Tha prògram-aithriseach ùr le dà-phàirt a’ tòiseachadh air BBC ALBA, a’ toirt sùil air cò ris a bha e coltach do chloinn mhinistearan nan Eilean Siar – bho thràth sna 1960an chun an latha an-diugh.
Tha Cathy NicDhòmhnaill a’ lìbhrigeadh Trusadh: Clann a’ Mhansa mar phàirt dhen t-sreath soirbheachail, Trusadh, agus i a’ faighinn sealladh air cò ris a bha beatha nam balach agus nan clann-nighean coltach agus iad air an togail ann am mansa. Tha a’ chlann a-nis nan inbhich agus a’ cnuasachadh air mar a thug an togail aca buaidh air an fheallsannachd aca san latha an-diugh.
Tha am prògram-aithriseach a’ nochdadh ann an dà phàirt agus e a’ cur prosbaig air na clèir a bha air am pòsadh ri eaglaisean nan Eilean Siar, a’ gabhail a-steach tasglann bho na 1960an agus na 70an, cuide ri agallamhan len cuid chloinne, feadhainn dhiubh a tha nan Crìosdaidhean san latha an-diugh.
Do chuid, mar Dòmhnall Iain MacAmhlaigh, b’ e uallach a bh’ ann a bhith na mhac mhinisteir. A dh’aindeoin beagan reubaltachd na òige, tha Dòmhnall Iain a’ mìneachadh mar a tha an creideamh aige air a dhol bho neart gu neart thar nam bliadhnaichean.
Bha cuid a’ faireachdainn mar gun robh iad air am mùchadh, fo sgrùdadh agus mar gun robh a h-uile duine gan coimhead. Tha feadhainn eile a’ toirt iomradh gun robh iad “a’ teicheadh” dhan oilthigh.
Do fheadhainn eile, mar an t-Urramach Ìomhair Màrtainn, tha iad a-nis a’ leantainn Dhè agus mansa aca dhaibh fhèin. A’ leantainn athar, an t-Urramach Murchadh Màrtainn a bhuineadh do Leòdhas agus a bha mu dheireadh ann an Inbhir Nis, tha Ìomhair fhèin a-nis na mhinistear, na mhodaràtair agus na phrionnsabal air Sgoil Diadhaidheachd Dhùn Èidinn.
Tha Cathy cuideachd a’ bruidhinn ri Jessie Mary Little, nighean an Urramaich Aonghas Mac a’ Ghobhainn, a bha aithnichte airson mar a chur e an aghaidh seòlaidhean aiseig san Eilean Sgitheanach ann an 1965.
Tha Rachel Nic a’ Phearsain, nighean an Urramaich Dòmhnall MacRath, a’ cuimhneachadh air sgeulachdan mu a h-athair agus mar a bhiodh a’ tachairt aig àm nan òrdaighean, a’ dèanamh dealbh dhen choimhearsnachd anns an do thogadh iad.
Thug a h-uile càil a dh’ionnsaich iad a’ fàs suas sa mhansa cumadh air inntinn an òigridh seo agus buaidh air mar a tha iad san latha an-diugh.
Anns an dàrna prògraim, tha sinn a’ cluinntinn bho fheadhainn a fhuair togail ann am mansa anns na bliadhnaichean a chaidh seachad.
Tha Cathy a’ bruidhinn ri ginealach nas òige agus iad a’ cuimhneachadh air an togail a fhuair iad, na daoine inntinneach ris an do choinnich iad agus na rudan a chaidh ionnsachadh dhaibh mar chloinn òga – agus mar a thug sin buaidh air a’ bheatha aca.
Am measg an fheadhainn ris a bheil Cathy a’ coinneachadh, tha Gilleasbuig Fearghasdan, a thogadh ann am mansa trang, far an robh fàilte bhlàth air a chur ron a h-uile duine agus aoigheachd ga thoirt seachad dhaibh. Cuideachd, Kirsteen Mhoireach, a lean dreuchd ann an saoghal a’ chiùil agus Rachel Kate NicLeòid, neach-ealain aig an robh taisbeanadh mun chultar anns an do thogadh i.
Bidh a’ chiad phrògraim de Trusadh: Clann a’ Mhansa air BBC ALBA air Diluain 14 an t-Samhainn aig 9f, leis an dàrna prògraim air an t-seanail air Diluain 21 an t-Samhainn aig 9f.
Faodar gach prògram a choimhead air BBC iPlayer airson 30 latha às dèidh craolaidh.
