nan roinnean fhaicinn agus airson a dhol a-steach do FilmG, tadhail air www.filmg.co.uk no cuir fios chun sgioba aig Astar Media tro filmg@astarmedia.scot.
Thug BBC ALBA dhachaigh trì duaisean a bha air am farpais gu dìon aig duaisean an Royal Television Society Alba ann an Glaschu.
A’ toirt dhachaigh na duais airson Prògram Aithriseach is Fìrinneach Sònraichte: Na h-Ealain as Fheàrr bha am prògram aithriseach cianail Ceòl is Cràdh, air a riochdachadh le Sgeul Media. Air a phreasantadh leis an t-seinneadair Mischa Nic a’ Phearsain, tha am prògram a choisinn an duais gu fosgarra agus gu fìrinneach, a’ sgrùdadh nan strìthean a tha a’ dol ann an gnìomhachas a’ chiùil a thaobh slàinte inntinn.
Bha na britheamhan gu h-aon ghuthach nan co-dhùnadh an duais Prògram Cloinne as fheàrr a thoirt don dràma chloinne ghoirid Cùm Sùil Orm a bhlàthaich cridhe dhaoine. Chaidh am film, riochdaichte leis a’ chompanaidh neo-eisimeileach stèidhichte ann an Eilean Leòdhais Corran Media, a sgrìobhadh le Will Moireach – a chaidh cuideachd ainmeachadh san earrann sgrìobhaiche a b’ fheàrr – agus bha e a’ sealltainn buidheann air leth tàlantach de chlann bhon eilean.
San earrann Tachartas Beò, b’ e Na Trads bho BEEZR Studios a thàinig am bàrr mar thoradh air an fhiosrachadh de dh’àrd-chàileachd a thug iad seachad mun cheòl traidiseanta as fheàrr ann an Alba. Chaidh an tachartas a riochdachadh tro dhùbhlain a’ mhòr-ghalair Covid-19 ann an com-pàirteachas le Hands Up For Trad agus chaidh a phreasantadh le Màiri Anna NicUalraig agus Alasdair Heather.
Thuirt Màighread Camshron, Stiùiriche Susbaint MG ALBA:
“Tha sinn air leth toilichte a bhith a’ faicinn 3 prògraman BBC ALBA bho raon de ghnèthean a’ toirt dhuaisean dhachaigh bho thachartas dhuaisean RTS Alba na bliadhna seo.
Meal an naidheachd do na sgiobaidhean a bha an sàs sna riochdachaidhean a fhuair duaisean agus a bha cho sònraichte ann an gnèthean a bha air leth farpaiseach. Tha na duaisean sin a’ comharrachadh an sgil, tàlant agus cruthachaileas a tha sna meadhanan Gàidhlig agus tha sinn cho pròiseil às an fheadhainn a chaidh an ainmeachadh agus an fheadhainn a bhuannaich.”
Thuirt Mischa Nic a’ Phearsain, Seinneadair agus Preasantair na duais aithriseach Ceòl is Cràdh a bhuannaich:
“Bha sgeul air leth cudromach ri innse ann an Ceòl is Cràdh agus tha mi air mo dhòigh gun robh obair chruaidh na sgioba air a chomharrachadh le britheamhan RTS. B’ e urram air leth a bha ann a bhith a’ bruidhinn cho fosgailte agus cho onarach le cuid den luchd-ciùil as tàlantaich a tha ann an Alba agus tha mi air leth taingeil gun deach na sgeulachdan aca a cho-roinn agus an aithneachadh.”
Thuirt Iain Murchadh MacAmhlaigh, Stiùiriche dràma na cloinne Cùm Sùil Orm:
“Is e urram mòr a tha ann gun d’ fhuair an fhilm againn duais cho cudromach ri seo a dh’aindeoin na bha nar n-aghaidh.
Tha mi cho taingeil don BFI Young Audiences Content Fund agus an Eurovision Broadcasting Union gun robh iad an sàs ann an seo, chun tàlant chruthachail air fad a bha an sàs – agus, gu h-àraidh, don chloinn agus an teaghlaichean.”
Thuirt Alasdair MacCumhais a thog an duais Live Event airson Na Trads:
“Tha ceòl beò a’ tarraing dhaoine ri chèile agus is e urram mhòr a tha ann a bhith a’ toirt ceòl traidiseanta agus cultar na h-Alba gu sgrionaichean air feadh na dùthcha tro Na Trads. Taing mhòr don h-uile neach tàlantach a tha a’ toirt soirbheachas don riochdachadh, don luchd-ciùil air leth a bha mar na rionnagan mòra san taisbeanadh, do Simon Thoumire agus ar caraidean aig Hands Up For Trad, agus do bhritheamhan an RTS a dh’aithnich am blàths air leth a tha an lùib an tachartais shònraichte seo.”
Tha BBC ALBA air ainmeachadh sia tursan airson duaisean RTS Scotland am-bliadhna, a tha ag aithneachadh agus a’ comharrachadh an tàlant, na sgilean agus an cruthachalachd as fheàrr thar riochdachadh Tbh ann an Alba. Tha na duaisean air am faicinn mar aithne air sàr-mhathais thar gnìomhachas telebhisein.
Chaidh ainmeachaidhean fhaighinn thar còig roinnean – Dibhearsain agus Feartan; Prògraman Aithriseach is Fìrinneach Sònraichte: Na h-Ealain; Clann; Sgrìobhadair; agus Tachartas Beò – a’ toirt aithne do shàr shusbaint BBC ALBA thar raon de ghnèithean.
Ann an roinn na Cloinne, chaidh a dhà de na trì prògraman air a’ gheàrr-liosta a choimiseanadh leis an t-seanail, a’ taisbeanadh ìre àrd de shusbaint Ghàidhlig a tha ri fhaotainn do chloinn.
Thuirt Mairead Chamshron, Stiùiriche Susbaint airson MG ALBA:
“Tha e na dhearbhadh air an àrd ìre de phrògraman a bha air a chruthachadh le riochdairean BBC ALBA gun deach sia tagraidhean bho raon de dhiofar ghnèithean ainmeachadh airson Duaisean RTS Scotland am-bliadhna.
“Tha e gu sònraichte brosnachail dà ainmeachadh bho BhBC ALBA fhaicinn ann an roinn na Cloinne. Tha seo na chomharra air an sàr ìre de shusbaint chloinne le sgriobtaichean Gàidhlig a th’ againn air an t-seanail agus mar thoradh air co-obrachadh leis an EBU agus Maoin Susbaint Luchd-amhairc Òga BFI. Meal an naidheachd air a h-uile neach a chaidh ainmeachadh airson duaisean RTS Scotland 2022, tha sinn a’ coimhead air adhart ri bhith a’ faighinn a-mach cò leis a shoirbhich anns na seachdainean a tha romhainn.”
Seo an liosta iomlan de dh’ainmeachaidhean BBC ALBA:
Gheibhear liosta slàn de na h-ainmeachaidhean an seo.
Thèid na buannaichean ainmeachadh aig cuirm dhuaisean air a lìbhrigeadh le Des Clarke, Shereen Cutkelvin agus Lawrence Chaney air 30 Dàmhair aig an Old Fruitmarket, Glaschu.
